«سیاستِ» ارسطو؛ از روایت مدینه فاضله تا پهلو‌زدن به مثنوی مولانا
معتبرترین ترجمه از کتاب «سیاست» نوشته ارسطو با قلم حمید عنایت در شرایطی توسط انتشارات امیرکبیر تجدید چاپ شده که مخاطب در خواندن این کتاب از روایت مدینه فاضله تا پهلو‌زدن به مثنوی مولانا را از خاطر می‌گذراند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، معتبرترین ترجمه از کتاب «سیاست» نوشته ارسطو با قلم حمید عنایت از سوی انتشارات امیرکبیر تجدید چاپ شده است.
«ارسطو» به عنوان شاگرد «افلاطون» نیاز به معرفی ندارد و هر دو، از فلاسفه بزرگ یونان محسوب می‌شوند. کتاب «سیاست» او هم 6 بخش یا مِتُد (method) دارد که در مجموع، 8 کتاب را در خود جای داده است.
بخش اول، دربرگیرنده کتاب اول، درباره خانواده؛ تدبیر منزل و بندگی؛ مالکیت و زناشویی است. بخش دوم شامل کتاب دوم و دربرگیرنده نظریات افلاطون و نقد حکومت‌های «اسپارت»، «کرت» و «کارتاژ» است.
بخش سوم شامل کتاب سوم درباره قانون اساسی و مسائل مربوط به آن است. چهارمین بخش «سیاست» شامل کتاب‌های چهارم و پنجم درباره انواع دموکراسی، الیگارشی، جمهوری یا حکومت حد وسط میان این دو و همچنین علل انقلاب‌ها در حکومت‌هاست.
بخش پنجم هم شامل کتاب ششم درباره روش تشکیل دموکراسی‌ها، الیگارشی‌ها و روش پایدار داشتن آنهاست. بخش ششم نیز دربرگیرنده کتاب‌های هفتم و هشتم، درباره «حکومت کمال مطلوب» است.
متن کتاب «سیاست» پیوستگی ندارد و از گفتارهای مختلف ارسطو گردآوری و تدوین شده است. در گفتارها نیز گویی قصد ارسطو از بیان آنها، تدوین در قالب یک مجموعه نبوده است. به همین دلیل مطالب تکراری زیادی در بخش‌های مختلف آن دیده می‌شوند و نویسنده پس از آن که موضوعی را مطرح می‌کند، ناگهان به شیوه داستان‌های مثنوی معنوی، نکته دیگری را پیش می‌کشد و تمرکز بحث از بین می‌رود.
کتاب سیاست پس از بیان سازمان جامعه در بخش اول، به نقد عقاید افلاطون و قوانین اساسی برخی کشورهای معاصر یونان باستان می‌پردازد.
سپس در بخش‌های سوم، چهارم و پنجم، دوباره رشته سخن به دست گرفته شده و اصول جامعه سیاسی و انواع حکومت‌ها معرفی می‌شوند.
حمید عنایت در این باره می‌گوید اگر بخواهیم بخش‌های سیاست را به شیوه صحیح و روشن، به دنبال یکدیگر بیاوریم، باید نقد عقاید افلاطون و سازمان حکومت‌های اسپارت، کرت و کارتاژ را در پایان کتاب قرار داد.
بحث ارسطو درباره بندگی، بیش از سایر بخش‌های کتاب سیاست، در تاریخ سیاسی شهرت دارد و باعث شد گروهی از منتقدان او را دشمن آزادی بشر بدانند؛ اما برای کسی که نیک و بد عقاید گذشته را در متن تاریخی آنها داوری می‌کند، دفاع ارسطو از بردگی و توجیه او از آن چندان شگفت‌آور نیست چون بردگی در جامعه یونان کهن ریشه‌های عمیقی داشته است.
هدف سیاست در نگاه سوفسطاییان، پرورش افرادی بود که با گفتار و کردار خود در مسائل مملکتی نفوذ شگرف داشته باشند. سقراط و پس از او افلاطون، سیاست را برپایه اخلاقیات استوار کردند.
به نظر سقراط، دانش سیاسی باید مقدم بر هر چیز، مردم را با وظایف اخلاقی خود آشنا کند و افلاطون هم در جمهوریت، بهترین حکومت‌ها را از دیدگاه اخلاقیات وصف می‌کند. ارسطو در سیاست، منطق و مابعدالطبیعه را که چاشنی نوشته‌های پیشینیان درباره حکومت بود، کنار گذاشت و حدود یک بحث سیاسی را روشن کرد. او در این کتاب، به جای آن که شروع به داستان‌سرایی از مدینه فاضله کند، سازمان حکومت‌های آتن، اسپارت و کارتاژ را وصف کرد.
ارسطو هر پدیده سیاسی جوامع انسانی را، زاده تغییرات اجتماعی می‌داند و به همین دلیل، بدعت‌های سیاسی در شهرهای یونان را پیش از آن که تحسین یا تقبیح کند، معلول برخورد منافع و کشمکش توانگران و فقرا می‌داند.
در قسمتی از کتاب «سیاست» می‌خوانیم:
وظایف چهارگانه دانش سیاسی:
به همین گونه دانش سیاسی باید [نخست] به ما بیاموزد که بهترین حکومت کدام است و اگر موانع خارجی بازدارنده‌اش نشود، خصایص آن چه باید باشد [و دوم معلوم کند که] کدام حکومت با [طبع] کدام قوم سازگار درمی‌آید (زیرا بی گمان محال است که بتوان به بهترین حکومت مطلق رسید و از این رو قانونگذار خوب و دستور خردمند باید نه همان حکومت خوب مطلق، بلکه حکومت خوب نسبی را نیز بشناسد.)
سوم باید در چگونگی حکومت‌هایی که بر پایه فرض استوار است تامل کند، زیرا دانای فن سیاست باید هم چگونگی ایجاد هر یک از انواع حکومت را بداند و هم آگاه باشد که حکومت‌ها را پس از ایجاد چگونه می‌توان دیرزمانی از نابودی ایمن داشت. مثلا [بداند که] کشوری که نه از حکومت کمال مطلوب و سازوبرگ آن بهره دارد و نه دارای حکومتی است که با اوضاع و احوال آن سازگار باشد، بلکه حکومتی از انواع پست بر آن مسلط است، [چگونه می تواند پایدار بماند.]
و گذشته از همه این نکات [و در مرحله چهارم] باید آن نوع حکومتی را که برای همه کشورها شایسته است معین کند، چون بسیاری از کسانی که درباره سازمان حکومت داد سخن می‌دهند، هرچند که گفته‌های دیگرشان درست و پسندیده باشد، چون به مسئله ثمره عملی آن می‌رسند کمیتشان لنگ است.
زیرا بر سیاستمدار است که علاوه بر بهترین حکومت [مطلق] حکومتی را نیز که تحققش برای همه کشورها عملی و زود و آسان باشد بشناسد. امروزه برخی از پژوهندگان [فن سیاست] فقط خواهان بهترین حکومت مطلقند، بی خبر از آنکه چنین حکومتی به وسایل مادی فراوان نیاز دارد. برخی دیگر در جست و جو [بهترین] حکومت ممکن می‌روند، ولی حکومت‌های موجود را نادیده می‌انگارند و فقط حکومت اسپارت یا یکی دو کشور را می‌ستایند.
یادآوری می‌شود؛ چاپ هشتم این کتاب با 427 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قیمت 430 هزار تومان عرضه شده است.
انتهای پیام
