توصیه‌های رئیس جهاددانشگاهی به محققان عرصه وب‌پژوهی

به گزارش خبرنگار ایکنا، علی منتظری، رئیس جهاددانشگاهی صبح چهارشنبه ۲۷ فروردین‌ماه در یازدهمین کنفرانس بین‌المللی وب‌پژوهی گفت: افتخار دارم که یکی از اعضای کوچک جهاددانشگاهی هستم. از سال ۱۳۵۹ به این نهاد جهادی پیوسته‌ام و تمام مراحل رشد علمی، فرهنگی و اجتماعی خود را مدیون این نهاد می‌دانم. جهاددانشگاهی یک نهاد عمومی غیر دولتی است که زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌کند. دانشگاه علم و فرهنگ نیز یکی از دستاورد‌های جهاددانشگاهی است و افتخار می‌کنم که عضو افتخاری این دانشگاه هستم. 

وی با انتقاد از شیوه برگزاری کنفرانس‌ها افزود: در کنفرانس‌های علمی، سخنرانی‌های طولانیِ ابتدایی واقعاً آزاردهنده است. در خارج از کشور، معمولاً کنفرانس با یک سلام و خوشامدگویی کوتاه آغاز و بلافاصله بخش ارائه مقالات اجرا می‌شود. این شیوه نیازمند بازنگری اساسی است. اگر رئیس دانشگاه سخنرانی نکند، دنیا به آخر می‌رسد؟ این روش فقط در کشور ما رواج دارد و باید اصلاح شود. 

منتظری ادامه داد: از آنجا که رشته تخصصی‌ام در حوزه سلامت است، خود را صاحب‌نظر در زمینه وب‌پژوهی نمی‌دانم، اما به عنوان یک پژوهشگر، خواهش می‌کنم به تعاریف علمی پایبند باشیم. گاهی تعاریف نادرستی پایه‌گذاری می‌شوند و سپس به اشتباه تکرار می‌شوند، که بعدها اصلاح آنها دشوار می‌شود، در مورد وب‌پژوهی نیز همینطور است. پژوهش باید نظام‌مند و سیستماتیک باشد، نمی‌توان تحقیقی را بدون نگاهی روشمند پیش برد. 

وی با اشاره به تفاوت پژوهش نظام‌مند و غیر نظام‌مند ادامه داد: محصول پژوهش نمی‌تواند صرفاً یک انشا باشد. اگر به دیکشنری‌های معتبر دنیا مراجعه کنید، می‌بینید که پژوهش را اینگونه تعریف کرده‌اند؛ پاسخ روشن به یک سؤال مشخص از طریق روشی نظام‌مند؛ یعنی هر تحقیق معتبر باید سؤال تحقیق مشخصی داشته باشد، از روش‌شناسی علمی پیروی کند و قابل ارزیابی و نتیجه‌گیری باشد. جمع‌آوری داده‌ها از منابع معتبر، تحلیل و ارزیابی دقیق اطلاعات و نتیجه‌گیری مبتنی بر شواهد از ویژگی‌های پژوهش نظام‌مند محسوب می‌شود. 

منتظری تأکید کرد: هر جستجوی ساده در اینترنت را نمی‌توان پژوهش نامید. یک تحقیق واقعی باید سؤال تحقیق مشخصی داشته باشد، روش جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها واضح باشد و از منابع معتبر استفاده کند. تولید ایده‌های نو در پژوهش می‌تواند به ایده‌پردازی و نوآوری منجر شود و تولید دانش جدید نیز پایه‌ای برای پیشرفت علمی و فناوری است و این دو از کاربرد‌های اصلی پژوهش به شمار می‌رود. 

وی با اشاره به اهمیت پژوهش در توسعه جامعه بیان کرد: پژوهش و آثار آن در بهبود کیفیت زندگی، ایجاد رفاه اجتماعی و پیشرفت در تمام زمینه‌های علمی و فناوری نقش دارد. در برخی موارد ممکن است به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشیم که در دسترس نباشد، به عنوان مثال، اخیراً یکی از محققان از من درخواست کرده بود که داده‌های مطالعاتی خاصی را که در زمان و مکان مشخصی انجام داده‌ام، در اختیارشان قرار دهم. اینجاست که پژوهش می‌تواند به ما کمک کند تا به منابع اصلی داده‌ها دست یابیم. 

منتظری با تأکید بر استفاده اخلاقی از داده‌ها گفت: هنگام جست‌و‌جو در اینترنت، توجه به این نکات ضروری است که از داده‌های آزاد می‌توانید استفاده کنید، اما داده‌های دارای کپی‌رایت را بدون مجوز استفاده نکنید (این کار مانند سرقت علمی است) و اخیراً شاهد روند نگران‌کننده‌ای از سوی برخی ناشران بین‌المللی هستیم که مقالات ایرانیان را بدون دلیل منطقی رد می‌کنند. از این رو به پژوهشگران جوان توصیه می‌کنم، فقط از داده‌های آزاد استفاده کنند، به حقوق مالکیت معنوی احترام بگذارند، صرف وجود یک مطلب در اینترنت به معنای آزاد بودن آن نیست. 

وی مهارت‌های ضروری پژوهش را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: توانایی ارزیابی اعتبار منابع، تشخیص داده‌های معتبر از غیرمعتبر و شناسایی اطلاعات نادرست (فیک) از مهارت‌های مهم در امر پژوهش است. 

در پایان از میان مقالات ارائه شده سه مقاله شایسته تقدیر شناخته شدند و جایزه پروفسور کامبیز بدیع به هیچ مقاله‌ای تعلق نگرفت.