نقش مهم حزب‌الله لبنان در معرفی مذهب شیعه به دنیا

به گزارش ایکنا، نشست «طبقه‌بندی آثار مستشرقان در زمینه عاشورا» با ارائه غلام‌احیا حسینی؛ پژوهشگر قرآن و حدیث، امروز 7 مهر در پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

حدود 15 سال قبل هنگامی که در رشته تاریخ تشیع درس می‌خواندم جرقه این کار زده شد که آیا در غرب، کاری جدی در خصوص تشیع انجام شده یا نه. لذا یکسری تحقیقات انجام دادم و منابعی به دست آوردم. بعد به این فکر افتادم که آیا در زبان فارسی این کارها معرفی شده است یا نه. به همین جهت طرح شیعه‌پژوهی و شیعه‌پژوهان انگلیسی‌زبان شروع شد و از اولین کارها در حوزه شناخت مطالعات شیعی در غرب بود.

برداشت من از مطالعاتی که توسط غربی‌ها درباره عاشورا انجام شده این است که عاشوراپژوهی در غرب از چند عامل تاثیر پذیرفته است؛ یکی روند مطالعات اسلامی در غرب است. مطالعات اسلامی در غرب خودش چند مرحله داشته است. یک مرحله، مرحله دفاع است. اولین مواجهه غربیان با اسلام با رویکرد دفاعی بوده است. در مرحله بعد که شامل اواخر قرون وسطی است رویکرد تبشیری وجود دارد. در مرحله استعمار مطالعات اسلامی از استعمار تاثیر می‌پذیرد. از قرن نوزدهم و قرن بیستم که پایان دوره استعمار است ما شاهد ظهور روش‌های جدید علمی در فضای آکادمیک غرب هستیم که تاثیر خود را در خیلی رشته‌ها و از جمله مطالعات اسلامی گذاشت. وقتی 11 سپتامبر رخ می‌دهد یک نقطه عطف در رابطه جهان اسلام با غرب اتفاق می‌افتد.

دو مرحله در عاشوراپژوهی غربیان

اولین آشنایی غربی‌ها با تشیع توسط جهانگردانی مثل مارکوپولو اتفاق می‌افتد. مرحله دوم مرحله سفرنامه‌ای و علمی است. در ادامه قضایای استعماری، سفرای سیاسی که به کشورهای شیعی می‌آیند یکسری منابع را از قبل مطالعه کردند و به عنوان سیاح یکسری آثار جدید تولید می‌کنند. مرحله سوم نیز از قرن بیستم آغاز می‌شود. در عاشوراپژوهی نیز ما دو مرحله داریم. اولین مرحله ترجمه و تصحیح برخی از کتاب‌های تاریخ عمومی مثل تاریخ طبری است. در این ترجمه گریزی به حادثه عاشورا نیز زده شده است. یک ترجمه هم از اثر ابومخنف انجام شده است. مرحله دوم عاشوراپژوهی علمی و تحلیلی است. اشاره کردم در یک دوره یک فضای علمی جدی وارد کل علوم انسانی و بعد شرق‌شناسی و بعد مطالعات اسلامی و بعد  مطالعات شیعی و بعد عاشوراپژوهی می‌شود.

بحث بعدی من طبقه‌بندی آثار است؛ اولین مطلب ترجمه‌ها است. یکسری از مستشرقان ترجمه‌ها را به عنوان کار اصلی انجام دادند و برخی نیز به تالیف کتاب پرداختند. یکسری از کارها پایان‌نامه‌ها است. مثلا حدود 70 سال قبل پایان‌نامه‌ای با عنوان «امام حسین(ع)، منجی شیعه» نوشته می‌شود. ما در طبقه‌بندی آثار یکسری مقالات کنفرانسی هم داریم. عناوین برخی از این مقالات جالب است. عناوین ما خیلی کلی است ولی اینها موضوعات خیلی جزئی انتخاب می‌کنند. بنابراین ما آثار ترجمه داریم و آثار تالیفی که آثار تالیفی شامل کتاب و پایان‌نامه و مقالات کنفرانسی است.

تاثیر جنگ 33 روزه در معرفی شیعه به مردم آفریقا

در ادامه نشست حجت‌الاسلام و المسلمین محمدابراهیم روشن‌ضمیر؛ استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی به عنوان ناقد سخن گفت که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

حزب‌الله نقش بسیار مهمی در معرفی شیعه در عالم داشته است. با توجه به آشنایی که با حوزه آفریقا دارم، اگر 30 سال پیش در آفریقا کسی را می‌دیدم که نام شیعه را شنیده بود برایم جذاب بود. در سال 75 در مسجد الحرام دو نفر از نیجریه دیدم که وقتی با آنها صحبت کردم از من پرسیدند اهل کجا هستی، گفتم مشهد، بعد بحث شریعتی شد. آن شخص می‌گفت من با گروهی از شیعیان آشنا شدم که با زکزاکی ارتباط دارند. آن زمان برایم خیلی جذاب بود یک آفریقایی نام شیعه را شنیده بود. بعد از جنگ 33 روزه که در آفریقای جنوبی بودم کسی نبود که نام شیعه را نشنیده باشد و شنیدن نام شیعه بسیار متعارف بود. بنابراین حزب الله و به خصوص جنگ 33 روزه تاثیر مهمی در معرفی شیعه در آفریقا داشته است.

ما در زمینه استشراق با فقر مطالعاتی مواجه هستیم. کارهای فراوانی انجام شده ولی کارهایی که انجام شده از دقت لازم برخوردار نیست و ضعف فراوانی در این قسمت داریم؛ از غلط نوشتن اسامی تا ترجمه‌های غلط و مطالب شعاری. از این جهت ایشان موضوع خوبی را انتخاب کردند.

در این طور جلسات باید اصل موضوع نقد شود ولی چون حوزه کاری من حوزه پژوهش است لازم دیدم چند نکته درباره اصل مقاله عرض کنم. یکی از ویژگی‌های کار خاورشناسان دقت است و آنها بسیار دقیق هستند. درست است در جمع‌بندی و نتایج خطاهای فاحشی دارند اما در مفردات خیلی دقیق هستند. دایره المعارف اسلام 12 جلد است و هر جلد 1000 صفحه است ولی از اول تا آخر یک اشتباه ندارد و اسامی را با دقت ذکر کردند. این در حالی است که کارهای ما پر از بی‌دقتی است.