دوگانه برساخته «امت ـ ملت» در جنگ 12روزه رنگ باخت

به گزارش ایکنا، محمدباقر خرمشاد؛ عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، در نشست علمی «چیستی، چرایی، چگونگی و پیامدهای جنگ تحمیلی 12 روزه» امروز با بیان اینکه در جنگ 12 روزه سرمایه اجتماعی، ترمیم فوق‌العاده‌ای پیدا کرد، گفت: قبل از این جنگ حتی کسانی که مثبت‌اندیش بودند نسبت به کاهش سرمایه اجتماعی نگران بودند و هشدار می‌دادند ولی ناگهان بعد از این جنگ ورق برگشت. 

 

وی با بیان اینکه پر شدن شکاف بین دولت _ ملت از دستاوردهای مهم این جنگ بود، افزود: یکی از مباحثی که در برخی محافل مطرح بود شکاف روزافزون بین دولت و ملت به عنوان یک خطر بود ولی با این جنگ، ناگهان این شکاف پر شد و معتقدم دوباره مفهوم دولت ملت در ایران متولد شده است یعنی ملت خود را وابسته، وامدار و مدافع جغرافیایی به نام ایران می‌داند و دولت هم خود را موظف به خدمت‌رسانی به مردم و محافظ مردم و کشور می‌داند و باید مراقب باشیم که این شکاف پر شده محکم‌تر شود.

 

خرمشاد اضافه کرد: واقعیت این جنگ به ما نشان داد، این تصور درست نبود که شکاف‌های قومی و همچنین مذهبی می تواند موجب از هم گسیختگی ملی شود، نه اینکه منکر شکاف و کاهش سرمایه اجتماعی شویم اما مقدار زیادی از آن تصور، برساخته به خصوص از سوی دشمنان بوده است. ما روشنفکران، سخنرانان، استادان دانشگاه، روزنامه‌نگاران و ... در موجی که شکل گرفته بود بر تنور شکاف اجتماعی می‌دمیدیم و فکر می‌کردیم کار به انتها رسیده است ولی اگر این‌طور بود در این ماجرا باید این شکاف،‌ کشور را به فروپاشی می‌رساند ولی کاملا برعکس شد.   

 

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه باید در ترمیم شکاف‌های اجتماعی تلاش کنیم ولی طوری نشود که خودمان در آن بدمیم، تصریح کرد: در حوادثی چون سال‌های 88، 96، 98 و 1401 نگاه برخی نسبت به نیروهای نظامی و انتظامی مخدوش شده بود ولی در این جنگ قضیه کاملا برعکس شد و بر محبوبیت این نیروها میان مردم افزوده شد که اتفاق عجیبی بود و حتی شاید ابتدای انقلاب چنین اقبالی که امروز از ایست بازرسی شاهدیم، نبود؛ اینترنشنال و شبکه‌های دیگر مزدور تلاش کرده بودند چهره دیوصفتی از نیروهای نظامی و انتظامی بسازند ولی جالب اینکه به فاصله اندکی این تفکر هم زیرسؤال رفت تا جایی که سخنرانی‌های مختلفی در دفاع غیورمندانه نیروهای نظامی و انتظامی از کشور صورت گرفت.  

 

خرمشاد ادامه داد: در محافل روشنفکری از ابتدای انقلاب سخن از این بود که ایران گرفتار بحران‌های وحشتناکی است ولی اگر کشوری 47 سال درگیر بحران هویت باشد باید بعد از چند سال فرو بپاشد؛ اگر شیعه‌ بودن، ایرانی و وجود اقوم مختلف، بحران است که باید منجر به تجزیه کشور می‌شد ولی بعد از این جنگ، هیچ ایرانی به هیچ چیزی فکر نکرد جز اینکه بگوید من ایرانی‌ام؛ البته برخی ایرانی با غلظت ایرانی و برخی ایرانی با غلظت شیعی و برخی ایرانی با غلظت قومی بودند و این موضوع را نباید انکار کرد. 

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با بیان اینکه محافل روشنفکری تلاش کردند تا بحران‌های اجتماعی را به وجود جمهوری اسلامی نسبت دهند زیرا ایدئولوژیک است و چون ایدئولوژیک است غرب را دیگری‌سازی کرده است، گفت: مردم ایران در کمال ناباوری دیدند که غرب و اسرائیل از ایران، دیگری تعریف کرده‌اند نه ایران از آنان و آن دیگری هم آنقدر دشمن است که با موشک و پهباد و هر سلاحی که دارد به ایران و ایرانی حمله کرده و به صغیر و کبیر رحم نمی‌کند. این ایران نیست که دیگری بی‌جهت برای خود ایجاد کند و این غرب است که چنین کاری می‌کند.

 

استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با بیان اینکه این جنگ باعث بازگشت اعتماد مردم به جمهوری اسلامی شد، افزود: سالیان سال غرب و غرب‌گرایان یک سری گزاره درست کرده و ایران را متهم به دروغگویی کرده بودند ولی خلاف آن از آب درآمد یا گزاره‌هایی وجود داشت که مسئولان ایران گفته بودند و صحت آن تأیید شد؛ بارها رهبر انقلاب فرمودند اگر ما در سوریه و لبنان نجنگیم باید در تهران بجنگیم؛ رسانه دشمنان می‌گفتند جمهوری اسلامی به دنبال دشمن‌تراشی و دشمن توهمی است ولی در روز 23 خرداد 1404 مشخص شد که چون سوریه و سیدحسن نصرالله نیست صدای هواپیما در تهران و نطنز و کاشان و تبریز و اصفهان شنیدند. 

 

وی ادامه داد: دشمنان به صورت پیاپی ایران را متهم می‌کردند که درباره قدرت موشکی غلو می‌کند، سرداران ما می‌گفتند موشک‌ها نقطه‌زن است و قدرت تخریبی بالا و رادارگریز است ولی آن‌ها تمسخر می‌کردند که با فاصله چند کلیومتر می‌زند و حداکثر چند تا چاله ایجاد خواهد کرد ولی هم مردم و هم دشمنان قدرت بالای آن را ملاحظه کردند و اعتماد مردم به قدرت دفاعی کشور بیشتر شد. 

خرمشاد با بیان اینکه گزاره دیگری که اصلاح شد این بود که ولی فقیه و رهبری ستون خیمه کشور است، اضافه کرد: در عرض چند ساعت همه فهمیدند که رهبری چقدر برای کشور مفید است؛ شهید حاجی‌زاده همیشه می‌فرمود دست ما در برابر دشمن پر است ولی رسانه‌ها آن را غلو می‌دانستند ولی این گزاره‌ها در ذهن مردم جابجا شد و فهمیدند که سردار حاجی‌زاده دقیق گفته است. 

 

وی با بیان اینکه اوج‌ گرفتن واقع‌بینانه نفرت مردم از آمریکا و اسرائیل به خاطر کشتن زنان و اطفال، تخریب بیمارستان‌ها و حمله به منازل مسکونی از دیگر دستاوردهای این جنگ بود، اظهار کرد: جمهوری اسلامی هر چقدر می‌خواست بگوید اگر دشمنان دستشان به ایران برسد جنایات فجیعی در کشور درست خواهند کرد و حالا با چشمان خود دیدند که اگر بتوانند ایران را مانند غزه می‌کنند. 

 

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با بیان اینکه اوج‌گیری محبوبیت رهبر انقلاب از دیگر پیامدهای این جنگ تحمیلی بود، ادامه داد: یکی دیگر از پیامدهای این تجاوز، برجسته‌ شدن اصل 115 قانون اساسی بود که می‌گوید رئیس جمهور باید از میان رجال سیاسی و مذهبی انتخاب شود و واجد یک سری شرایط مانند ایرانی‌الاصل و تابعیت ایران باشد؛ با پیروزی انقلاب اسلامی گروه‌های اسلامی مانند اخوان المسلمین همراه انقلاب شدند ولی وقتی این اصل تصویب شد با ما زاویه گرفتند چون تأکید بر ملی‌گرایی بود به جای امت‌گرایی. ایران در سال 1358 هزینه دفاع از وطن را داده بود ولی به چشم نیامده بود گرچه هزینه بیرونی آن را پرداخت کرده بود.

 

وی در پایان گفت: این مسئله نشان داد که ایران برای جمهوری اسلامی، اصل است و یکی از دلایل اقبال مردم به امام، این بود که مردم حس کردند دل امام بیش از مدعیان باستان‌گرایی برای ایران می‌تپد و دغدغه ایران دارند. همچنین از پیامدهای دیگر این جنگ احیای گزاره وحدت میان ایران و تشیع و اسلام ایرانی به تعبیر هانری کربن است یعنی ایران مساوی تشیع و تشیع مساوی ایران و اگر کسی بخواهد ایران را از تشیع حذف کند، نه شیعه باقی می‌ماند نه ایران. لذا دوگانگی‌های نوعا برساخته مانند امت و ملت و ایران و شیعه در این مدت رنگ باخت.