ورزش، فرصتی برای نشاط اجتماعی + فیلم

اوقات فراغت، زمانی است که فارغ از مسئولیت‌های روزمره و کار‌های اجباری، به خودمان اختصاص می‌دهیم. این زمان نه تنها فرصتی برای استراحت و تجدید قواست، بلکه زمینه‌ای برای کشف علایق، پرورش خلاقیت و بهبود کیفیت زندگی است. این زمان می‌تواند به ما کمک کند تا از روزمرگی فاصله بگیریم و با انرژی بیشتری به چالش‌های زندگی بازگردیم.

در واقع، فراغت مؤثر رازی ساده، اما عمیق دارد و در میان نوجوانان از اهمیت چندبرابری برخوردار است؛ انتخاب فعالیت‌هایی که نه تنها ذهن و بدن را آرامش دهد، بلکه به رشد شخصی و خلاقیت آنان نیز منجر شود. فعالیت‌هایی مانند مطالعه، ورزش، هنر یا حتی قدم زدن در طبیعت می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای بازسازی روحیه و تقویت تمرکز عمل کند. 

در ایام نوروز والدین و فرزندان، اوقات فراغت بیشتری در اختیار دارند؛ در همین راستا خبرگزاری ایکنا بنابر رسالت آگاهی‌بخشی، مجموعه دوم آموزشی اوقات فراغت با عنوان «رازهای فراغت مؤثر» را تهیه کرده است تا کودکان و نوجوانان به ویژه والدین اوقات خوش‌تر و مفیدتری را سپری کنند.

رضا تبریزی، نویسنده و پژوهشگر حوزه اوقات فراغت کودک و نوجوان در این درس‌گفتار‌ها به بیان نکاتی مهمی در موضوع یاد شده می‌پردازد. در قسمت دهم از این مجموعه «ورزش و نشاط اجتماعی» تبیین شده است که مشروح آن را در ادامه می‌بینید و می‌خوانید:‌

خوشبختانه در کشوری زندگی می‌کنیم که برنامه‌های ورزشی در سطح کلان، برنامه‌های خاص و مناسبی دارد. ورزش‌هایی مانند فوتبال، کشتی و سایر رشته‌های محبوب، به صنعتی گسترده تبدیل شده‌اند و این شرایط، فرصت‌های ویژه‌ای را برای استفاده از این فعالیت‌ها در قالب برنامه‌های فراغتی و اجتماعی فراهم کرده است.

ابتدا لازم است به یک مسئله مهم اشاره کنم: این فعالیت‌ها فرصت‌هایی برای ایجاد نشاط اجتماعی و تخلیه انرژی‌های مثبت در بین افراد، به‌ویژه کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها هستند. حضور در ورزشگاه‌ها، شرکت در جشنواره‌های فجر یا جشنواره‌های منطقه‌ای و محلی مرتبط با ورزش‌های تخصصی مانند کشتی باچوخه یا سایر رشته‌های محلی، می‌تواند به ایجاد این نشاط کمک کند. اما متأسفانه برخی از این برنامه‌ها به‌جای تقویت فرهنگ و اجتماع، به مسابقاتی آمیخته با رقابت‌های ناسالم تبدیل شده‌اند که شرایط اجتماعی و فرهنگی مطلوب را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به‌عنوان مثال، رفتارهای ناشایست در ورزشگاه‌های فوتبال، نشان‌دهنده این است که گاهی اوقات مسائل فرهنگی در حاشیه قرار می‌گیرند.

همان‌طور که مقام معظم رهبری و دیگر مسئولان تأکید کرده‌اند، لازم است پیوست‌های فرهنگی برای فعالیت‌های ورزشی تهیه شود. تنها نام‌گذاری یک باشگاه به عنوان فرهنگی-ورزشی کافی نیست. باید شرایطی ایجاد شود که فعالیت‌های ورزشی بر پایه‌ای منطقی و ساختار فرهنگی استوار باشند. به‌عنوان مثال، هر تیم ورزشی باید فرهنگ و شعار خاص خود را داشته باشد و برنامه‌ریزی فرهنگی مشخصی را دنبال کند. این موضوع به‌ویژه برای خانواده‌ها اهمیت دارد، چرا که نگران تأثیرات منفی رفتارهای ناشایست و بی‌اخلاقی‌ها بر فرزندانشان هستند. رقابت‌هایی که از حالت هدایت‌شده و انسانی خارج می‌شوند، ممکن است به جای ایجاد نشاط، به آسیب‌های اجتماعی منجر شوند.

در کشورهای دیگر، برنامه‌های ورزشی و مسابقات به گونه‌ای طراحی می‌شوند که شور و نشاط را به خانواده‌ها و کودکان منتقل کنند. این برنامه‌ها فرصتی برای جمع‌ شدن خانواده‌ها، لذت‌بردن و الگوبرداری از ورزشکاران در زمینه‌های سلامت و اخلاق فراهم می‌کنند. در فرهنگ ما نیز ورزشکارانی مانند مرحوم تختی و مرحوم دهداری، به‌عنوان الگوهای اخلاقی و ورزشی مطرح بوده‌اند. هدف ما این است که علاوه بر ایجاد شور و نشاط، حوزه‌های اخلاقی و اجتماعی نیز تقویت شوند.

ورزش و فعالیت‌های گروهی مانند فوتبال، بسکتبال و حتی ورزش‌های فردی می‌توانند به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی و سلامت خود را بهبود بخشند. برای مثال، اگر فرزندی درون‌گرا داریم، می‌توانیم او را به سمت فعالیت‌های گروهی سوق دهیم تا با دیگران تعامل کند. یا اگر فرزندمان نیاز به تمرکز و دقت دارد، ورزش‌هایی مانند شطرنج یا تیراندازی می‌توانند به تقویت این مهارت‌ها کمک کنند.

فضاهای عمومی و شهری نیز می‌توانند نقش مهمی در ایجاد امنیت و نشاط اجتماعی ایفا کنند. زمانی که گروهی از افراد در یک مکان جمع می‌شوند، آن فضا امن‌تر و شاداب‌تر می‌شود. بنابراین، پیشنهاد می‌شود خانواده‌ها در زمان‌هایی مانند نوروز یا تابستان، برنامه‌ریزی‌هایی برای مشارکت فرزندانشان در فعالیت‌های ورزشی و اجتماعی انجام دهند. شناسایی علایق فرزندان و تشویق آن‌ها به شرکت در فعالیت‌های گروهی، می‌تواند به رشد اجتماعی و سلامت روانی آن‌ها کمک کند.

در نهایت، سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) نیز می‌توانند نقش مهمی در برنامه‌ریزی اوقات فراغت کودکان و نوجوانان ایفا کنند. مکان‌هایی مانند مدارس، فرهنگسراها و محلات می‌توانند به‌عنوان فضاهای فراغتی برای کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار گیرند. در گذشته، مدارس به‌عنوان متولی اصلی برنامه‌های تابستانی و اوقات فراغت عمل می‌کردند، اما امروزه نیاز است تا سایر نهادها و سازمان‌ها نیز در این زمینه مشارکت فعال داشته باشند.