توصیه امام حسن عسکری(ع) به تعامل مثبت اجتماعی با مردم

حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، به مناسبت سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع) و آغاز امامت حضرت حجت (عج) یادداشتی را در اختیار ایکنا قرار داده است که مشروح آن را با هم می‌خوانیم.

السلام علیک یا خلیفه الله و ابا خلیفته

شهادت مظلومانه امام حسن عسکری علیه‌السلام را تسلیت و تعزیت می‌گویم.

قبل از آغاز بحث لازم است مجددا اعلام داریم که تجمیع دو مناسبت؛ یعنی شهادت امام حسن عسکری(ع) و آغاز روز امامت امام زمان(عج) در یک روز نوعی کج سلیقگی فرهنگی است، به خصوص آنکه شیوه برگزاری هر یک از دو مناسبت در یک روز در فرهنگ ما قابل جمع نیستند.

مزید تاسف آنکه در سال‌های اخیر تجمیع این دو مناسبت با تعطیلی رسمی نیز همراه شده است. به طور طبیعی امامت هر امام پس از شهادت امام قبل او آغاز می‌شود و این امر اختصاص به امام مهدی(عج) ندارد. درباره هیچ یک از ائمه معصومین علیهم‌السلام هم اینگونه نبود که در روز شهادت امام قبلی جشن آغاز امامت امام بعد، رایج و مرسوم باشد. ملاحظه این دوگانه درباره امام حسن عسکری(ع) و امام زمان(عج) از اولویت و اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا از یک سو شناخت دوران امامت امام عسکری که میانه دوران غیبت و حضور و دوره بسیار مهمی در تاریخ تشیع است با تجمیع این دو مناسبت سازگار نبوده و معمولا با برگزاری مراسم مجزا همخوانی دارد.

از سوی دیگر اهمیت آغاز روز امامت حضرت مهدی(عج) چنانکه شایسته و بایسته است با چنین تجمیعی ناهمخوان است. افزون بر آنکه زمینه‌سازی بیشتر برای آشنایی عمیق‌تر با امامت امام دوازدهم که ما در دوران امامت ایشان بسر می‌بریم وظیفه مضاعفی بر عهده ما می‌گذارد تا در برگزاری چنین مراسمی اهتمام بیشتری داشته باشیم.

درباره معایب دیگر چنین تصمیمی به تفصیل بحث شده است و تداوم این بحث با وجود اهمیت فراوان، ما را از هدف اصلی این گفتار باز می‌دارد. سال‌های گذشته به اجمال بیان شد که فعالیت و زندگی امام یازدهم از سوی خلفای عباسی با محدودیت‌ها و سختگیری‌های شدیدی همراه بوده است از جمله دلائل سخت‌گیری و محدودیت‌ها برای امام یازدهم، وجود باور و رفتار دینی میان مردم به خصوص شیعیان بود که ظهور فرزندی از اهل بیت پیامبر(ص) و از نسل امام عسکری را انتظار می‌کشیدند که ظهور او نویدبخش پایان ستمگری‌ها از جمله بیدادگری‌های خاندان عباسی بود.

این باور، در دل حاکمان عباسی هراس عجیبی ایجاد می‌کرد و سبب شد تا هم در ارتباط متقابل میان مردم با امام سخت‌گیری کنند و هم بر زندگی شخصی امام نظارت شدیدی اعمال کنند. اما با وجود همه سخت گیری‌ها، امام یازدهم از طریق مکاتبات و بیان معارف و آموزه‌های دینی به هدایت و ارشاد مردم می‌پرداختند. یکی از آموزه‌های ارزشمند امام یازدهم، روایت کوتاه و جامعی است که امام عسکری مردم را به آن توصیه فرمودند. امام در این روایت مردم را به دو خصلت ایمان به خدا و سود رساندن به مردم سفارش کردند. آن حضرت در اهمیت دو خصلت مزبور فرمودند كه خصلتی بالاتر از آن دو نيست. در ذیل به توضیح کوتاه دو ویژگی فوق می‌پردازیم که یکی دستی بر آسمان و دیگری پای در زمین دارد.

1. ایمان به خدا رکن، اساس و هسته باورهای دینی و اسلامی است که به زندگی و فعالیت‌های انسانی معنا و مفهوم دیگری می‌بخشد. این ویژگی رابطه انسان را با خالق هستی برقرار می‌سازد و جاودانگی او را در حیات دیگر ترسیم می‌کند.

2. توصیه مهم دیگر امام عسکری(ع) برقراری تعامل مثبت اجتماعی با مردم است، تاکید امام بر روابط مثبت اجتماعی معطوف به سودبخشی و فایده آفرینی نسبت به آنهاست، چنانچه ملاحظه می‌فرمایید این کلام کوتاه در بردارنده دو ویژگی است که بی‌تردید رعایت آن سعادت معنوی و آسایش اجتماعی را در پی دارد.

از خداوند متعال می‌خواهیم که توفیق عمل به این توصیه مهم و ارزشمند را به همه ما عطا فرماید.