برجام؛ محور نقد موافقان و مخالفان عراقچی

به گزارش خبرنگار ایکنا، بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی امور خارجه در نشست علنی نوبت صبح امروز، یکشنبه ۲۸ مرداد مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به قرائت متن گزارش این کمیسیون پیرامون برنامه‌ها و صلاحیت عباس عراقچی، وزیر پیشنهادی امور پرداخت.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی در این گزارش از موافقت این کمیسیون با برنامه‌ها و صلاحیت وزیر پیشنهادی امور خارجه خبر داد.

متن این گزارش به شرح ذیل است:

وزیر پیشنهادی ضمن معرفی و بیان سوابق عینی و اجرایی خود موضوعات زیر را به عنوان برنامه ارائه کردند.

کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در تاریخ‌های 22 و 24 مردادماه 1403 در جلساتی با حضور اعضا، سوابق و برنامه‌های جناب آقای سیدعباس عراقچی وزیر پیشنهادی امور خارجه را بررسی کرد.

در این جلسات، وزیر پیشنهادی ضمن بیان سوابق کاری، طرح‌ها و راهکارهای خود را برای اداره این وزارتخانه ارائه کرد.

شرح استعلامات: (مدرک، سابقه ایثارگری)

مدارک تحصیلی جناب آقای سیدعباس عراقچی فارغ‌التحصیل کارشناسی روابط سیاسی (روابط دیپلماتیک) دانشکده روابط بین‌الملل و کارشناسی‌ارشد ناپیوسته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و دکترای تخصصی ناپیوسته علوم سیاسی (مشارکت سیاسی از دیدگاه اسلام) از دانشگاه کنت انگلستان طی نامه شماره ۴/۳۶۷۰۲۲ تاریخ 1403/05/24به تائید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسیده است.

شرح توضیحات و تعهدات شفاهی وزیر پیشنهادی در کمیسیون

وزیر پیشنهادی امور خارجه در بیان اهداف و تعهدات خویش در چهار سال آینده، تبعیت از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سیاست‌های کلی نظام از جمله «چارچوب‌ها و اصول کلی سیاست خارجی» توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی را مورد تأکید قرار داده و بر این مبنا، اصول بنیادین و راهنمای سیاست خارجی دولت چهاردهم را به  این شرح برشمرد:

- رعایت خطوط کلی سیاست خارجی مندرج در اصول مختلف قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

- بکارگیری تدابیر رهنمودها و ارشادات حضرت امام(ره) و حضرت امام خامنه‌ای به ویژه اصول راهبردی «عزت، حکمت و مصلحت»

- تسریع در اجرای سیاست‌های کلان نظام در حوزه روابط خارجی و بین‌المللی و حوزه مقاومت

- پیگیری مستمر و اجرای دقیق اسناد بالادستی از جمله سند چشم‌انداز، برنامه هفتم توسعه و مصوبات مجلس شورای اسلامی

- حفظ خطوط کلّی مرتبط با سیاست خارجی در «بیانیه گام دوم انقلاب»؛ به ویژه سه‌گانه عزت ملی، روابط خارجی و مرزبندی با دشمن

- پیگیری و گسترش روابط بین‌المللی در راستای کسب منافع ملی، توسعه و پیشرفت کشور و ارتقای منزلت بین‌المللی و سربلندی ایران و ایرانی

- تعهد به پیگیری مستمر و اجرای صحیح قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران و رفع شرافتمندانه تحریم‌ها

- ارتقا تراز راهبردی ایران در منطقه و فرامنطقه با رویکردی چندوجهی

- «دیپلماسی اقتصادی» فعال و اثرگذار در راستای کمک به پیشرفت اقتصادی و خنثی‌سازی تحریم‌ها

- بازنگری در شرح وظایف سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور و تعریف مأموریت‌ها و کارویژه‌های عملیاتی و فرصت‌محور

- اصلاحات ساختاری در وزارت امور خارجه به اقتضای شرایط جدید منطقه‌ای و بین‌المللی

- تقویت دانشکده روابط بین‌الملل و مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در زمینه آموزش، تحقیقات و نقش‌آفرینی‌های بین‌المللی

- مقابله با سیاست‌های ظالمانه آمریکا و رژیم صهیونیستی در عرصه دیپلماسی و محاکم و مجامع بین‌المللی

- پرهیز از اثرپذیری و دخالت افراد، اشخاص و جریان‌های غیر مسئول در طول دوره تصدی بر وزارت امور خارجه

- تعهد به پاسخگویی با مجلس شورای اسلامی و نمایندگان مردم شریف ایران با تأکید بر رعایت قوانین و مصوبات مجلس شورای اسلامی

بررسی معیارهای عمومی برنامه وزیر پیشنهادی

برنامه‌های ارائه‌شده وزیر پیشنهادی متناسب با تأمین منافع ملی و بسترسازی برای ارتقای ثروت ملی، کوشش برای قرار دادن سیاست خارجی در مدار پیشرفت اقتصادی کشور و بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های آن برای مانع‌زدایی، تسهیل‌گری و امیدبخشی به فعالان اقتصادی است.

همچنین پیشبرد همه‌جانبه سیاست حسن همسایگی و توجه به فرصت‌های عظیم سیاسی و اقتصادی در حوزه همسایگان و محور مقاومت و کوشش برای رفع شرافتمندانه تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های یک جانبه از طریق مذاکرات جدی، هدفمند و غیر فرسایشی با حفظ مواضع قطعی نظام و عزت ملی و استفاده حداکثری از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای شانگهای، بریکس، اتحادیه اقتصادی اورآسیا و دیگر سازمان‌های مشابه در برنامه‌های وی لحاظ شده است.

انطباق برنامه‌های ارائه‌شده با اسناد بالادستی

برنامه‌های وزیر پیشنهادی برگرفته از اسناد بالادستی مشتمل بر قانون اساسی، سیاست‌های کلان تبیین شده رهبر معظم انقلاب، قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی، برنامه هفتم توسعه و بیانیه گام دوم انقلاب است.

بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی

کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پس از بررسی سوابق و برنامه‌های وزیر پیشنهادی و استماع پاسخ‌های وی به سؤالات اعضای کمیسیون، جناب آقای سیدعباس عراقچی را واجد صلاحیت برای تصدی وزارت امور خارجه می‌داند. از آنجا که دیپلماسی با انواع متکثر و متنوع خود، از جمله دیپلماسی پارلمانی، باید به صورت فعّال و اثرگذار در جهت تثبیت منافع، قدرت و عزت ملی به‌کار گرفته شود؛ این کمیسیون نیز بر حمایت و همراهی ایشان در پیشبرد برنامه‌های راهبردی و واقع‌بینانه متناسب با شرایط سیاست خارجی در شرایط ویژه کنونی منطقه و جهان با همراهی و همکاری تمامی بخش‌های نظام از جمله مجلس شورای اسلامی و نیروهای مسلح با وزارت امور خارجه تأکید می‌کند.

نتیجه‌گیری (نظر نهایی کمیسیون)

اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با استماع مجموعه برنامه‌ها و سیاست‌ها و سابقه عملکردی و مسئولیتی و سطوح علمی، جناب آقای سیدعباس عراقچی را با اکثریت آرا واجد شرایط تصدی وزارت امور خارجه دانسته‌ است.

در ادامه نوبت به اظهارنظر موافقان و مخالفان برنامه‌های وزیر پیشنهادی امور خارجه رسید.

نظر مخالفان

 محمدرضا احمدی، نماینده رشت:

- عراقچی به عنوان سرپرست تیم مذاکره‌کننده بود، بسیاری از موارد را رعایت نکرد.

- در دولت دوازدهم بعد از تصویب قانون اقدام راهبردی کلی بهانه آوردید و آن را اجرا نکردید آن هم در شرایطی که دقت لازم را در متن برجام نداشتید.

- اساساً چرا باور و اتکایی به داخل کشور نداشتید و تنها به سمت دیپلماسی التماسی رفتید؟ 

محمدرضا صباغیان، نماینده بافق:

- آقای عراقچی به عنوان فردی کارکشته و صاحب تجربه در کنار آقای ظریف با همین ویژگی‌ها قرارداد برجام را امضا کرد که نتیجه‌اش به اینجا کشیده شد.

- شما قراردادی امضا کردید و بعد تمام تعهدات را اجرا کردید، اما طرف مقابل اجرا نکرد.

امیرحسین ثابتی، نماینده مردم تهران:

 - بحث من بحث شخصی نیست، بلکه بحث منافع ملی است.

- ما در برجام برای سال‌ها ضرر کردیم و دیدیم که چه بلایی بر سر رآکتور اراک و سال‌ها تلاش دانشمندان آمد؛ حال عوامل آن دوباره بیایند وزیر شوند؟

میثم ظهوریان، نماینده مردم مشهد:

- در دورانی که آقای عراقچی معاون آقای ظریف بود مواضعی داشت که مشخصاً مصداق گره زدن زندگی مردم به اراده بیگانگان بود. 

- سال آینده انتهای مکانیزم ماشه در برجام است و ما در برابر یک تحریم قرار خواهیم داشت و از ما خواهند خواست که در ازای تبدیل مکانیزم ماشه امتیازاتی بدهیم از آقای عراقچی می‌خواهیم که موضوع خود را به طور شفاف در این حوزه بیان کنند.

نظر موافقان

حجت‌الاسلام احد آزادی‌خواه، نماینده ملایر:

- وزیر، سیاستگذار نیست، بلکه مجری است.

- آقای عراقچی در هشت سال دفاع مقدس پاسدار رسمی بوده است.

- وی به دنبال خنثی‌سازی تحریم‌ها و ایجاد تعامل میان دولت و میدان است.

- آقای عراقچی برنامه خوبی برای ۱۵ کشور همسایه و همسو دارد.

- آقای عراقچی قول داده از قانون اقدام راهبردی حمایت کند.

منوچهر متکی، نماینده تهران:

- دوران حضور آقای عراقچی در وزارت امور خارجه را دورانی بالنده بود.

- او یک دیپلمات جامع‌الأطراف است.

- او به تکالیف برنامه هفتم توسعه در حوزه سیاست خارجی اشراف دارد.

وقتی در مجلس یازدهم اقدام راهبردی تصویب شد ، آقای عراقچی بعد از این مرحله دیپلماسی جدیدی را طراحی کرد.

- او در رابطه با دیپلماسی اقتصادی برنامه دارد و کاملاً برای این کار آماده است.

 هادی قوامی، نماینده اسفراین:

- مانع‌زدایی و تسهیل‌گری و امیدبخشی از موضوعات مهم و اولویت‌های اساسی می‌تواند اثرگذار باشد که در برنامه آقای عراقچی به درستی جانمایی شده است. 

-  رساندن ۶۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیاز به اقداماتی دارد که در برنامه‌های آقای عراقچی با ظرافت به آن اشاره شده است.