ابداع در تلاوت تلفیق تکنیک، معنویت و تجربه زیسته قاری است

به گزارش ایکنا، پنجشنبه 29 آبان و در دومین روز از بیستمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم که از سوی شورای عالی قرآن در حسینیه الزهرا(س)، مجتمع امام‌خمینی(ره) در حال برگزاری است.

عنوان مقاله هادی ربیعی «تحلیل روان‌شناختی و مفهومی ابداع در تلاوت قاریان ایرانی/ نقش سلوک فردی و اجتماعی و معنویت‌نمایی» بود که به دبیری کریم دولتی ارائه شد.

ربیعی تحلیل روانشناختی را بررسی رفتارها و احساسات و انگیزه‌های فردی خواند که همگی آنها منجر به بروز رفتار جدیدی می‌شود و به این نکته اشاره کرد که باید دید چه الگوهای فکری و ساختارهای ذهنی وجود دارند که موجب می‌شود فرد مبادرت به انجام کار و فعلی جدید شود. 

این مجری شبکه قرآن و معارف سیما به پیشینه رفتاری و تجارب اجتماعی که یک فرد در یک پروسه زمانی از گذشته‌ای مشخص تا زمان حال آن را گذرانده، اشاره کرده و در تحلیل روانشناختی یک قاری یا تالی قرآن، سلوک فردی و اجتماعی او را بسیار مهم در ابداعاتی که تلاوت انجام می‌دهد، دانست.

این کارشناس رسانه به این نکته پرداخت که می‌توان ابداع را تنها یک فرم خاص ارائه در نظر گرفت، اما گاه محتوای ارائه شده در آن نیز دخیل است و منظور از آنچه در این مقاله به آن پرداخته شده، مجموعه‌ای از ابعاد فرمیک و محتوایی موضوع تلاوت است. تلاوت را باید هنری فاخر و ارزشمند به حساب آورد که آیات و احادیث فراوانی نیز در زمینه تأثیر مثبت و نقش سازنده آن بر روی مخاطب بیان شده است.

وی با در نظر گرفتن همه این ویژگی‌هایی که برای تلاوت بیان شده است آن را در سنت ایرانی و اسلامی تنها یک هنر صوتی صرف توصیف نکرد و ارزش هنری آن را منوط به میزان اثرگذاری که بر وی مخاطب دارد، دانست و همچنین بیان داشت که قرائت قرآن یک امر فردی و یک کنش اجتماعی مؤثر  است که در صورت استفاده و کاربری بجا می‌تواند در رشد اجتماعی افراد جامعه نقش بسزایی داشته باشد.

ربیعی با استناد به ادله برخی از روانشناسان و تحلیلگران مسائل اجتماعی، به این موضوع پرداخت که بنا به اذعان بسیاری از آنها من‌جمله اندیشمندان علم روانشناسی در غرب، تلاوت و شنیدن قرآن نوعی مداخله غیردارویی برای کاهش اضطراب‌های روحی و روانی به اثبات رسیده و حتی موجب تقویت سلامت معنوی افراد نیز می‌شود که البته باید همه این موارد به اثبات رسیده را نوعی مرور سیستماتیک و نظام‌مند حول یک مسئله دانست که اتفاقاً وقتی در مورد آن اینگونه مداقه صورت می‌گیرد، نتیجه‌ آن است که از اهمیت بسزایی برخوردار است.

مجری برنامه‌های شبکه قرآن و معارف سیما در ادامه و با توجه به اهمیت کار یک قاری که به تعبیر مقام معظم رهبری باید ایشان را تلاوتگر یا تالی قرآن خطاب قرار داد، به این موضوع نیز پرداخت که اجرای تلاوت هر قاری نیز باید با این اوصاف، اثرگذار و آفرینشگر باشد و در نتیجه به جهت اهمیت موضوع قاری باید بتواند با استفاده از تجارب علمی و مشاهدات میدانی و تأثیری که از نشست و برخاست در محافل و مجالس قرآنی داشته و دارد به ابداع دست بزند که یک واقعیت مطلق تکنیکی و فنی است که با خلق، نوآوری نیز ممزوج و درآمیخته می‌شود و در تعریف صحیح برای آن باید گفت که ابداع در تلاوت تلفیق تکنیک، معنویت و تجربه زیسته قاری است.

وی در ادامه ارائه خود ابداع در تلاوت را برایند همه آن چیزی دانست که قاری در مقاطع زندگی خود براساس زیست در جامعه به احوالی خو  و انس گرفته است و لذا آنچه ممکن است قاری در ابداع به دنبال دست یافتن آن باشد، همگی از اکتسابات و نیروهای فطری او منشأ می‌گیرد که البته گاه ممکن است، نیاتی نه‌چندان صواب نیز از پرداختن به آن دنبال شود.

ربیعی در پایان به این نکته اشاره کرد که به کارگیری هنر تلاوت و بروز ابداعات در آن تنها و تنها برای اثرگذاری بیشتر آموزه‌های کلام وحی در نظرگاه مخاطب و مستمع است و قاری حلقه واصلی میان پیام وحی با پیام گیرنده بوده و لذا نباید با توسل به برخی ریزه‌کاری‌ها و ابداعات در صوت و لحن به دنیا توجه‌طلبی یا حتی معنویت‌نمایی خود به جهت کسب محبوبیت از سوی افراد جامعه باشد.