مواجهه نخست وزیر ژاپن با سخنان امیر مؤمنان(ع)

به گزارش ایکنا، محمدرضا فخرروحانی؛ استاد دانشگاه قم، شامگاه دوم فروردین‌ماه در نشست علمی «بررسی آرای مستشرقان درباره امام علی(ع) با معرفی کتاب سیمون اوکلی» که از سوی انجمن علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهرکرد برگزار شد با بیان اینکه در قرآن بیش از صد آیه درباره امیرمؤمنان(ع) یا شأن نزولش مرتبط با آن وجود نورانی است، گفت: یکی از عالمان سنی قرن سوم یا چهارم آیات مدح امیرالمؤمنین(ع) را با شأن نزول استخراج و مذمت خلفای بنی‌امیه و سایر خلفا را کرده است و روایات زیادی هم در مدح ایشان وجود دارد و به فضیلت روز غدیر اشاره شده است از جمله امام صادق(ع) فرمودند که روز غدیر در آسمان‌ها بیش از زمین شناخته شده است. 

وی با بیان اینکه زیارت غدیریه هم در شأن آن حضرت از سوی امام هادی(ع) بیان شده است، افزود: از امام هادی(ع) دو زیارت غدیریه و جامعه کبیره را داریم که محتوای آن غدیر و ولایت حضرت علی(ع) است و محتوای آن شبیه همدیگر است. بنده سالیان متعددی است که توفیق دارم بر روی مقوله عاشورا و تاثیر آن بر زبان و ادبیات غرب از قرن هفدهم به بعد کار می‌کنم و کمتر کتابی است که در این مقوله ندیده‌ام و با بسیاری از نویسندگان ملاقات حضوری داشته‌ام. 

فخرروحانی تصریح کرد: چند سال پیش از کرونا یک استاد ژاپنی به بنده ایمیل زد و گفت که قصد دارم به قم بیایم و شما را ملاقات کنم و این کار انجام شد؛ ایشان نقل کرد که من برای اولین بار نهج‌البلاغه را به زبان ژاپنی ترجمه کردم؛ ایشان در بیان تجربه و خاطراتش به بنده گفت من وقتی به نامه امام علی(ع) به مالک رسیدم، بسیار تحت تاثیر قرار گرفتم و یکی دو روز بعد هم در جمع استادان رشته مدیریت کنفرانسی داشتم؛ وقتی بخش‌هایی از نامه را تبیین کردم شب، شخص نخست وزیر ژاپن یعنی شینزو آبه به من زنگ زد که فردا حتما به دفتر هیئت دولت بیایید و با اتومبیل دنبال بنده آمدند و با هواپیما مرا به توکیو بردند و اتومبیل مخصوص نخست وزیر مرا به دفتر هیئت دولت برد و بعد از من خواستند که محتوای این نامه را برای آنان بازگو کنم.

برخورد نخست وزیر ژاپن با کلمات علی(ع)

استاد دانشگاه قم افزود: ایشان به بنده گفت وقتی من این نامه را تبیین کردم، بیشتر از همه شخص نخست‌وزیر از صحبت‌های بنده یادداشت‌برداری کرد و بقیه هم همینطور و به وزیر علوم ژاپن گفت که ساعات تدریس این استاد را کم کنید و ایشان بیشتر وقت خود را صرف ترجمه سخنان حضرت علی(ع) کند و ما تمایل داریم مدل مدیریتی ژاپن را براساس سخنان آن حضرت بازسازی و تنظیم کنیم. بنده از سخنان این استاد ژاپنی خجالت‌زده شدم که ما خود را شیعه علی(ع) می‌دانیم، ولی کسانی که موحد هم نیستند، دنبال اجرای سخنان آن حضرت هستند.

فخرروحانی بیان کرد: مشابه این مسائل را در کشورهای دیگر هم دیده‌ام؛ مستشرقان وقتی به کشورهای اسلامی وارد شدند که عمدتا بعد از رنسانس و قرن هفدهم میلادی بوده است شاهدیم که انگلیس‌ها مطالعات زیادی در مورد شرق‌شناسی برای پیشبرد امورشان داشتند از جمله ادوارد سعید با نگاه سیاسی کتابی در مورد شرق‌شناسی داشته است که تعداد زیادی از شاگردان مستقیم ایشان را بنده ملاقات کرده‌ام.

فخرروحانی با بیان اینکه نمونه دیگر از تجربیات شخصی بنده در رومانی رخ داد و مدیر کنفرانسی که در آن شرکت داشتم وقتی دید از قم در این کنفرانس‌ها حاضرم از من در مورد علی(ع) سؤال کرد، گفت: بنده حساس شدم که چطور ایشان در مورد علی(ع) سؤال می‌کند و او جواب داد که من مطالعات زیادی در مورد حضرت علی(ع) و خاندان ایشان دارم و یکی از پروژه‌های علمی من مطالعه سخنان جعفر بن ابیطالب(ع) در برابر نجاشی بود و بعدا یکی از دوستانم به بنده گفت که جالب‌تر و بهتر از سخنان جعفر را شما در کلام علی(ع) پیدا می‌کنید و همین سبب شد تا به مطالعه در این زمینه بپردازم.

وی با اشاره به اوکلی، مستشرق انگلیسی در قرن هفدهم و کتاب او تصریح کرد: او در سال 1607 میلادی به دنیا آمد و در کمبریج درس خواند و کشیش شد؛ وی از مستشرقانی است که به زبان عربی تخصص داشت و در کمبریج به رتبه استادی رسید و یکی از کتاب‌های وی، تاریخ مشرقیان در دو جلد است که در تاریخ 1708 تا 1718 آن را نوشت؛ اوکلی به دلیل اینکه خانواده پرجمعیتی داشت و مقروض بود به زندان افتاد و در مدت زندان تدریس هم داشت. یکی از کارهای وی در زندان پرداختن به غررالحکم علی(ع) است. وی وقتی با این کتاب آشنا شد جذب کلمات قصار آن حضرت شد؛ الان بر روی دیوارهای حرم مطهر حضرت کلمات قصار به زبان عربی حک شده است.

ترجمه 169 کلمه قصار به انگلیسی توسط یک مستشرق  

وی افزود: اوکلی وقتی به غرر رسید، کتاب تاریخ مشرقیان خود را مدتی کنار گذاشت و مطالعاتش را صرف این کلمات کرد در حالی که اصلا باوری به اسلام هم نداشته است و در برخی آثارش رویکرد نادرستی نسبت به پیامبر(ص) دارد، ولی وقتی به کلمات علی(ع) رسید نتوانست جلوی احساساتش را بگیرد؛ او 169 کلمه از کلمات قصار امیرمؤمنان(ع) را ترجمه کرد و این کار جزء اولین اقدامات بود که کلمات علی(ع) از عربی به انگلیسی ترجمه شود و بعدها مجددا این کار توسط برخی افراد دیگر انجام شد. 

فخرروحانی اضافه کرد: اوکلی در مقدمه کتابی که در این زمینه نوشت و آن را به رئیس دانشگاه آکسفورد هدیه کرد آورده است اگر کسی همه عمر خود را در صحاری بی‌آب و علف حجاز و عربستان بگذراند و یک عمر طول بکشد تا عربی بیاموزد و فقط یک جمله از جملات علی(ع) را خوب بفهمد، عمرش را تلف نکرده است. او می‌گوید من بارها تورات، انجیل و مزامیر داود (ع) را با دقت خوانده‌ام و با مطالب پیامبران یهودی آشنا هستم و این اطمینان خاطر را می‌دهم که تک تک جملات علی بن ابیطالب(ع) از همه مطالب تورات و انجیل شیواتر و زیباتر است.

استاد دانشگاه قم اظهار کرد: او می‌گوید این کتاب نباید صرفا کتابی باشد که آن را ترجمه کرده‌ایم، بلکه اساسا این جملات نشان‌دهنده یک فرهنگ بسیار والا در ورای این جملات است و کتاب وی وقتی در 1917 منتشر شد، در یکی دو دهه بعد به عنوان کتاب درسی در کمبریج به چاپ رسید و سالیان متعدد مورد استفاده قرار گرفت و در 169 جمله ترجمه‌شده که ظاهرا وی به اختیار خود ترجمه کرده و یک صورت ترجمه شده قرن هفدهمی دارد و بعدها به تدریج مورد بازبینی و بازسازی قرار گرفت و متناسب با دوران‌های بعد مجددا چاپ شد. 

فخرروحانی بیان کرد: مطلب مهم آن است که ایشان در ترجمه اشاره دارد که این کلمات منتخب هستند و در نهایت ایفای مقصود هستند و از شیوه بیان امیرمؤمنان(ع) متعجب است؛ اشاره دارد که من حتی از ابراهیم و اسماعیل (ع) مطلبی ندیدم که به شیوایی کلمات ایشان باشد.  

وی تاکید کرد: این همه مواجهه مستشرقان در حالی است که در داخل کشور ما اینقدر به نهج‌البلاغه بها داده نمی‌شود و لازم است که میراث اهل بیت(ع) به میراث مختلف ترجمه شود و مترجمان توانمندی در این زمینه در محیط‌های علمی و دانشگاهی ترجمه کنیم. خیلی از کسانی که مستبصر شده‌اند به خاطر برخورد عمیقی است که با ترجمه کلمات ائمه(ع) داشته‌ دچار تحول شده‌اند.