اندیشمند عراقی در گفت‌وگو با ایکنا:
طرح تمدنی بعثت در راستای تحقق عدل جهان‌شمول الهی است
استاد حوزه علمیه نجف اشرف تأکید کرد: بعثةالنبی(ص) یک طرح تمدنی جهان‌شمول با هدف برپایی جامعه‌ای مبتنی بر عدل الهی مشتمل بر جوانب مختلف زندگی از جمله ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و قضایی بود.
به گزارش ایکنا، امروز، نهم بهمن‌ماه و بیست و هفتم ماه رجب‌المرجب مصادف است با سالروز بعثت نبی مکرم اسلام، حضرت محمد مصطفی(ص)؛ این روز یکی از اعیاد بزرگ دین اسلام محسوب می‌شود و روزی است که پیامبر اسلام به پیامبری مبعوث شدند و جبرئیل با آیاتی از سوره مبارکه علق، پیام رسالت و نبوت را به ایشان ابلاغ کرد.
بدین ترتیب پیامبر اسلام(ص) در این روز به رسالت مبعوث شدند و مرحله جدیدی از زندگی گرانقدر ایشان آغاز شد. لذا ایشان دیگر تنها یک انسان پاک، امانتدار و راست‌گفتار که به خویشاوندان خود رسیدگی می‌کرد، نبود بلکه اکنون بشارت‌دهنده و هشداردهنده‌ای است که مسئولیت رهبری انسان‌ها به سمت خیر و نیکی و حفاظت آنان از هر شر و بدی را بر عهده دارد.
به مناسبت سالروز مبعث رسول اکرم(ص) خبرگزاری ایکنا گفت‌وگویی با شیخ محمد کرباسی، استاد حوزه علمیه نجف اشرف انجام داده است.
فلسفه بعثت پیامبر(ص)
کرباسی درباره حکمت و فلسفه بعثت حضرت محمد(ص) اظهار کرد: بعثت پیامبر(ص) حکمت و فلسفه عمیقی دارد که از آموزه‌های وحیانی در قرآن کریم و سنت نبوی گرفته شده است و می‌توان آن را در چند بُعد خلاصه کرد:
1- خارج کردن انسان‌ها از ظلمات به سوی نور: طبق آیه شریفه «هُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ عَلَىٰ عَبْدِهِ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ» (سوره حديد:9)؛ پیامبر(ص) برای نجات بشریت از ظلمت جهل و شرک به سوی نور توحید و ایمان به خدا و همچنین از انحراف اخلاقی به سوی ارزش‌های والای انسانی مبعوث شدند.
2- برپایی عدالت الهی: طبق آیه شریفه «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» (سوره حديد:25)؛ یکی از اهداف بعثت پیامبر(ص) تحقق عدالت اجتماعی و برپایی عدل در بین مردم و دوری از ظلم و تبعیض بود.
3- تهذیب نفس و اخلاق‌مداری: بر اساس آیه شریفه «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» (سوره جمعه:2)؛ پیامبر اکرم(ص) برای تهذیب نفس، پاکی از رذایل، اخلاق‌مداری و آموزش حکمت و فضیلت به انسان‌ها مبعوث شدند زیرا اینها ضامن ایجاد جامعه‌ای صالح مبتنی بر اخلاق است.
4- تحقق وحدت انسانی: بر اساس آیه شریفه «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ» (سوره انبياء:107)؛ بعثت نبی اکرم(ص) پیام رحمتی همه جانبه برای جهانیان و با هدف وحدت همه مردم و دوری از تفرقه و تحقق وحدت انسانی تحت پرچم ایمان به خدا بود.
5- آزادی انسان از بندگی غیر خدا: پیامبر(ص) در این باره می‌فرماید: «إنما بعثت لأتمم مكارم الأخلاق». آن حضرت برای آزادی انسان از بندگی شهوات، توهمات و بندگی برای غیر انسان مبعوث شدند تا انسان بنده خالصی برای خدا باشد و کرامت انسانی محقق شود.
6- هدایت به راه راست: طبق فرموده خداوند متعال: «وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ»(سوره شورى:52)؛ بعثت پیامبر(ص) برای راهنمایی بشر به راه راست که سعادت دنیا و آخرت را در پی دارد، بوده است.
7- اعلام ختم رسالت: بعثت پیامبر اکرم(ص) بیانگر ختم رسالت‌های آسمانی و نشانه رسالت کامل و شاملی بود که برای هر زمان و مکانی شایستگی دارد. خداوند متعال می‌فرماید: «مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ (سوره احزاب: 40).
خلاصه اینکه فلسفه بعثت حضرت محمد(ص) حول سه محور اصلاح فرد و جامعه، تحقق عبودیت و بندگی برای خدا و ایجاد یک زندگی همه جانبه است که دنیا و آخرت را به هم مرتبط می‌سازد و تضمین هدایت، رحمت و عدالت برای بشریت بوده است.
بعثت؛ نقطه تحولی در تاریخ بشریت
شیخ کرباسی در پاسخ به این سؤال که «چرا مبعث پیامبر(ص) نقطه تحولی در تاریخ بشریت است» بیان کرد: برخی مبعث پیامبر را نقطه تحولی در تاریخ بشریت و روز بزرگ هدایت می‌دانند چرا که این واقعه به منزله آغاز رسالت اسلامی است که پیامبر اکرم(ص) آن را آورده و این روز تاریخ بشریت را از جوانب متعدد معنوی، اجتماعی و فرهنگی تغییر داده است.
وی افزود: از جهت هدایت معنوی، نزول وحی بر پیامبر(ص) حامل پیام یگانگی خداوند و دعوت به ایمان راستین و ترک شرک و بت‌پرستی بود.
این عالم عراقی ادامه داد: دین اسلام با اصولی چون عدالت، مساوات و حقوق بشر نازل شد و مردم را به دوری از تفرقه طبقاتی، مبارزه با ظلم و تقویت ارزش‌های اخلاقی مانند راستگویی و امانتداری دعوت کرد. از این رو مبعث پیامبر اکرم(ص) آغاز دوره جدیدی برای بشریت است و از آن زمان، رسالت جهانی که به وحدت، اصلاح و پیشرفت تمدنی دعوت می‌کند آغاز شد.
ارتباط بین بعثت و نزول قرآن
وی درباره ارتباط بین بعثت پیامبر و نزول قرآن گفت: بین بعثت پیامبر اسلام(ص) و نزول قرآن، ارتباطی محکم وجود دارد. بعثت پیامبر با نزول وحی مرتبط است و قرآن کریم معجزه بزرگی است که برای دعوت پیامبر(ص) به دین اسلام نازل شده است.
زمانی که پیامبر(ص) مبعوث شد قرآن کریم از طریق وحی به قلب مبارک ایشان و نخستین آیات در غار حراء بر ایشان نازل شد. آنجا که خداوند متعال می‌فرماید: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ. خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ. اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ. الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ. عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ» (سوره علق:1-5).
استاد حوزه علمیه نجف اشرف با اشاره به اینکه آراستگی به اخلاق فاضله از مهمترین اهداف بعثت پیامبر(ص) بوده است، درباره مسئولیت امت اسلامی برای نشر این اخلاق گفت: مسئولیت امت اسلامی برای نشر اخلاق فاضله آن است که به آموزه‌های اسلام و سیره پیامبر اکرم(ص) استناد کنند؛ که در این باره مسلمانان باید الگویی در اخلاق و رفتارشان باشند و ارزش‌های اسلامی چون راستگویی، امانتداری، رحمت و تسامح را بروز دهند.
وی ادامه داد: مسلمانان همچنین باید اهمیت آراستگی به اخلاق فاضله را به نسل جدید آموزش دهند و این کار از طریق برنامه‌های درسی، دروس دینی، سخنرانی و رسانه‌ها امکان‌پذیر است.
کرباسی دعوت به کارهای خیر و مکارم اخلاق را راه دیگر برای نشر اخلاق فاضله دانست و گفت: نشر سیره و اخلاق پیامبر(ص) در تعامل با اقشار مختلف مردم و برجسته کردن مواضع ایشان که بیانگر عظمت اخلاقی ایشان است، نیز می‌تواند در این مسیر مؤثر باشد.
وی تقویت اخلاق در جامعه و مبارزه با فساد اخلاقی و پایبندی به ارزش‌های اسلامی در تعاملات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را از دیگر کارها برای نشر اخلاق فاضله دانست و بر رفتار مثبت مسلمانان با غیرمسلمانان و نشان دادن چهره نورانی دین اسلام برای نشر اخلاق پسندیده تأکید کرد.
بعثت؛ طرح تمدنی جهان‌شمول
استاد حوزه و دانشگاه عراق تصریح کرد: بعثت النبی(ص) تنها دعوت به تصحیح عقیده یا ارائه دیدگاهی جدید نبود بلکه یک طرح تمدنی جهان‌شمول بود که هدف آن برپایی جامعه‌ای مبتنی بر عدل الهی مشتمل بر جوانب مختلف زندگی از جمله ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و قضایی بود.
وی ادامه داد: پیامبر(ص) طی 23 سال نبوت خود، به ارائه رسالت الهی اکتفا نکرد بلکه نظامی اجتماعی پایه‌گذاری کرد که در آن عدالت و مساوات حاکم است. ایشان ظلم را از ریشه برکند و حقوق همه افراد را به آنها بازگرداند و همچنین با تعصبات جاهلیت مبارزه کرد. عدالت الهی محور قوانینی است که پیامبر(ص) به وسیله آنها زندگی افراد و گروه‌ها را ساماندهی کرد و آن را پایه ایجاد جامعه‌ای متوازن قرار داد که کرامت همه افراد در آن تضمین می‌شود.
در نتیجه اهمیت مبعث پیامبر(ص) در جامعیت رسالت ایشان نهفته است که عقیده و واقعیت عملی را در هم آمیخت و عدالت را به عنوان یک ارزش اساسی در زندگی امت اسلامی تثبیت کرد.
شیخ کرباسی در پاسخ به این سؤال که «آیا می‌توان سالروز بعثت پیامبر(ص) را نقطه آغاز تمدن اسلامی دانست»، اظهار کرد: بلکه می‌توان این واقعه بزرگ را نقطه آغاز تمدن اسلامی دانست زیرا بعثت نبوی سرآغاز تحولی بنیادین در اندیشه انسانی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی در شبه جزیره عربستان و فراتر از آن بود.
ترجمه از فرشته صدیقی
مطالب مرتبط
