پیشنهادهایی برای حفاظت از بقیع

به گزارش ایکنا؛ تخریب قبرستان بقیع یکی از تلخ‌ترین و دردناک‌ترین رویداد‌های تاریخ اسلام به شمار می‌رود. این اتفاق در روز هشتم شوال سال ۱۳۴۴ هجری قمری رخ داد، زمانی که گروهی از وهابیون با حمله به قبرستان بقیع در شهر مدینه، قبور مطهر چهار تن از امامان شیعه یعنی امام حسن مجتبی(ع)، امام زین‌العابدین(ع)، امام محمدباقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) را ویران کردند. این قبرستان قدیمی، مدفن بسیاری از یاران پیامبر اکرم(ص)، همسران، فرزندان و اصحاب ایشان نیز بوده است. تا پیش از تخریب، بر روی قبور این بزرگان گنبد‌ها و بنا‌های زیبایی وجود داشت که بیانگر احترام مسلمانان به اهل‌بیت(ع) و بزرگان دین بود.

در این راستا مقاله‌ای با عنوان «بقیع و مسئولیت ما» در نشریه بهاریه منتشر شده است. این مقاله را حجت‌الاسلام مصطفی بروجردی، دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی تدوین کرده است. وی دارای تألیفات گوناگونی در حوزه مسائل اسلامی بوده و هم اکنون مشغول نگارش تفسیر قرآن کریم است.

بقیع جزئی کوچک از جغرافیای مدینه، بخشی بزرگ از تاریخ اسلام و سندی مهم از اسناد هویت دینی و اسلامی است که در چند دهه اخیر به شدت مظلوم واقع شده است. از یک سو حاکمان متعصب حجاز با تخریب ظالمانه این بنای تاریخی تلاش کرده‌اند تا این میراث عینی و ملموس به تدریج از بین رفته و از حافظه مسلمانان زدوده شود و از سوی دیگر اندیشمندان و مبتکرانی که در جهان اسلام توانایی تأثیرگذاری دارند، اقدام جدی و درخور توجهی برای مقابله با این اقدام ضد فرهنگی و غیرمتمدنانه انجام نداده‌اند. دولت‌ها نیز به دلیل ملاحظات سیاسی از ورود به این عرصه خودداری ورزیده‌اند و نیز فقدان جوامع مدنی قوی موجب شده تا اقدامی کارساز و اساسی از سوی مسلمانان انجام نشود؛ در حالی که با کمی دقت در ابعاد فاجعه رخ داده، درمی‌یابیم هر یک از ما به عنوان یک انسان متدین و متمدن وظیفه داریم تا در حد توان خود با اقدام حاکمان حجاز به مقابله برخاسته و اجازه ندهیم، این توطئه ضد دینی به سرانجام برسد.

باید گفت، در میان تمامی ملت‌های متمدن، حفظ میراث تاریخی نه فقط وظیفه قانونی نظام‌ها و حکومت‌ها، بلکه مسئولیتی ملی برای شهروندان تلقی می‌شود. وقتی میراثی به یک دین تعلق داشته باشد، تمامی پیروان آن دین فارغ از اینکه ساکن کدام کشور باشند، نسبت به آن میراث احساس تعلق خاطر داشته و تلاش برای حفاظت از آن را وظیفه دینی خود می‌دانند. در تأیید این مطلب می‌توان به این نکته اشاره کرد، در همه روز‌های سال که برای ساعاتی در‌های بقیع گشوده می‌شود مردمانی که برای زیارت پیامبر اعظم(ص) از نقاط مختلف جهان خود را به مدینه رسانده‌اند وظیفه خود می‌دانند تا در بقیع نیز حضور یافته و ضمن ادای احترام به بزرگانی که در آن خاک آرمیده‌اند اتصال روحی و معنوی خود را با آنان حفظ کنند. این در حالی است که بلندگو‌های اداره مربوط به اماکن که تنها به بخش کوچکی از امت اسلامی تعلق دارد، یکسره به زبان‌های مختلف به «ارشاد» حاضران پرداخته و گاه با تندی و اهانت آنان را از نزدیک شدن به مقبره‌های بزرگان و پیشوایان دینی دور می‌کنند.

اما این رفتار‌های توهین‌آمیز و متعصبانه هیچ تأثیری بر کاهش عشق درونی امت مسلمان نداشته و هر روز بیش از گذشته آتش شوق زیارت بقیع را در دل‌های مشتاقان شعله‌ورتر کرده است. این اقدام مهم مسلمانان هرچند بسیار به جا و ضروری است، بی‌تردید کافی نیست، زیرا با توجه به گرایش‌های حاکم بر حکام عربستان، امکان سختگیری فزاینده در آینده، بعید به نظر نمی‌رسد. از این رو، ضروری است برنامه‌های دیگری دنبال شود تا حاکمان حجاز آشکارا دریابند، بقیع متعلق به تمامی مسلمانان و جزئی از هویت دینی - تاریخی آنان بوده و اگر آنان به هر دلیلی علاقه‌ای برای حفظ این میراث ندارند، امکان به کارگیری تدابیر جایگزین خواهد بود.

بر این اساس پیشنهاد‌های مشخص برای حفاظت از بقیع به این شرح است:

انتشار کتاب‌های تاریخی که در طول چهارده قرن گذشته درباره بقیع و بزرگان آرمیده در آن نگاشته شده است.

تحقیقات جدید پژوهشگران تاریخ دینی درباره بقیع و نقش این مکان تاریخی در منظومه فرهنگی و تمدنی مسلمانان مبتنی بر آخرین روش‌های تحقیق و پژوهش و با استفاده از اسناد و مدارک تاریخی که در نقاط مختلف جهان وجود دارد.

نامگذاری روز تخریب بقیع با عنوان «روز بقیع» از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور و پیشنهاد انجام اقدام مشابه به کشور‌های اسلامی همسو و علاقه‌مند.

طراحی برنامه‌هایی برای بزرگداشت روز بقیع.

مکاتبه با مجامع فرهنگی بین‌المللی و جهانی نظیر یونسکو، آیسکو و ارسیکا برای ایجاد حساسیت در این زمینه و انعکاس خبری آن.

تصویب طرح نامگذاری یکی از خیابان‌ها یا اماکن عمومی شهر‌ها و شهرستان‌های ایران به نام بقیع.

انتشار تمبر بقیع.

جمع آوری سخنان بزرگان دینی درباره این مکان تاریخی و انتشار آن.

تعیین جایزه بقیع برای تقدیر از کسانی که در زمینه‌های هنری، علمی و فرهنگی اقدامی برای حفاظت از میراث بقیع انجام می‌دهند.

انتشار مجموعه شعر شاعرانی که به بقیع توجه داشته و در سروده‌های خود از آن یاد کرده‌اند.

ایجاد سایت بقیع با هدف پوشش اخبار مرتبط با این موضوع به زبان‌های مختلف

بازسازی مجازی بقیع با استفاده از معلومات، عکس‌ها، اسناد و داده‌های تاریخی و با بهره‌گیری از آخرین ابزار‌ها و نرم افزار‌های موجود.

انتشار تاریخ بقیع به منظور یادآوری اقداماتی که در طول تاریخ برای حفظ یا تخریب این بنا انجام شده است.

ترغیب و تشویق هنرمندان(خطاطان، بافندگان فرش، نقاشان و سازندگان صنایع دستی) به طراحی و تولید نماد‌های مرتبط با بقیع

تشویق خیرین علاقه‌مند به وقف به اختصاص موقوفه‌هایی به منظور حمایت از کسانی که در زمینه بقیع‌شناسی تلاش می‌کنند.

تشکیل صندوق بقیع با حضور خیرین علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این زمینه.

تشکیل کمیته‌های علمی، هنری، اقتصادی و فرهنگی برای نگاه تخصصی به موضوعات مرتبط با بقیع.

انتشار گزارش سالانه «دیده‌بان بقیع» برای رصد اقدامات سعودی‌ها در زمینه بقیع.