داوری قرائت و حفظ قرآن بدون کمترین خطا انجام شد

فرخنده کریم‌زاده؛ رئیس هیئت داوران بخش بانوان چهل و هفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم در حاشیه برگزاری رقابت رشته‌های قرائت ترتیل، قرائت تحقیق و حفظ قرآن کریم در گفت‌و‌گو با ایکنا درباره روند قضاوت این دوره از مسابقات توضیحاتی ارائه داده است که در ادامه می‌خوانید.

 

 

سطح شرکت‌کنندگان بزرگسال در رشته حفظ از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است. البته مسابقات عرصه رقابت است که به جز حُسن حفظ، موارد دیگری همچون تجوید، صوت و لحن و وقف و ابتدا نیز باید در آن مورد توجه قرار گیرد و جا دارد که شرکت‌کنندگان در این زمینه نیز از آمادگی بیشتری برخوردار باشند.

 

مشکلی که در رشته حفظ وجود دارد این است که حافظ به محض اینکه تمرکزش را از موارد حفظی برمی‌دارد و مثلاً می‌خواهد که بر روی لحن تمرکز کند، متأسفانه به همان اندازه ممکن است محفوظاتش دچار مشکل شود؛ این مورد را شخصاً در موارد متعددی دیدم که اتفاق افتاده و به محض اینکه یک مانور صوتی و لحنی را از حافظ شاهد هستیم، همان لحظه از داور تذکری نیز دریافت کرده است.

 

وقوع چنین اتفاقاتی این مسئله را بیش از پیش متوجه دوستان حافظ می‌کند که نباید در طی سال و در روند تمریناتشان تفاوتی در زمینه حُسن حفظ و حُسن تلاوت قائل شوند و لذا باید روی این دو مورد به طور پیوسته در طول سال تمرین کنند.

 

در سایر کشورهای اسلامی که مسابقات قرآن برگزار می‌شود نیز مرسوم است که مسابقات رنگ و بوی تشویق و ترغیب دارند و رقابت در آنها در اولویت نیست و لذا به این واسطه نباید هدف یک شرکت‌کننده این باشد که یکی دو ماه مانده به شروع مسابقات به شکل فشرده کار کند تا در نهایت در مسابقات حائز رتبه شود، بلکه این روند باید پیوستگی و یکنواختی در کل ایام سال داشته باشد.

 

مسابقه برای متسابق باید انگیزه‌ای باشد که طی سال در زمینه تمرین مداومت داشته باشد تا کاری که در جریان مسابقه ارائه می‌دهد، بدون عیب باشد. به هر حال مقولاتی مثل حفظ، تجوید، صوت و لحن همگی زیرشاخه‌هایی مربوط به تلاوت هستند و متسابق باید از هر فرصتی برای برطرف‌سازی عیوب خود استفاده کند و سطح خود را ارتقا بخشد، حال چه می‌خواهد پیامد آن کسب رتبه باشد یا منجر به نتیجه و احراز رتبه نشود.

 

 

دقیقاً؛ چراکه قرآن با همه اجزا، کلمات و حروف نور است و وقتی ما همه تلاش خود را می‌کنیم تا این عبارات را به طرزی صحیح و اثرگذار بخوانیم، تلاش ما در راستای این امر است که علاوه بر تجلی نور در وجودمان، این نورانیت را به افراد دیگر مستمع نیز منتقل کنیم. این امر درست مطابق با آن فراز از زندگی استاد عبدالباسط است که وقتی در اماکن مختلف قرآن تلاوت می‌کرد، بسیاری از افراد تحت تأثیر تلاوت او مسلمان می‌شدند و وقتی از او سؤال شد که نظر او در این مورد چیست؟ بدون آنکه برای خود به سبب محبوبیتی که به دست آورده است شأنی قائل شود در جواب گفت، خداوند را شکرگزارم که اجرای تلاوت من موجب شد تا زیبایی قرآن به دیگران نشان داده شود. مشاهده می‌کنید که او هیچ ادعایی در این مورد که صوت من زیباست نداشته است.

 

 

بله و درست به همین دلیل است که قطعاً نفر اول مسابقات بین‌المللی و نفر اول مسابقات کشوری یا حتی استانی کشورمان دیدگاهشان این نبوده و نخواهد بود که برای کسب رتبه این ممارست و تمرین را کرده باشند، هر چند که به هر حال مسابقه است و ما نیاز به رتبه‌های برتر اول تا سوم برای آن را داریم، اما این امر بدان معنا نیست که رتبه اول بی‌عیب‌ترین است؛ به هر حال آنکه بیشترین امتیاز را به دست می‌آورد، ممتاز است، در شرایطی که ممکن است اختلاف امتیاز او با سایرین بسیار کم و ناچیز باشد.

 

هم‌اکنون قاریانی در کشور داریم که رتبه‌های بین‌المللی را کسب کرده‌اند اما با این وجود روزانه چندین ساعت تمرین می‌کنند، چراکه به این امر اذعان دارند که در خود همواره احساس خلأ کرده و باید با استفاده از تمریناتی که انجام می‌دهند این خلأ را پُر کنند. این جریان باید در وجود همه تا جایی استمرار پیدا کند که هر وقت به سراغ قرآن بیایند این احساس را داشته باشند که با دنیایی از معلومات که جای آن را در وجود خود خالی می‌بینند روبرو هستند و باید در حد توان تلاش کنند این خلأها را با استفاده از این محتوا پُر کنند. به هر حال مسابقات قرآن فرصت خوبی است که انسان انگیزه مطلوبی به دست آورد و در جهت تأمین خواسته‌های خود برآید. هر کسی بیشتر از دیگران به عیوب خود آگاهی دارد و می‌تواند با قرابتی که با قرآن به بهانه‌ای همچون شرکت در مسابقات پیدا می‌کند آنها را برطرف ساخته و در جهت رشد خود اقدام کند.

 

 

این موضع و دیدگاه یعنی اعتراضی که معمولاً در مورد نحوه و شکل داوری و امتیازدهی از سوی متسابقان مطرح می‌شود، چیز تازه‌ای نیست. آنچه که از مجموعه تجارب سال‌ها شرکت در مجامع داوری مسابقات قرآن به دست آوردم این است که بالاخره یک بخش از مسابقه نیز تعیین سطح شرکت‌کنندگان آن است و شخص شرکت‌کننده چه بخواهد و چه نخواهد با توجه به نمره‌ای که می‌گیرد با نفرات قبل و بعد از خود مقایسه می‌شود. به هر شرکت‌کننده یک امتیاز می‌دهیم و لحظات آخر سیستمی که طراحی شده است، نمرات را تجمیع کرده و افراد براساس امتیازی که کسب کرده‌اند از بالا به پایین ردیف می‌شوند. حال آیا به این دلیل باید گفته شود که داور در نمره‌دهی، اشتباهی مرتکب شده است؟! ممکن است در برخی مواقع به ندرت با اشتباهات داوری روبرو باشیم که در این صورت داور مقصر است اما اینکه فرد یا افرادی همواره این مسئله را مطرح کنند که چون من رتبه نیاوردم یا نمره‌ام کم شده است، این امر متوجه اشتباه داوری است، به نظرم منطقی نیست.

 

به عنوان رئیس هیئت داوران در اتاق داوران مرتب در حال رصد عملکرد همکارانم هستم و برگه تک تک آنها پس از ثبت نمراتشان به من تحویل داده می‌شود و پس از بررسی من، ناظر فنی نیز دو مرتبه آنچه که ثبت شده را بررسی می‌کند. اختلاف دیدگاه همواره در میان داوران در بیشتر موارد وجود دارد که موجب می‌شود دو نمره‌ای که آنها می‌دهند، شبیه به هم نباشد، اما نتیجه نهایی برایند تمامی مواردی است که به آنها امتیازاتی تعلق گرفته باشد. 

 

معمولاً به قرآن‌آموزان این مورد را گوشزد می‌کنم که ممکن است یک داور سخت‌گیر باشد و در عین حال یک داور هم چندان سختگیر نباشد. شخصاً به شاگردانم به سختی و با حساسیت بالا نمره می‌دهم و لذا آنها وقتی در یک عرصه رقابتی شرکت می‌کنند، تصورشان این نیست که داوران در دادن نمره سختگیرانه رفتار کرده‌اند و به نظرم این موارد که پیش می‌آید معمولاً به پیش‌زمینه‌های تفکری و تجربه‌ای که او دارد بازمی‌گردد.   

 

با اطمینان می‌گویم که در عرصه‌های رقابتی قرآن همچون مسابقات سراسری قرآن بهترین کیفیت در داوری با کمترین ضریب خطا اتفاق می‌افتد؛ پیش‌تر در مسابقات کشوری و مسابقات اوقاف با فشردگی در امر داوری مواجه بودیم که این امر موجب خستگی داوران می‌شد که شاید در روند داوری و کیفیت آن اثر می‌گذاشت، اما در شرایط کنونی که همه‌چیز با برنامه‌ریزی مشخص از قبل تعیین شده است، ضریب خطا به حداقل رسیده و متسابقان باید واقع‌بین باشند که مثلاً اگر یک نمره پایین و یک نمره بالا به آنها داده شده است، نمره حقیقی آنها نمره پایینی بوده است و نمره بالایی با ارفاق به آنها داده شده است، لذا آنها به دنبال عیب‌جویی از خودشان و رفع آنها باشند، چراکه بعدها ممکن است در شرایط جدی و رسمی‌تر، اشکالات فنی بغرنج‌تری برای آنها پیش بیاید. متسابقان باید در طی سال انتظار بیشتری از خودشان داشته باشند و با تمرین و ممارست بیشتر نواقص خودشان را برطرف کنند.

 

 

در دوره‌های قبل مشورت کردن دو داور ممنوع بود و لذا کارهای عجیب و غریبی در امر قضاوت صورت می‌گرفت و تأکید بر این بود که دو داور با یکدیگر ارتباط نگیرند و لذا در مقابل هم می‌نشستند و با یکدیگر گفت‌و‌گویی نداشتند. اما اکنون این نتیجه حاصل شده است که اگر این ارتباط میان داوران برقرار شود و آنها در مواردی هر چه بیشتر با هم گفت‌و‌گو کنند، می‌توانند خطای انسانی را به حداقل برسانند و افق دید مترقی‌تری را پیش روی متسابق به جهت رفع ایرادات احتمالی او بگذارند.

 

گفت‌وگو از صدیقه صادقین

تهیه و تنظیم امیرسجاد دبیریان