پیامبر(ص) اسوه‌ای مطلق و تأکید‌شده در قرآن است + فیلم
آیت‌الله شیخ محمد یعقوبی، از مراجع عظام تقلید در نجف اشرف اظهار کرد: پیامبر(ص) اسوه‌ای مطلق است و به همین دلیل برخی از آیه ۲۱ احزاب به عصمت پیامبر اکرم(ص) استدلال کرده‌اند، چراکه خداوند متعال به تأسی از هر کسی در همه چیز فرانمی‌خواند مگر اینکه او فردی معصوم و عاری از خطا و گمراهی باشد.
به گزارش ایکنا، وبینار بین‌المللی «15 قرن اقتدا به پیام‌آور نور و رحمت» به‌مناسبت هزار و پانصدمین سالروز ولادت ختمی مرتبت، محمد مصطفی(ص) به همت خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) امروز سه‌شنبه، 18 شهریور در این رسانه برگزار شد.
«رسالت جهانی پیامبر اسلام(ص) از منظر قرآن و احادیث»، «تساهل، تسامح و مدارا در سیره نبوی»، «پیامبر اکرم(ص)؛ اسوه حسنه برای تمام عصور»، «سیرة النبی(ص) و بازشناسی هویت دینی» و «جاودانگی اسلام و امت واحده در برابر ایده جهانی‌سازی غربی» از محورهای مورد بحث در این وبینار بود.
این وبینار با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین خادمیان نوش‌آبادی، استاد حوزه و دانشگاه به عنوان مهمان استودیو مبین ایکنا و در بخش مجازی به‌صورت برخط با ارائه جمعی از علما و اندیشمندان حوزه و دانشگاه از کشورهای مختلف برگزار شد.
آیت‌الله شیخ محمد یعقوبی، از مراجع عظام تقلید در نجف اشرف، دکتر خوان کول، استاد تاریخ دانشگاه میشیگان و نویسنده کتاب «محمّد: پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری‌ها»، حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری، مدرس حوزه و دانشگاه و رئیس نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قم(به زبان انگلیسی)؛ دکتر عبدالسلام قوی، استاد دانشگاه الازهر مصر و شیخ یوسف غازی حنینه، رئیس تجمع علمای مسلمان در لبنان در بخش مجازی به ایراد سخنان خود پیرامون محورهای این وبینار پرداختند.
مشروح سخنرانی آیت‌الله شیخ محمد یعقوبی، از مراجع عظام تقلید در نجف اشرف، از این قرار است:
سلام علیکم بینندگان گرامی و درود و رحمت خداوند بر شما باد
فرارسیدن این مناسبت مبارک یعنی سالروز میلاد نبی اکرم(ص) را خدمت شما تبریک و تهنیت عرض می‌کنم؛ مناسبتی که امسال ویژگی خاص دارد و آن مصادف با 15 قرن اعطای این رحمت الهی به جهانیان است و به همین مناسبت از نور قرآن کریم الهام می‌گیریم؛ دعوتی صادق مخلص برای مقام والای نبی(ص) آنجا که در آیه 21 سوره احزاب می‌فرماید:
«قطعاً براى شما در [اقتدا به] رسول خدا اسوه و سرمشقى نيكوست براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مى‌كند.»
اسوه به معنای الگو است که در اقوال، افعال و صفات شخصی از آن تبعیت شود پس اسوه‌ای برای شما یعنی اینکه به او اقتدا و از او تبعیت کنید. انسان باید اسوه و سرمشقی داشته باشد که از او بیاموزد و الگو بگیرد. امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «هان! هر پيروى را پيشوايى است كه به او اقتدا مى‌كند و از نور دانشش پرتو مى‌گيرد.»
پس باید تحقیق و بررسی کند و برایش وجود اسوه‌ای نیکو، صالح و شایسته پیروی اثبات شود. چنانچه رسول خدا(ص) فرمود: «همانا امامان شما نمايندگان شما نزد خدايند؛ پس، بنگريد كه در دين و نماز خود چه كسانى را نماينده مى‌كنيد.»
لذا آیه قرآنی مستند بر سند وسائل الشیعه تأکید بر التزام به تأسی از رسول اکرم(ص) در اقوال، رفتار، اعمال، صفات و فضایل ایشان دارد.
چنانچه آیه می‌فرماید «لقد کان لکم ..» شامل همه مخاطبان قرآن کریم است و این دعوت در آیه عام و شامل همه مردم است چون همه آنها مکلف به تبعیت از حق و رسیدن به حقیقت هستند. امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: «و به راه و رسم پيامبرتان اقتدا کنيد! که بهترين راه و رسم‌هاست؛ دستورات و سنّت او را به کار بنديد، که هدايت‌کننده‌ترين سنّت‌هاست».
لذا آنچه در ادامه به طور خاص از آن یاد شده «براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد» خطاب به عام و تمام بشریت است اما تأکید به طور خاص کسانی هستند که از آنها توقع می‌رود این دعوت را استجابت کنند اما بهره‌ای نمی‌برند از این دعوت مگر کسانی که به خداوند متعال و ثواب جزیل او در آخرت اطمینان داشته باشند و از آخرت بیم کنند و برای جلب خیرات و سعادت اخروی، کمال و رستگاری خود در آخرت شتاب کنند. «سرمشقى نيكوست براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مى‌كند».
اینها همان کسانی هستند که توقع می‌رود دعوت خداوند را اجابت کنند چون فراخوان شامل همه است و طبیعی است که خداوند رسول مکرم خود را برای ما برگزیند تا سرمشقی نیکو برای ما باشد چون ایشان کاملترین مخلوق و مزین به والاترین صفات انسانی است و تمام صفات کمال در وجود ایشان جمع شده است. و چرا که نه. خداوند متعال عهده‌دار آفرینش ذات اقدس او و متولی تربیت و تأدیب او است چنانچه در حدیث شریف نبوی آمده است که «مرا خداوند تربيت كرد» و چه نيكو تربيتی كرد.
و بعد از ایشان تأسی از ائمه هدی و معصومین(علیهم السلام) و اهل بیت ایشان بر ما واجب است. آنجا که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هر كس را كه خوش آيد چون من بزيد و بميرد و در باغ‌هاى بهشتى كه پروردگارم كاشته است جاى گيرد، بايد پس از من على را به ولايت گيرد و با دوست او دوستى ورزد و به امامان پس از من اقتدا كند كه آنان خاندان من و از سرشت من هستند و فهم و علم روزيشان شده است.»
و نیز پیامبر(ص) در وصف منزلت ائمه(ع) فرمود: «ایشان دروازه‌های دانش در میان امت هستند هرکس از ایشان پیروی کند از آتش دوزخ نجات یافت.» این همان معنی اسوه و معنای اقتدا و پیروی است.
پس هرکس از ایشان پیروی کرد به راه راست هدایت شد. خداوند عز و جل محبت ایشان را در دل بنده‌ای جای نداد مگر آنکه او را وارد بهشت کرد. لذا تأکید بر الگو گرفتن از اسوه‌ای نیکو چون رسول اکرم راه تطبیق آیات شریفه در زندگی است و مَثَل اعلاى الهى و برترين مَثَل اوست.
این مثال را زد تا این هدف، میسر و محقق شود چه اینکه پیامبر(ص) کتاب ناطق است و از یکی از همسران ایشان روایت شده است که از صفات پیامبر(ص) از او سؤال شد، پس در پاسخی مختصر گفت «خلق و خوی او برگرفته از قرآن بود».
تأسی یعنی در زندگی الگویی نیکو و میزانی برای سنجش صفات و اعمال تبعیت کننده وجود داشته باشد تا بدین وسیله بتوان به میزان آنچه می‌شود به او اقتدا کرد درجه موفقیت و اعمال تبعیت‌کننده سنجیده شود، یعنی به مقدار تبعیت و تأسی او از الگو و سرمشق نیکویی که داشته. بنابراین این امر معیار و میزان سلوک شخصی تبعیت‌کننده است که می‌تواند آن را معیار فرق گذاشتن و سنجش کردار در زندگی قرار دهد و با آن بین افعال درست و غلط تمایز قائل شود.
تبعیت‌کننده تلاش می‌کند که از الگوی خود سرمشق بگیرد. این چنین است که امام علی(ع) به عنوان کاملترین انسانی که از پیامبر(ص) الگوبرداری کرده است توصیف می‌شود: «من در پی او بودم - در سفر و حضر - چنانکه شتر بچه در پی مادر. هر روز برای من از اخلاق خود نشانهای برپا میداشت و مرا به پيروی آن میگماشت (خطبه 192).
معرفی پیامبر اکرم(ص) به عنوان اسوه نیاز به بررسی و واکاوی سیره مبارک ایشان و عدم اکتفا به روایت‌های تاریخی و داستانی دارد. اینکه ابعاد اقتدا به نبی(ص) چه در سطح زندگی شخصی ایشان و ملکات و فضایل ذاتی ایشان و چه در سطح منهج و روش ایشان در سیاست و حکومت و رعایت شئون امت بررسی شود.
همچنین «لقد کان» در این آیه «کان فعل ناقصه» نیست که به معنای ایجاد وصف در یک زمانی خاص برای فاعل و زیاد شدن آن در زمانی دیگر باشد بلکه کان این آیه فعل تامه است که معنای ثبات دارد و این در شأن شما است و آمدن «لـ» بر سر «قد» به معنی تحقق و تأکید است.
لفظ «اسوه حسنه» در قرآن کریم در جایی دیگر نیز آمده است. (4/ ممتحنه) فرمود: «قطعاً براى شما در [پيروى از] ابراهيم و كسانى كه با اويند سرمشقى نيكوست.»
در ادامه همین سوره آیه 6 می‌فرماید: «قطعاً براى شما در [پيروى از] آنان سرمشقى نيكوست [يعنى] براى كسى كه به خدا و روز بازپسين اميد مى‌بندد.»
اما فرق دعوت به اقتدا و تأسی در این دو آیه وجود دارد تأسی دوم به معنی اقتدا به چیزی مشخص است که در آیه ذکر شده است؛ اسوه محمدی که در همه چیز مطلق است و به همین دلیل برخی از این آیه استدلال به عصمت پیامبر اکرم(ص) کرده‌اند. چراکه خداوند متعال به تأسی از هر کسی در همه چیز فرانمی‌خواند مگر او فردی معصوم و عاری از خطا و گمراهی باشد و آیه دلالت بر عصمت اهل بیت(ع) نیز دارد. چراکه پیامبر(ص) دستور به تبعیت از ایشان و اقتدا به آنها داده است.
اين مسئله اهمیت وجود الگوی نیکو در زندگی امت را نشان می‌دهد به خاطر عدم امکان تفکیک میان رسالت و حامل آن. امام علی(ع) درباره این ملازمت می‌فرمايد: «همانا من، شما را به طاعتى وا نمى‌دارم مگر آن كه خود جلوتر از شما آن را انجام مى‌دهم و از گناهى باز نمى‌دارم جز آن كه خودم پيش از شما از آن باز مى‌ايستم».
کسی که امری از امور مردم را عهده‌دار می‌شود و خودش را در مقام الگو قرار می‌دهد، باید خود را برای برعهده گرفتن این مقام و جایگاه آماده کند.
از امام علی(ع) روایت شده است: «هر كه خود را پيشواى مردم خواهد، بايد كه پيش از ادب كردن ديگران به ادب كردن خود پردازد و بايد كه ادب كردن ديگران به كردار باشد، نه به گفتار».
بنابراین گفته شده است که اگر واعظ خود دارای تهذیب نفس نباشد نمی‌تواند بر قلب و روح دیگران تأثیر بگذارد و روح و جان دیگران را صیقل دهد و از وصیت‌های امام حسن عسكري(ع) به شیعیان که فرموده‌اند: «پارسایی و تقوای الهی پیشه کنید و مایه افتخار و زینت ما باشید، نه مایه سرشکستگی ما! تمام دوستى خود را به سوى ما بکشانید و همه زشتى را از ما بگردانید».
افراد زمانی می‌توانند دوستی و مودت را به سمت ائمه معصومین(علیهم السلام) بکشانند که منعکس‌کننده و جلوه‌ای از الگوی نیکو در زندگی خود باشند و امام حسن عسكری(ع) در ادامه این وصیت می‌فرماید: «هر يک از شما كه در دينش پارسا و در گفتارش راستگو باشد و امانت مردم را بپردازد و با آنان خوش اخلاقی نمايد، در اين صورت گويند: اين يک شيعه است من از شنيدن آن جمله شادمان می‌شوم».
در پرتو این ملازمت میان رسالت و حامل آن و میان ایده و دریافت‌کننده آن و میان ایدئولوژی و مؤسس آن، خطر وجود الگوی بد و منحرف را درک می‌کنیم.
خداوند متعال می‌فرماید(احزاب / 67): «ای خدا، ما اطاعت امر بزرگان و پیشوایان (فاسد) خود را کردیم که ما را به راه ضلالت کشیدند». زیرا آنها الگوی نیکو نبودند.
همچنین در آیه 68 سوره احزاب آمده است: «و تو ای خدا عذاب آنان را (سخت) و مضاعف ساز و به لعن و غضب بزرگ و شدید گرفتارشان گردان». امام علی(ع) نیز در همین زمینه می‌فرماید: «مبادا با پیروی از گمراهان، گمراهی شما را از راه راست منحرف کند».
الگوهای بد و نامناسب همچون گروه‌های تروریستی و مزدوران تعصب و تکفیر و نژادپرستی که خود را منتسب به اسلام می‌کنند و مدعی عمل به آموزه‌های آن هستند، برای شریعت اسلام بسیار خطرناک است و مردم را از شریعت الهی بیزار می‌کنند، این در حالی است که دشمنان اسلام از طریق ایجاد این نسخه‌های گمراه و منحرف از اسلام و به وجود آوردن اسلام هراسی و ترس از اسلام، این روش را برای مبارزه با اسلام و محاصره آن پیش گرفتند.
إمام علی(ع) در نامه‌ای به معاویه نوشتند: «بدا پسرى كه پيرو پدر گردد و در پى او به آتش دوزخ در افتد».
الگوی نیکو و حسنه نیازی به سخن گفتن با مردم برای اصلاح و هدایت آنها ندارد، بلکه با اخلاق و رفتار خود در آنها تأثیر می‌گذارد و این مسئله‌ای است که ائمه(ع) نیز بر آن تشویق کرده‌اند و در این زمینه فرموده‌اند: «دعوت‌کنندگان خاموش به مکتب ما باشید» و «مردمان را با اعمال خود (به خوبی ها) دعوت کنید نه با زبان».
اهل بیت(ع) این چنین در امت تأثیرگذار بودند، به‌گونه‌ای که یک دقیقه دیدار با آنها، اطلاع از سیره آنها و گوش دادن به کلام و حدیث آنان کافیست که دشمن کینه‌توز را به دوست صمیمی تبدیل کند. همان طور که در آیه 124 سوره انعام آمده است «اللّهُ أَعلَمُ حَیثُ یجعَلُ رِسالَتَهُ: خداوند از همه بهتر می‌داند رسالت خود را در کجا قرار دهد».
در تأیید این موضوع، در آیه 34 سوره «فصلت» آمده است: «فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ: ناگاه کسی که میان تو و او دشمنی است [چنان شود] که گویی دوستی نزدیک و صمیمی است». شواهد و امثال در این زمینه زیاد است.
الگوپذیری از زندگی شخصی و اجتماعی رسول الله(ص) خود تضمین‌کننده يک تغییر بزرگ اصلاحی در زندگی امت است، چرا که ایشان خود نیز این تغییر را ایجاد کردند و از قبایل عربی جاهلی، عقب‌مانده، جنگجو و از نظر اخلاقی فاسد، امتی واحد، یکپارچه و متمدن ساختند که نصف جهان آن زمان را هدایت کرد و از مسلمانان، افراد بی‌نظیری تربیت کرد.
سیره نبوی و مجسم کردن ارزش‌ها و آموزه‌های آن در زندگی تنها یک مسئولیت فردی برای تقرب به درگاه الهی و رسیدن به کمال نیست، بلکه مسئولیت اجتماعی امت است که باید به سمت آن حرکت کنند، این در حالی است که ما در این زمینه با چالش‌های زیادی مواجه هستیم که از جمله آن این است كه جهان امروز به سطحی از جاهلی و نادانی سقوط کرده که حتی از جاهلیت‌های گذشته پست‌تر است كه اين مسئله بر ما واجب می‌کند که پیام جدیدی برای نجات بشریت احیا کنیم، همان طور که خداوند متعال بشریت را با قرآن و رسول الله(ص) از جاهلیت نخست در زمان بعثت نبوی نجات داد.
ما مسئول زمینه‌سازی برای ظهور دولت کریمه امام مهدی(عج) و تعجیل ظهور مبارک ایشان هستیم که از لازمه‌های آن اقناع بشریت به اسلام محمدی اصیل است که آن پروژه زمینه‌ساز ظهور امام(عج) است و بهترین وسیله برای به محقق کردن این اقناع، مجسم کردن الگوی نیکو در زندگی است و در همین زمینه از امام رضا(ع) روایت شده است: «اگر مردم زيبايی‌های سخنان ما را می‌شناختند، بی‌شک از ما پيروی می‌کردند».
امام مهدی(عج) در دعای افتتاح به ما یاد داده است بگوییم «بار خدايا، ملتمسانه از تو مى‌خواهيم، حكومتى ارجمند [حكومت امام زمان] را كه با آن، اسلام و مسلمانان را عزّت مى‌بخشى و نفاق و منافقان را خوار مى‌گردانى، برقرار سازى و ما را در آن حكومت، از كسانى قرار دهى كه به طاعت تو فرا مى‌خوانند و به راه تو هدايت مى‌‌کنند و به بركت آن حكومت، كرامت دنيا و آخرت را روزى ما فرمايى».
این مرتبه و مقام عظیمی است که جز با الگوپذیری از رسول الله(ص) و اهل بیت(ع) و یاران برگزیده ایشان محقق نمی‌شود.
مسلمانان امروز گمراه، عقب‌مانده و دچار تفرقه شده و دچار وابستگی و بردگی نسبت به دشمنان و كسانی که علیه آنها توطئه می‌کنند، شده‌اند و برخی با شرق و برخی با غرب عجین شده‌اند، حتی برخی از آنان با دشمنان بر ضد برادران خود همپیان شده‌اند و یکی از علت‌های مهم که دچار این انحطاط شده‌اند، نبودن الگوی نیکو و حسنه است که باید آن را برای برگشتن به زندگی عزت و کرامت پیدا کنند و تنها بنده خداوند باشند.
تلاش‌های زیادی در راستای اهانت به رسول الله(ص) و مخدوش كردن چهره ایشان صورت می‌گیرد که هدف از این اقدامات متنفر کردن امت از نبی اکرم(ص) و ایجاد مانع میان آنها و اسلام و همچنین، ترسی است که نسبت به اقناع شدن افراد نسبت به آموزه‌های اسلام دارد.
آنها از برخی روایاتی که توسط دشمنان پیامبر(ص) در میراث اسلامی اعم از کفار، منافقین و مزدوران جعل شده بود، سوءاستفاده کردند و به توجیه رفتار وحشیانه برخی از جریانات که شعار اسلام سر می‌دهند و خود را به اسلام منتسب می‌کند، کمک کرد.
راه پاسخ به این اقدامات این گروه‌ها و جریان‌ها، تبیین سیره اصیل محمدی است از منابع معتبر است.
از خداوند تبارک و تعالی می‌خواهیم که به پیامبر بزرگوارش مقام ستوده‌ای را که وعده داده است عطا فرماید و ايشان را به خاطر نجات این امت شریف، بهترین پاداش صالحان را عطا فرماید و دین را پیروز گرداند و آن را بر همه ادیان پیروز گرداند، هرچند کافران از آن کراهت داشته باشند، و ما را در راه مستقیم خود ثابت قدم بدارد، زیرا او صاحب همه نعمت‌ها و صاحب همه خوبی‌هاست. ستایش مخصوص خداوند پروردگار جهانیان است و درود و سلام خداوند بر سرورمان ابوالقاسم محمد و خاندان پاکش باد.
انتهای پیام
