سازوکار بازنشستگی در کشور عادلانه نیست

حسین جوشقانی، عضو هیئت علمی دانشگاه خاتم در گفت‌وگو با ایکنا، درباره راهکارهای حمایت از معیشت بازنشستگان گفت: دو موضوع مختلف بر معیشت بازنشستگان اثرگذار است؛ یکی بحث تورم است که ارزش پول و قدرت خرید را کاهش می‌دهد و همه کشور از این موضوع آسیب می‌بیند و لذا باید در گام اول تورم را کنترل کرد و دولت به این موضوع توجه ویژه داشته باشد.

وی افزود: دومین نکته مربوط به میزان مستمری است که بازنشستگان دریافت می‌کنند که این موضوع در اختیار سازمان تأمین اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی است. 20 تا 30 سال شاغلان و بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی و دیگر صندوق‌های بازنشستگی حق بیمه پرداخت می‌کردند و این امانت نزد صندوق‌ها بوده است و لذا باید نهادهای نظارتی به این قضیه ورود پیدا کنند که چرا صندوق‌های بازنشستگی به درستی امانت‌دار نبوده‌اند و حق بیمه‌ای را که مردم پرداخت می‌کردند، در حوزه‌های سودده سرمایه‌گذاری نکرده‌اند. اگر صندوق‌ها به درستی به امر سرمایه‌گذاری مبادرت می‌ورزیدند نتیجه این سرمایه‌گذاری مستقیماً متوجه بازنشستگان می‌شد.

صندوق‌های بازنشستگی سودده نیستند

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: صندوق‌های بازنشستگی نه تنها سود ایجاد نکرده‌اند بلکه مقدار مستمری بازنشستگان آنقدر اندک است که امسال 300 همت از بودجه عمومی برداشت شده تا پاسخگوی نیازهای اولیه مستمری‌بگیران باشیم و معلوم نیست برای سال آینده چه اتفاقی بیفتد. به نظر من در اینجا مسئله یا فساد اقتصادی است و یا بی‌کفایتی مدیران و ساختار غلط اقتصادی، که اجازه نداده صندوق‌ها سودده باشند.

جوشقانی ادامه داد: شرکت‌هایی مانند شستا و دیگر شرکت‌های زیرمجموعه تأمین اجتماعی به جای اینکه به خلق ارزش و تولید سود فکر کنند به حیاط خلوت برخی سیاسیون تبدیل شده‌اند؛ سیاسیونی که حقوق‌های نجومی دریافت می‌کنند و به هیچکس هم پاسخگو نیستند. اگر شرکت خصوصی باشد باید به سهامدارانش پاسخگو باشد و یا اگر دولتی باشد نهادهای نظارتی بر آن نظارت می‌کنند ولی اینها نه دولتی هستند و نه خصوصی بلکه خصولتی اداره می‌شوند و با اینها را پاسخگو کرد و نباید اجازه داد از نظارت فرار کنند.

وی با بیان اینکه در زمینه تأمین نیاز مستمری‌بگیران شکست خورده‌ایم، گفت: برای جبران این شکست دو رویکرد وجود دارد؛ رویکرد اول آن است که با بیت‌المال مستمری بازنشستگان را افزایش دهیم و رویکرد دوم هم این است که از این شکست درس بگیریم و بگوییم چکار کنیم برای نسل آینده که می‌خواهد بازنشسته شود چنین مشکلی پیش نیاید. هرم سنی جمعیت به گونه‌ای است که کمتر از ده درصد جمعیت کشور مستمری‌بگیر هستند ولی ده سال آینده آمار مستمری‌بگیران افزایش پیدا می‌کند و به تبع آن مشکلات و مسائل هم بزرگتر خواهد شد و لذا اگر امروز درس نگیریم و دست به اصلاح ساختار نزنیم با چالش‌های بیشتری مواجه خواهیم شد.

اصلاح رویه بازنشستگی نیازند زمان

عضو هیئت علمی دانشگاه خاتم بیان کرد: وقتی منابع در کشور موجود نباشد چگونه می‌خواهیم حقوق بازنشستگان را افزایش دهیم؟ در این شرایط مجبور هستیم یا دست به چاپ پول بزنیم و یا از بیت‌المال برداشت کنیم که هر دو اینها منجر به تشدید تورم شده و با عدالت سازگاری ندارد. حتماً باید از اشتباهات گذشته درس گرفت و ساختار بازنشستگی کشور را اصلاح کرد و این اصلاح هم یک‌شبه انجام نمی‌شود بلکه نیازمند زمان است.

جوشقانی با بیان اینکه باید مدیریت اموال بازنشستگان و سازوکار بازنشستگی اصلاح شود، گفت: چرا می‌گویم سازوکار بازنشستگی باید اصلاح شود؟ چون در کشورهای توسعه‌یافته ملاک حقوق مستمری‌بگیران میزان اندوخته‌ای است که بازنشستگان در طول دوران کاری خود در صندوق ذخیره کرده‌اند ولی در ایران دو سال آخر خدمت را ملاک تعیین حقوق و دستمزد قرار داده‌اند. معلوم است فرد به راحتی می‌تواند با سازمانی که در آن مشغول است تبانی کند تا حقوق دو سال پایانی بالا ثبت شود و مستمری بیشتری دریافت کند ولی اگر ملاک میزان اندوخته باشد دیگر چنین اتفاقاتی نمی‌افتد.

 گفت‌وگو از سعید امینی