زیارت عاشورا و اعلام بیزاری از دشمنان امام حسین(ع)
زیارت عاشورا اعلام موضع و بیزاری نسبت به دشمنان امام حسین(ع) است. بنابراین، بخشی از هم‌نوایی در مصیبت امام حسین(ع) در بیزاری از دشمنان ایشان محقق می‌شود.
حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت ایام ماه محرم یادداشت‌هایی با محور «زیارت امام حسین (ع)» تهیه و منتشر می‌کند که مشروح ششمین قسمت را در ادامه می‌خوانیم.
حساس‌ترین و مهمترین بخش زیارت عاشورا در نسبت با پرسش اصلی این گفتار، قلمروی سوم این متن زیارتی است. از این رو برای روشن‌تر شدن بحث توضیحاتی ارائه می‌شود.
۱. چنانچه اشاره شد، زیارت عاشورا مقوله گفتمانی است که در آن از یک سو علاقه‌مندی و تأسی به زیارت شونده (مزور) مورد نظر است و از سوی دیگر رویگردانی نسبت به کسانی که در غیریت و ضدیت با او قرار دارند، منظور است. در این دوگانه و تقابل است که هم زیارت معنای کامل پیدا می‌کند و هم هویت شکل می‌گیرد؛ زیرا هویت از مسیر شناسایی خود در تمایز با دیگری محقق می‌شود.
در زیارت عاشورا هم این غیریت، تقابل، تنازع و هم هویت و مرزبندی به صریح‌ترین شکل برجسته و بیان شده است. در دو قلمروی قبل به مقداری زیادی در یک سویه هویت یا آنچه داریم و هستیم، سخن گفته شده است. در قلمروی سوم به آنچه هستند در سویه دیگر هویت بحث می‌شود تا هم تمایز و تفاوت خود با دیگری شناسایی شود و هم هویت کامل خویش باز یافته شود.
۲. متن‌های زیارتی نیز مانند سایر متون دارای یکپارچگی و انسجام هستند. البته یکپارچه بودن هر متن در درون خود، امر بدیهی شمرده می‌شود. ارتباط و پیوند میان متون، لفظی یا معنایی به صورت مانعه الجمع (هر دو هم می‌تواند باشد) است. در ارتباط لفظی، در هر زبان، کلمات معینی نقش ارتباط و پیوند را ایفا می‌کنند. پیوستگی معنایی میان متن‌ها هم پیوند معنایی را برقرار می‌کند.
قلمروی سوم زیارت عاشورا هم به لحاظ لفظی و هم به لحاظ معانی با قلمرو‌های قبل و بعد خود پیوند دارد. حرف «فاء»، در ابتدای متن قلمروی سوم که به آن فای نتیجه می‌گویند، ارتباط لفظی را میان متن قبل و بعد برقرار کرده است و یادآوری عظمت مصیبت امام حسین(ع) همچنین، بزرگی این مصیبت برای ما، همه اهل اسلام و همه اهل آسمان‌ها، مقدمه و مدخل معنایی برای ورود به قلمروی سوم، یعنی اعلام موضع و بیزاری نسبت به کسانی است که این شرایط را فراهم کردند. بنابراین، بخشی از هم‌نوایی در مصیبت امام حسین (ع)، تنها در بیزاری از دشمنان ايشان محقق می‌شود.
۳. در قلمروی سوم، چهار لفظ لعنت (دور بودن از رحمت خداوند)، برائت (بیزاری)، عدو (دشمنی) و درخواست عذاب مضاعف این تقابل، تنازع و غیریت را می‌رساند. در میان الفاظ مزبور هیچ واژه‌ای به اندازه «لعن»، شدت غیریت و ضدیت نسبت به دشمنان ابا عبدالله‌الحسین (ع) را نشان نمی‌دهد. از این رو در میان واژگان مزبور لعنت بیشترین تکرار را در زیارت عاشورا دارد. با توجه به اهمیت این واژه، ان‌شاءالله در گفتار بعد، به تفصیل بیشتری درباره آن سخن می‌گوییم.
