اندیشکده‌ها حلقه واسط علم و حکمرانی برای تقویت اتحاد ملی هستند
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها اندیشکده تحکیم انسجام اجتماعی را حلقه واسط علم و حکمرانی برای تقویت اتحاد ملی عنوان کرد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها طی سخنانی در مراسم افتتاحیه «اندیشکده تحکیم انسجام اجتماعی» جهاددانشگاهی که امروز، دوم مهرماه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و معماری جهاددانشگاهی برگزار شد، اظهار کرد: موضوع اندیشکده‌ها در کشور ما هنوز موضوعی نوظهور است، اگرچه سابقه‌ای در فضای علمی جامعه داریم. توجه به جریان اندیشکده‌ای و جریان علمی و دانشگاهی کشور که به نوعی تبعیت از تجربه‌های علمی جهانی است، تاکنون به اندازه کافی رشد نکرده است. دانشگاه‌های ما معمولا متأثر از جریان‌های علمی غرب بوده‌اند؛ همانند تأسیس دارالفنون، اعزام دانشجو و ورود روش‌ها و ساختارهای دانشگاهی غرب به کشور، بدون تغییرات بنیادین در ساختار بومی ایرانیان.
وی افزود: موضوع تأسیس دانشگاه‌ها در ایران با توجه به زیست‌بوم، فرهنگ و تاریخ کهن علمی ما، تفاوت‌هایی داشته است؛ البته عقب‌ماندگی تاریخی از اواخر دوره صفویه تا دوره قاجاریه نیز بر این موضوع اثر گذاشته است. ادبیات دانشگاهی ما از دانشگاه‌های نسل اول تا نسل چهارم معمولاً بازتاب آرزوها و الگوهای غربی بوده است. اما آیا دانشگاه‌های ما همان نقش و اثر دانشگاه‌های غربی را در پژوهش، کارآفرینی و مسئولیت اجتماعی ایفا کرده‌اند؟ پاسخ غالباً منفی است و این موضوع نیازمند بازنگری و توجه به مؤلفه‌های بومی است.
رستمی گفت: یکی از سازه‌های مهم در جوامع علمی غرب، اندیشکده‌ها هستند که نقش مؤثری در حکمرانی، حل مسئله، فهم مسائل، ارائه راهکار، پیگیری اجرا و نقد عملیاتی دارند. به‌طور مثال، در آمریکا حدود ۱۸۰۰ اندیشکده فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها در سیاست‌گذاری کلان، به ویژه سیاست خارجی، اثرگذار هستند. امروز خوشبختانه در دانشگاه‌های کشور ما نیز به این موضوع توجه شده است، هرچند الزامات و شرایطی وجود دارد که بخشی از آن خارج از دانشگاه است، مانند ارتباط با صنعت، تجاری‌سازی علم و نیازهای واقعی جامعه که ممکن است خارج از برنامه‌ریزی علمی باشد.
وی افزود: این رویکرد امکان گردهم‌آوردن دانشمندان، اندیشمندان، محققان و پژوهشگران برای پرداختن به موضوعات علمی و اجتماعی بدون محدودیت‌های دیوان‌سالاری و ساختارهای موجود را فراهم می‌کند. هدف، فهم مشکلات، ارائه راهکار و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی در خدمت حکمرانی کشور است. کشور ما منابع غنی دارد؛ نفت، گاز، منابع زیرزمینی و معدنی، منابع زمینی، موقعیت استراتژیک و جمعیت انسانی ارزشمند. علاوه بر این، بیش از ۱۷ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاهی در کشور داریم. این سرمایه‌های انسانی و طبیعی باید در خدمت اهداف کلان جامعه و حکمرانی قرار گیرند.
رستمی تصریح کرد: مسائل اخیر نشان داد که برخی مشکلات واقعی و حیاتی هستند و نمی‌توان با نگاه فانتزی به آن‌ها پرداخت. به‌عنوان مثال مذاکرات بین‌المللی و مواضع برخی کشورها بخشی از پروژه‌ای بزرگ‌تر بوده که در آن واقعیت‌های نظامی و سیاسی نادیده گرفته نمی‌شود. مسائل پیرامونی مانند آذربایجان، طالبان و افغانستان، بلوچستان، ترانزیت و منابع، اهمیت توجه علمی و پژوهشی کشور را نشان می‌دهد. این موضوع اصلی اندیشکده انسجام اجتماعی است؛ بررسی مسائل ملی، علمی و اجتماعی و بهره‌گیری از ظرفیت جریان دانشور کشور برای حل مشکلات.
وی افزود: در سال ۱۳۹۸ یا ۱۳۹۹، دانشجویی از آمریکا تماس گرفت و مسئله‌ای شرعی پرسید. این دانشجوی نخبه ایرانی فارغ‌التحصیل دانشگاه شریف، بخشی از پروژه پایان‌نامه خود را که به ساخت سلاح لیزری برای پنتاگون مرتبط بود، بدون اطلاع قبلی به دانشگاهی در آمریکا تحویل داده بود. این مثال نشان می‌دهد که حتی نیروی انسانی نخبه ما می‌تواند در مسیرهای جهانی و فراتر از مرزهای ملی اثرگذار باشد و اهمیت انسجام و هدایت صحیح دانش و پژوهش در کشور را برجسته می‌کند.
رستمی گفت: جریان مدیریت علم بخشی از مدیریت جامعه است. حتی دانشجوی میهمان، دانشجویی که در جریان علمی قرار می‌گیرد، بخشی از ابزار حکمرانی است و استفاده از او می‌تواند در تحکیم قدرت حکمرانان مؤثر باشد. به‌عنوان نمونه، دانشجوی انقلابی، مسلمان و ایرانی که مخالف آمریکا است، ممکن است ناخواسته در فرآیند تولید سلاح برای آمریکایی‌ها نقش ایفا کند. این موضوع نشان می‌دهد که جریان علمی ما تا چه حد در حل مسائل کشور درگیر است و در چه جاهایی باید اقدام کنیم تا بتوانیم این منبع عظیم و ارزشمند، یکی از گران‌بها‌ترین منابع کشور، را به‌درستی به کار گیریم.
وی افزود: کشور ما با توجه به منابع غنی طبیعی و انسانی، از ظرفیت‌های بی‌نظیری برخوردار است که به دلیل مسئولیت‌های تاریخی ملت در اختیار ما قرار گرفته است. نقش اندیشکده‌ها این است که این ظرفیت‌ها را فارغ از جریان‌های موجود و محدودیت‌های سازمانی به خدمت مسائل کشور درآورند. هدف این است که مجموعه علمی بتواند با آزادی فکر و بدون محدودیت‌های دیوان‌سالاری، موضوعات ملی و اجتماعی را تحلیل و نقد کند و پیشنهادات کاربردی به سیاستگذاران، قانونگذاران و مجریان ارائه دهد.
رستمی گفت: در این مسیر، اندیشکده‌ها می‌توانند به‌عنوان حلقه واسط میان جریان علمی و مسئولیت‌های اجتماعی و حکمرانی عمل کنند. برای مثال یکی از مسائل مهم، موضوع آب است؛ ناترازی و بحران منابع آب کشور نیازمند ورود و نقد علمی مجموعه‌های دانشگاهی است. دانشکده‌های کشاورزی و رشته‌های مرتبط می‌توانند مطالعات و راهکارهایی ارائه دهند که در تصمیم‌گیری‌های کلان مؤثر باشد. این همان مسئولیتی است که اندیشکده‌ها باید آن را به عهده بگیرند و در آن مشارکت فعال داشته باشند.
وی افزود: بحث انسجام اجتماعی و اتحاد نیز از دیگر موضوعات حیاتی است. در ادبیات دینی، بر اهمیت «جماعت» و دوری از «فرقه» تأکید شده است: «علیکم بالجماعه و ایاکم والفرقه یدالله مع الجماعه». کسی که از جمع جدا شود، در مسیر شیطان قرار می‌گیرد. تجربه‌های جنگی کشور نیز نشان داده است که وقتی مردم بر سر دفاع از کشور، هموطنان و تمامیت ارضی متحد می‌شوند، موفقیت حاصل می‌شود؛ از طیف‌های انقلابی تا میانه و حتی افرادی که در سیاست متفاوت عمل می‌کنند، همه در دفاع از کشور و انسجام ملی مشارکت می‌کنند.
رستمی گفت: امروز دشمنان با طراحی شکاف‌های اجتماعی، قومی، مذهبی و زبانی تلاش می‌کنند اتحاد کشور را هدف قرار دهند و با ایجاد فاصله بین گروه‌ها، قدرت ملی ایران را تضعیف کنند. اندیشکده‌ها می‌توانند نقش کلیدی در تحلیل این مسائل، ارائه راهکار و تقویت انسجام اجتماعی ایفا کنند. محورهای انسجام باید دقیق تعریف شده و با اهداف ملی هماهنگ باشند.
وی در پایان بیان کرد: نکته آخر این است که اگر اندیشکده بتواند مسئولیتی که تاکنون خالی بوده را به‌عهده گیرد و فعالیت خود را در چارچوب علمی و آزاد ادامه دهد، قطعاً کار با برکت، مؤثر و جریان‌ساز خواهد بود. ظرفیت‌های موجود در جهاددانشگاهی از جمله خبرگزاری‌ها، فعالیت‌های علمی و سایر مراکز می‌توانند در حمایت از اندیشکده مؤثر باشند و موجب اثرگذاری و تعیین‌کننده بودن آن شوند.
انتهای پیام
