چرا سفارش شده نام امام زمان(عج) را به کار نبریم + صوت

به گزارش ایکنا، جلسه عزاداری ماه محرم با سخنرانی سیدمجتبی حسینی، کارشناس دین و مفسر قرآن و با موضوع بررسی «حدیث لوح فاطمه(س)» شب گذشته 2 مرداد برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

در چهار سال گذشته بحث ما پیرامون حدیث لوح فاطمه(س) بوده است. در روز تولد سیدالشهدا(ع) یک لوحی از طرف خداوند برای پیامبر(ص) می‌آید که متن مفصلی دارد. این لوح را حضرت رسول(ص) به حضرت فاطمه(س) می‌دهند و به همین خاطر به لوح فاطمه(س) معروف است. در بخشی از این لوح آمده است: من هیچ پیامبری مبعوث نکردم مگر اینکه برای او وصی‌ قرار دادم؛ من تو را بر همه انبیا فضیلت دادم و وصی تو را نیز بر همه اوصیا فضیلت دادم. بعد نام هر کدام از ائمه را ذکر می‌کند و در حد یک خط درباره شرایط آنها توضیح می‌دهد.

ما همه ائمه را بحث کردیم تا رسیدیم به امام دوازدهم. در این بخش از حدیث آمده است: «أُکمِلُ ذَلِک بِابْنِهِ محمد رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ». مفصل‌تر از بقیه ائمه درباره امام زمان(عج) توضیح داده شده است. قضیه امام زمان(عج) آنقدر مطرح شده که فکر می‌کنیم همه چیز را در این رابطه می‌دانیم در صورتی که اینگونه نیست. متاسفانه الآن بحث از امام زمان(عج) مثل یک شعار شده است و همه جا مطرح می‌شود ولی نمی‌دانیم آیا معرفت به آن امام هم به همین میزان است یا نه؟

در روایت داریم «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه». در این روایت گفته نشده هر کس برای امام زمان(ع) داد بکشد یا شعر بگوید یا سرود بخواند؛ بلکه بر معرفت امام زمان(عج) تصریح کرده است. متاسفانه این مباحث یک جنبه پوپولیستی و هیجان‌آور دارد که البته خوب است ولی اگر به همین میزان اکتفا شود نگران‌کننده است. حجم حرف‌هایی که به اسم امام زمان(عج) می‌زنیم کم نیست ولی معرفت چقدر است؟

خطر امام زمان‌های تقلبی

ما هزار سال است که در دوران امام زمان(عج) هستیم و خیلی در این زمینه حرف زده شده است. بیشترین امامی که مدعیان دروغین داشته امام زمان(عج) است. هر امامی یکسری موافق و مخالف داشته یا برخی ائمه رقبایی در مسئله امامت داشتند ولی مسئله تمام شده، این در حالی است که امام زمان دروغین خیلی تولید شده است و هنوز خط تولید بسته نشده و این خطرناک است. لذا باید دقت کنیم از جنبه‌های احساسی و شعار و ... کم کنیم و فکر کنیم این چه کسی است که اگر به او معرفت نداشته باشیم در جاهلیت مرده‌ایم. در جاهلیت مرده‌ایم یعنی پیامبر(ص) را نشناختیم. شعار و هیجان و کنسرت سر جایش ولی معرفت ما درباره امام زمان ضعیف است. به همین خاطر امام زمانی که از آن حرف می‌زنیم قابل دفاع نیست. 

در حدیث لوح فرمود: «أُکمِلُ ذَلِک بِابْنِهِ محمد رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ» یعنی کامل می‌کنم این مجموعه را با فرزندش، یعنی فرزند امام حسن عسکری(ع)، که نامش محمد و رحمتی برای جهانیان است. در برخی کتب روایی نام «محمد» ذکر شده ولی در برخی کتب روایی، این نام ذکر نشده است. علتش این است که ما روایاتی داریم که در آنها گفته شده اسم امام زمان را به کار نبرید. به همین خاطر برخی محدثین نام حضرت را ذکر نکردند. این در حالی است که همه می‌دانند اسم ایشان چیست و حتی خود پیامبر(ص) فرموده بود «اسمه اسمی». البته برخی گفتند این نهی برای دوران غیبت صغری بوده است تا افراد نتوانند آن حضرت را پیدا کنند.

علت نهی از ذکر نام امام زمان(عج)

یکسری عواملی در دنیا هست که با دنیای فیزیکی ما قابل سنجش نیست. یکی از آن عوامل این است که وقتی اسم کسی را به کار می‌بری گویی چیزی از آن کم می‌کنی. مثلا وقتی شما از یک وسیله استفاده می‌کنی گویی با هر مرتبه استفاده، چیزی از آن کم می‌کنی. این مطلب برداشت بنده از چندین روایت است که الآن جای بحث آن نیست. به نظرم یکی از دلایل نهی از نام بردن حضرت، ارتباطات غیر مادی و متافیزیکی است که در نام بردن یک فرد اتفاق می‌افتد و شرایط او را تغییر می‌دهد.

یک علت دیگرش جنبه‌های روانی به کار بردن اسم است. استفاده زیاد از یک نام می‌تواند اهمیت آن اسم را برای ما کم کند و آن را تبدیل به یک شعار یا یک اسم عادی کند. مثلا قدیم‌ها اسم حیدر را به کار نمی‌بردند و این اسم یک نوع خط قرمز بود و یکبار در طول سال در هنگام عزاداری برای امام حسین(ع) این نام را می‌بردند. به همین خاطر این اسم ابهت داشت.

به هر حال حدیث می‌فرماید مجموعه وصایت را با پسرش تکمیل کردم. خداوند چه زمانی این مجموعه را تکمیل کرد؟ گفتیم که این حدیث برای روز سوم بعد از ولادت امام حسین(ع) است ولی خداوند همان زمان می‌فرماید که با پسر امام حسن عسکری(ع) این مجموعه را کامل کردم. بعد فرمود که این حضرت رحمتی برای جهانیان است. کلمه «عالمین» یک معنای افقی دارد، یک معنای عمودی دارد. عالمین به معنای سطحی و افقی یعنی رحمت همه مردم است؛ معنای عمودی آن این است که همه افراد قرون گذشته نیز در زمان امامت ایشان بودند. به همین خاطر قرآن خطاب به حضرت نوح می‌فرماید: «سَلَامٌ عَلَى نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ» چون ایشان طول عمر داشته و در قرون متوالی پیامبر بوده است؛ این یکی از معانی عالمین است. به همین خاطر در مورد ائمه قبلی تعبیر «رحمه للعالمین» استفاده نشد چون هر کدام برای عالم و زمان خودشان بودند ولی امام عصر(عج) در عوالم متعدد امام بوده است.

نکات لطیف دیگری هم در این تعبیر هست. مثلا ما با آدم‌های سیصد سال پیش چه فرقی داریم؟ ظاهرا فرقی نداریم چون احکام ما و آنها یکسان بوده است ولی شاید گفته شود عالم آنها با عالم ما فرق داشته. عالمی که شیخ طوسی در آن زمان تفسیر نوشته با عالم ما فرق دارد لذا باید ببینیم که قرآن برای عالم ما چه حرفی دارد. امام زمان(عج) هم همینطور است و برای همه عوالم زمانی رحمت است.