بشارت حکومت صالحان بر زمین؛ دلیل پیوند دین و سیاست

به گزارش ایکنا، رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی اول فروردین 1403 در جمع اقشار مختلف مردم آیات 105 سوره «انبیا» و 69 سوره «نسا» را برای تبیین بخشی از سخنان خود مورد استناد قرار داده و فرمودند: «شما در ماه رمضان به سوی صلاح سیر می‌کنید، می‌شوید عبد صالح. خدای متعال در دنیا هم به عبد صالح وعده داده است که «اَنَّ الاَرضَ یَرِثُها عِبادیَ الصّالِحون»؛ این اجر دنیوی عبد صالح است. در آخرت هم «مَعَ الَّذینَ اَنعَمَ اللهُ عَلَیهِم مِنَ النَّبییّنَ وَ الصِّدّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصّالِحینَ وَ حَسُنَ اُولئِکَ رَفیقاً»؛ آنجا هم عبد صالح در ردیف پیامبران است، در ردیف صدّیقین است، در ردیف شهدا است. ماه رمضان یک چنین قدرتی دارد، یک چنین هنری دارد که انسان آگاه را، متوجّه را، غیر غافل را در این مراتب معنوی پیش ببرد.»  

 

در این نوشتار به بررسی نکات و تفاسیر مربوط به آیه 105 سوره «انبیا» می‌پردازیم:

 

متن آیه: «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ»

 

ترجمه آیه: «و در حقيقت، در زبور پس از تورات نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد.»

 

بعضى گفته‌اند كه منظور از «زبور» در اين آيه، تمام كتب آسمانى و مراد از «ذكر»، قرآن‌ مجيد است و كلمه‌‌ «مِنْ بَعْدِ» نيز به معناى «علاوه بر» مى‌آيد، كه در اين صورت معناى آيه چنين مى‌شود: ما علاوه بر قرآن، در تمام كتب آسمانى نوشتيم كه وارثان زمين هر آينه بندگان صالح من خواهند بود. 

 

از امام صادق (ع) درباره زبور و ذكر سؤال شد، حضرت فرمودند: ذكر در نزد خداوند است و زبور كتاب نازل شده بر داود است و همه‌ كتاب‌هاى نازل شده در نزد اهل علم است و آنان ما (اهل‌بيت) هستيم.

 

در واقع این آیه اشاره به وراثت و بهره‌برداری انسان‌های صالح و شایسته از نعمت‌های زمین دارد. این آیه در ادامه آیات مربوط به نعمت‌های اخروی افراد نیک‌کردار نازل شده است. علامه طباطبایی سخن کسانی که این وراثت را صرفا در دنیا یا در آخرت می‌دانند قابل قبول نمی‌داند و از نظر وی آیه هر دو را شامل می‌شود. در واقع علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، وراثت زمین را به معنای انتقال تسلط بر منافع آن و استقرار برکات زندگی در دنیا برای وارثان می‌داند. از نظر ایشان این منافع و برکات، هم می‌تواند مربوط به دنیا باشد، مثل برخورداری انسان‌های صالح از نعمت‌های دنیوی، هم مربوط به آخرت، به این معنا که انسان‌های صالح نتیجه اعمال نیک دنیوی خود را در آخرت درک کنند. از این جهت آیه مطلق است و دلیلی ندارد که آن‌ را مختص به وراثت در دنیا یا آخرت بدانیم. تفسیر نمونه نیز این آیه و آیه بعدی را بیانگر یکی از پادا‌ش‌های دنیوی صالحان در دنیا می‌داند که همان حکومت است. در واقع چون کلمه «ارض» در این آیه به صورت مطلق بیان شده است، اشاره به زمین خاصی ندارد و شامل همه زمین می‌شود. در تفاسیر شیعه و برخی تفاسیر اهل‌سنت، حکومت امام مهدی(عج) در آخرالزمان، مصداق تحقق وعده این آیه مبنی بر وراثت صالحان در زمین دانسته شده است.

 

براین اساس می‌توان از این آیه چنین نتیجه گرفت که:

 

ـ سنت الهى آن است كه بندگان صالح، حاكم و وارث جهان باشند.

 

ـ آينده از آن صالحان است.

 

ـ دين از سياست جدا نيست.

 

ـ عبادت تنها كافى نيست، صلاحیت و عمل صالح نيز لازم است.

 

ـ وراثت زمين و حكومت بر جهان دو شرط دارد، بندگى خداوند و انجام اعمال صالح.