امام خمینی(ره) صلاح جامعه را در وحدت و همدلی حوزه و دانشگاه می‌دانستند

غلامرضا امیرخانی؛ مشاور رئیس و عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به بیان نکاتی درباره جایگاه دانشگاه و دانشگاهیان در اندیشه امام خمینی(ره) پرداخت و گفت: مهمترین بحثی که در این زمینه می‌توان مطرح کرد این است که امام خمینی(ره) دانشگاه را از حوزه علمیه جدا نمی‌دانستند چون به هر حال دو پایگاه علمی اصلی در کشور ما حوزه و دانشگاه هستند که حوزه‌های علمیه از قدیم وجود داشته‌اند و دانشگاه به معنای مدرن آن نیز از حدود یک قرن پیش در کشور ما فعالیت داشته است لذا امام(ره) قائل به جدایی و افتراق میان این دو نبودند و همواره در صحبت‌های خودشان، حوزه و دانشگاه را در کنار هم می‌دانستند.

 

 

وی با اشاره به جایگاهی که علم در اندیشه امام خمینی(ره) دارد، افزود: ایشان نگاه بازی نیز به مباحث علمی داشتند و می‌فرمایند ما از همه مظاهر تمدنی جهان با آغوش باز استقبال می‌کنیم مگر مواردی که ضد فرهنگ باشد و به همین دلیل است که می‌بینیم ایشان تأکید زیادی بر علم دارند. شاید یکی از جملات زیبای ایشان که بعضاً در ابتدای برخی کتب دیده‌ام این است که می‌فرمایند: «زندگی زیر چتر علم و آگاهی و انس با کتاب و قلم، آنقدر شیرین و لذت‌بخش است که همه تلخی‌ها و ناکامی‌های دیگر را از بین می‌برد». 

 

امیرخانی بیان کرد: حضرت امام خمینی(ره) در ایام حضور در قم و نجف و حتی در ایامی که رهبری نظام را بر عهده داشتند از فضای علم و دانش و کتاب دور نمی‌شدند. به همین دلیل است که اگر بعد از انقلاب اسلامی فرصتی برای تدریس در حوزه علمیه نداشتند اما بلافاصله سلسله تفاسیر سوره حمد را شروع می‌کنند که از تلویزیون هم پخش می‌شود. چنین وضعیتی نشان می‌دهد که ایشان در وهله اول یک عالم دینی هستند که بر مباحث مختلف علمی تسلط دارند که به تبع در درجه اول علوم حوزوی و دینی قرار دارند اما در مسائل فلسفی و عرفانی نیز صاحب‌نظر هستند.

 

 

وی یادآور شد: در اوایل دهه شصت، یکی از نشریات مصاحبه‌ای با مرحوم سیداحمد خمینی منتشر کرد که بنده هیچ وقت آن را فراموش نمی‌کنم چون از ایشان سؤال می‌‌شود حضرت امام(ره) معمولا چه موضوعاتی را مطالعه می‌کنند که وی جواب می‌دهد طیف گسترده‌ای از موضوعات را می‌خوانند. سپس سؤال می‌شود آخرین کتابی که خواندند چه بود که جواب می‌دهد به نظرم آخرین کتابی که خواندند «شوهر آهو خانم» بود که رمانی از نویسند‌ه‌ای به نام علی‌ محمد افغانی است. موارد زیادی از این دست در زندگی حضرت امام(ره) وجود دارد که نشان می‌دهد ایشان انس قابل توجهی با کتاب داشتند که البته سیره اکثر علمای دینی هم همینطور بوده است. 

 

عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پاسخ به این سؤال که با توجه به تأکید حضرت امام خمینی(ره) بر پذیرش مظاهر تمدن جدید، وضعیت ارتباط دانشگاه‌های ایران با دانشگاه‌های سایر کشورها و مخصوصاً کشورهای اسلامی چگونه است، گفت: قطعا نمی‌توان گفت همه آرمان‌های حضرت امام(ره) در این زمینه محقق شده اما کارهای خوبی مخصوصا در منطقه خاورمیانه و جاهایی که با ما قرابت تمدنی دارند صورت گرفته است و مخصوصا آرمان‌های بلند و متعالی تشیع و زبان فارسی ترویج شده است که همگی از برکت انقلاب اسلامی و رهبری حضرت امام(ره) است. حتی در نقاط دورتر نیز چنین مواردی را مشاهده می‌کنیم اما به نظرم این تأثیرگذاری در کشورهای پیرامونی بیشتر بوده است.

 

 

امیرخانی درباره وحدت حوزه و دانشگاه در اندیشه حضرت امام خمینی(ره) تأکید کرد: حضرت امام(ره) معتقدند هم حوزه و هم دانشگاه، مراکزی علمی ولی با سبک و سیاق متفاوت هستند بنابراین طبیعی است که ایشان معتقد باشند راه صلاح جامعه از اتحاد، وحدت و همدلی حوزه و دانشگاه می‌گذرد علی‌رغم اینکه ممکن است برخی اختلافات روشی میان آنها وجود داشته باشد اما امام خمینی(ره) هر دو نهاد را در زمینه تحقق اهداف انقلاب اسلامی، هم‌راستا می‌دانند.

 

وی با اشاره به اعتراضات چند ماه اخیر دانشگاهیان در اروپا و آمریکا و نقش افکار و اندیشه امام خمینی(ره) در تأثیرگذاری بر دانشجویان بیان کرد: واقعیت این است که فضای دانشگاه باید کمتر با پنهان‌کاری و فریب‌کاری‌های سیاسی آلوده شود و طبیعی است که فطرتِ حق‌جو و حق‌طلب این دانشجویان باعث شده از فلسطین حمایت کنند هرچند که می‌‌دانند با وجود اینکه در جایی زندگی می‌کنند که خود را مهد آزادی می‌دانند اما این تجمعات برای آنها تبعات زیادی در پی دارد. ما به خوبی مشاهده کردیم که پلیس این کشورها با چه تندی با آنها برخورد کرد و مشکلات جدی برای آنها ایجاد شد اما باز هم از آرمان فلسطین کوتاه نیامدند. لذا اگر به تاریخ معاصر جهان در نیم قرن اخیر رجوع کنیم به نظرم می‌رسد آزادی‌خواهی و آزادی‌طلبی در این چند دهه به میزان زیادی تقویت شده و قطعاً از انقلاب حضرت امام خمینی(ره) نیز تأثیر پذیرفته است.

 

گفت‌وگو از اکبر ابراهیمی