وقف در تاریخ ایران‌ پیشران حرکت‌های علمی بوده است

به گزارش خبرنگار ایکنا، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سخنانی در مراسم اعطای شصت و دومین جایزه ملی البرز در بخش دانش‌آموزی که امروز، ۱۵ آبان‌ماه در هتل ارم تهران برگزار شد، اظهار کرد: خیلی خوشحالم که امروز در جمع آینده‌سازان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران حضور دارم. جایزه البرز نمادی از حرمت ایران و ایرانی به علم و دانش است که طی آن، روانشاد البرز، فرصتی را برای دورهم جمع شدن در پاسداشت دانش و دانایی فراهم کرد.

وی افزود: در ادبیات تمدنی ایران اسلامی، علم و دانایی جایگاه مهمی دارد، گرچه مقوله جهاد بیشتر با نام جهاد بدنی شناخته می‌شود، اما جهاد مالی در کنار جهاد بدنی، موضوع بسیار مهمی است و بخشی از جهاد مالی که در طول تاریخ تمدن اسلامی رخ داده، حوزه وقف علمی است. در طول تاریخ ایران‌ زمین، وقف پیشران حرکت علمی این سرزمین بوده است؛ لذا وقف در مسیری که طی ۱۴ قرن بعد از اسلام در توسعه علمی داشتیم، همواره پیشران بوده است.

صالحی گفت: وقف علمی پشتوانه تمدن طلایی اسلامی در قرون چهارم و پنجم که به اوج خود رسید، بوده است. آن‌چنان این سهم قابل توجه بوده که وقتی نظامیه‌ها احداث شدند، عده‌ای از بزرگان علمی ابتدا حاضر نبودند به نظامیه بروند؛ چراکه نظام علمی جهان اسلامی عادت کرده بوده که علم را از مسیر وقف و مردم به دست آورد. باید اذعان کرد که دانایی تمدن اسلامی با مشارکت عامه رخ می‌داد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: سهم وقف در مسیر تمدن اسلامی طی ۱۴ قرن گذشته سهم قابل توجه بوده است که یکی از نمونه‌های عالی آن در وقف‌نامه ربع رشیدی دیده می‌شود. این وقف‌نامه در ۳۲۸ صفحه و به خط خواجه رشیدالدین فضل‌الله ارائه شده است و طبق آن نیز اولین شهر دانشگاهی جهان چهره خود را در این وقف نشان می‌دهد. امروز شهر‌های دانشگاهی در جهان وجود دارد، اما ایجاد این شهر دانشگاهی در دوره ایلخانی بسیار مهم است. در آن زمان از ملل مختلف به این شهر می‌آمدند و زبان‌های علمی در این شهر دانشگاهی شامل زبان‌های عربی، فارسی، چینی، یونانی، سانسکریت و ... بوده است. 

وی ادامه داد: این شهر دانشگاهی تمامی اقتضائات یک شهر آموزشی را دارا بود. این موارد نشان دهنده آن است که در مسیر تمدن اسلامی چگونه به وقف علمی به عنوان پیشران توسعه تمدن می‌نگریستیم. تاریخ وقف علمی بسیار خواندنی است که حتی گاهی وقف برای امور جزئی علمی همچون وقف کاغذ انجام شده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: خوشبختانه روانشاد البرز در ۶۲ سال قبل پرچم‌داری بازگشت به وقف علمی را انجام داد. مرحوم البرز از یک اصالت خانوادگی برخوردار بود، اما از این فضا جدا شده و شخصیتی خودساخته پیدا می‌کند که ترکیب اصالت و خودساختگی او را به اوج رسانده و کارآفرینی به تمام معنا می‌کند. زندگی آن مرحوم خواندنی و شنیدنی است.

وی تصریح کرد: برندگان جایزه البرز باید افتخار کنند که جایزه خود را از این بنیاد دریافت می‌کنند. نکته مهم، توجه مرحوم البرز به دو بال علم یعنی کشف استعداد‌ها و قدردانی از دانشمندان است. برای درک بهتر تاریخ وقف علمی کشور ابتدا باید سهم وقف در مسیر علمی را جدی بگیریم. برای شش هزار نفری که جایزه علمی البرز را دریافت کرده‌اند و همگی تاریخ وقف علمی کشور هستند، پیشنهاد می‌کنم که کتاب و مستند‌های فراوانی از ایشان تهیه و تولید شود. پیشنهاد دیگر اینکه تاریخ شفاهی جایزه البرز به صورت مستند تهیه شود. امیدوارم حرکتی که امروز شصت و دومین سال آن برگزار می‌شود، صد‌ها سال ادامه داشته و به درخت تناور تاریخ علم ایران تبدیل شود.