حقوق مسلمین نسبت به یکدیگر

«حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن (سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»

اوج تجلی گاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند برداشت چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.

همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا در ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی»، نوشته آیت‌الله‌العظمی مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش دوازدهم با موضوع «حق سایر مسلمانان» را می‌خوانید.

حق مسلمان‌ها بر یکدیگر نیز در تعالیم دینی به وضوح تبیین شده است. بر این اساس کسانی که به دین اسلام اعتقاد دارند؛ فارغ از اینکه پیرو چه مذهبی باشند بر یکدیگر حقوقی دارند که مراعات آن حقوق لازم است. حقوق مسلمان‌ها بیشتر پیرامون تکریم مهرورزی، وحدت، رحم، مروت و خدمت در صورت احتیاج است.

تعریف برخی از حقوق متقابل مسلمانان نسبت به همدیگر که در روایات اهل‌بیت(ع) بر آن تأکید شده عبارتند از اهمیت به سلام و احترام، عبادت، خیرخواهی، دعا، شرکت در تشییع جنازه، تقسیم غذا، آب و لباس با یکدیگر هنگام احتیاج، پشتیبانی و حمایت، رعایت انصاف، عمل به قانون، مواسات، مانع شدن از ناراحتی و ناخرسندی، تلاش برای شادی و خرسندی، انتقاد صحیح و سازنده، خداحافظی هنگام عزیمت به سفر و رفتن به دیدار مسافر هنگام بازگشت.

روایات مربوط به ادای حق مسلمین متعدد است و در هرکدام از آن روایات نیز تعدادی حق مشخص شده است. تنها در یک روایت از پیامبر اکرم(ص) سی حق تعیین شده که مسلمان‌ها باید نسبت به یکدیگر رعایت کنند. آن حضرت می‌فرمایند مسلمان بر برادر مسلمان خویش سی حق دارد که آن حقوق از عهده او برداشته نمی‌شود مگر اینکه ادا کند یا صاحب حق از حقش بگذرد. 

شیعیان لازم است با پیروی از ائمه هدی(ع) به ادای حق سایر مسلمان‌ها و پیروان سایر مذاهب اسلامی اهمیت ویژه بدهند. از امام صادق(ع) سؤال کردند که ما با غیر شیعیان چگونه برخورد کنیم؟ آن حضرت پاسخ دادند نگاه کنید که امامان و پیشوایان شما که خود را پیرو ایشان می‌دانید چه می‌کنند، شما هم همان طور عمل کنید. سپس فرمودند «فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَيَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَيُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَعَلَيْهِمْ وَيُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ» به خدا قسم، امامان شما به عیادت بیماران آنها می‌روند، بر جنازه‌های آنان حاضر می‌شوند در بینشان به حق گواهی می‌دهند و امانت آنها را بر می‌گردانند.