بذر صلح ایرانی در زمینی حاصل‌خیز کاشته شده است

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست خبری با هدف تشریح اهداف و برنامه‌های همایش سالانه و بين‌المللی انجمن علمی مطالعات صلح ایران با موضوع «مکتب ایرانی صلح» صبح امروز 25 شهریورماه در خانه اندیشمندان علوم  انسانی برگزار شد.

در این نشست نعمت‌الله فاضلی، جامعه‌شناس و دبیر علمی همایش در سخنرانی گفت: بحث مکتب ایرانی صلح چند سالی است که مطرح شده و از این مفهوم خیلی استقبال شده است؛ امیدواریم با طرح این مفهوم، مخالفان سرسخت بسیاری پیدا شوند و امکان تضارب آرا به وجود آید. مفهوم ایرانی صلح تاریخچه کوتاهی دارد و به تازگی به ذهن ما خطور کرده است. اولین دستاورد آن، این است که 21 نفر از اندیشمندان از این مفهوم استقبال کردند و مقالاتی در این زمینه نوشتند که منتشر شده است.

وی افزود: این نشان می‌دهد مفهوم صلح ایرانی جاذبه دارد. همین امر باعث شد از 40 نفر از نویسندگان ایران خواستیم در سه محور انسان‌شناسی، هنر و جامعه‌شناسی صلح ایرانی مقاله بنویسند که نیمی از آن نوشته شده است. مفهوم صلح ایرانی زمینه گسترده‌ای دارد و گویا این بذر در زمینی حاصل‌خیز کاشته شده است.

زیر گلوله آتش هم لحظاتی از صلح وجود دارد

استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: داستان ما خیلی ساده است؛ از این نظر که صلح زبان جهانی است و همه ملت‌ها این زبان را می‌دانند و هیچ دولتی نیست که این زبان را نداشته باشد منتهی هر ملتی با لحن و گویش خود به صلح می‌اندیشد و سخن می‌گوید. همیشه در تاریخ، مفهوم صلح در اذهان وجود داشته و در واقعیت هم وجود داشته است. در واقع جنگ و صلح همیشه با هم بودند و اگر جز این بود، نسل بشر از بین رفته بود. همین که بشر زنده است و تعدادش بیشتر شده و تنها گونه جانداری است که جمعیتش رو به افزایش است نشان‌دهنده این است که توانسته بقای خود را حفظ کند و زندگی فقط خشونت و جنگ و تعارض نبوده. همه اینها بوده ولی فقط این نبوده و همراه با جنگ و ستیز، صلح هم بوده است و هیچ لحظه زندگی بشر نیست که در آن صلح نباشد. حتی زیر گلوله آتش هم لحظاتی از صلح وجود دارد ولی چون امر منفی بیشتر جذابیت دارد به آن بیشتر پرداختیم. صلح امر مثبت است و سخت به چشم می‌آید اما ما به صلح احتیاج داریم و مکتب صلح ایرانی می‌خواهد این احتیاج را برجسته کند.

وی در ادامه اظهار کرد: از محققان دعوت می‌کنیم با مطالعه آیین و رسوم و ادیان، بررسی کنند که آیا می‌توانیم گویش ایرانی صلح را برجسته کنیم. مکتب ایرانی صلح نه می‌خواهد مکاتب دیگر را نفی کند و نه با مکاتب دیگر رقابت کند بلکه می‌خواهیم گفت‌وگو کنیم. این مکتب چند پایه دارد از جمله تاریخ چند هزار ساله ایران و دیگر اینکه ببینیم جمعیتی که در ایران فرهنگی زندگی می‌کنند چه صلحی را می‌فهمند.

صلح در سایه پیوند حکومت و مردم 

فاضلی در ادامه به معارضه‌های مکتب ایرانی صلح اشاره کرد و گفت: مکتب ایرانی صلح چند معارض دارد. اولین معارضه این است که گفته می‌شود آیا قرار است غیریت‌سازی صورت گیرد و در امتداد دیگری‌ساز یک دیگری‌سازی و هویت‌سازی دیگری کنیم و بر طبل نفی غرب و شرق بکوبیم؟ پاسخ این است که منطق صلح چنین هویت‌سازی را ایجاب نمی‌کند، ما نیاز به گفت‌وگو داریم. نمی‌خواهیم ایدئولوژی از صلح برای سیطره بر دیگری ایجاد کنیم. دومین معارض این است که گفته می‌شود شما می‌خواهید در چشم تاریخ خاک بپاشید و خشونت‌های تاریخ را پنهان کنید؟ خیر، ما نمی‌خواهیم تفسیر رومانتیکی از تاریخ ایران درست کنیم. ما نمی‌خواهیم خشونت را کتمان کنیم و بگوییم همیشه در صلح بودیم. اتفاقا می‌خواهیم همان جاها را ببینیم، می‌خواهیم در خشونت و وضعیت ناصلح عناصر و اشکالی از صلح را پیدا کنیم، صلح‌هایی که تجربه زیسته تاریخی ما بوده است.

وی افزود: سومین معارض این است که گفته می‌شود آیا مکتب ایرانی صلح یک نظریه جهانی است و می‌خواهد مکتب جدیدی به مثابه فلسفه جدید ایجاد کند. من نمی‌دانم مکتب ایرانی صلح مکتب فلسفی هست یا نیست چون این مکتب فرآیند اندیشه‌ورزی جمعی است. حرف ما این است که نباید خیال کنیم ایران روی صلح به خودش نخواهد دید، اتفاقا همین گفت‌وگوها تاریخ ما را ساخته است. عده‌ای به ما نقد وارد می‌کنند که این همه همایش نتیجه‌اش چیست و آخرش چه می‌شود؟ من می‌گویم صبر کنید؛ همان که فکر می‌کنید نمی‌شود؛ می‌شود.

نعمت‌الله فاضلی در پایان گفت: آخرین نکته در باب مکتب صلح ایرانی این است؛ دیدم دوستانی که نقد می‌کنند و اتفاقا نقدشان درست است می‌گویند شما نه سر پیاز هستید و نه ته پیاز؛ صلح را دولت باید ایجاد کند همانطور که جنگ را هم دولت ایجاد می‌کند. ضمن اینکه این حرف را تایید می‌کنم و معتقدم ساختار سیاسی عامل صلح است ولی فاعلیت مردم را نیز باید در نظر گرفت. نباید اشتباه فکر کنیم که؛ یا مردم تعیین‌کننده هستند یا حکومت، خیر، هر دو تعیین‌کننده هستند. بنابراین قطعا حکومت یک بازیگر مهم در حوزه صلح است ولی مردم هم هستند و پیوند حکومت و مردم، صلح را در جامعه ایجاد می‌کند.

جامعه ما نیاز به صلح و مصالحه دارد

در این نشست مجتبی مقصودی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: برنامه امسال هشتمین همایش سالانه انجمن علمی مطالعات صلح ایران است. انجمن بسته به ضرورت‌ها و نیازهای جامعه ایران حدود 10 سال پیش تاسیس شد. این انجمن یکی از 400 انجمن فعال در کشور است ولی در میان این انجمن‌ها پیشتاز است. در طول این هفته 6 برنامه علمی در دستور کار انجمن قرار گرفت. این انجمن رویکرد علمی و بین‌رشته‌ای دارد و با حضور داوطلبانه اعضا فعالیت می‌کند. کمیته‌های مختلفی در انجمن فعال هستند.

وی ادامه داد: جامعه ما نیاز به صلح و مصالحه دارد. در جهان الگوهای مختلفی برای صلح وجود دارد که هر کدام منشا آثار فراوانی هستند ولی ما در فرهنگ ایران داشته‌های زیادی داریم که براساس آن می‌توانیم از مکتب ایرانی صلح صحبت کنیم. وضعیتی که ما دنبال آن هستیم، نبود جنگ نیست بلکه در کنار آن باید انسان‌ها کرامت داشته باشند و در کنار زیست کرامت‌مدار، نسبت به آینده بیمناک نباشند.

مقصودی تأکید کرد: نکته مهم در ارتباط با این همایش استمرار همایش است که نشان می‌دهد وضعیت انجمن، تثبیت پیدا کرده است. در 10 سال قبل که انجمن فعالیت خود را آغاز کرد، فعالیت در زمینه صلح بسیار محدود بود ولی امروز مدعی هستیم انجمن تنها نیست و بخش قابل توجهی از جامعه به این درک رسیده که جامعه نیازمند صلح و گذشت و زیست کرامت‌مدار است. امیدواریم این همایش سرانجام خوبی پیدا کند و گوش شنوایی پیدا شود تا سیاست‌های پیشنهادی دیده شود و مورد لحاظ قرار بگیرد.

صلح در فرهنگ و آیین ایرانی 

در ابتدای این نشست جواد رنجبر، دبیر اجرایی همایش اظهار کرد: امسال همایش سالانه صلح با موضوع مکتب ایرانی صلح برگزار می‌شود. مکتب ایرانی صلح نظریه‌ای علمی است که صلح را در فرهنگ و آیین ایرانی جست‌وجو می‌کند. دکتر فاضلی و دکتر مقصودی در ساخت و پرداخت این نظریه کوشیدند و کتاب صلح ایرانی مجموعه مقالاتی است که در تبیین مکتب صلح ایرانی نوشته شده است. بر این اساس یک تلاش نظری برای تبیین مکتب صلح ایرانی آغاز شده است.

وی افزود: فراخوانی به دو زبان منتشر کردیم و بیش از انتظارمان از فراخوان استقبال شد و 49 چکیده مقاله دریافت کردیم. در نهایت شورای علمی همایش که زیرنظر دکتر فاضلی به عنوان دبیر علمی تشکیل شده است، چکیده‌ها را بررسی می‌کند. چکیده‌ها متنوع است و پژوهشگران از ابعاد مختلف، مکتب صلح ایرانی را بررسی کردند. وقتی بررسی چکیده‌ها تمام شد اصل مقالات دریافت می‌شود و همایش در روزهای هشتم و نهم برگزار خواهد شد. همچنین، برای دریافت چکیده فرصت باقی است و علاقه‌مندان می‌توانند چکیده خود را از طریق ایمیل همایش ارسال کنند.