فعالیت قرآنی بدون بازخوانی مفاهیم قرآن بی‌اثر است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی تقی‌زاده، رئیس سازمان دارالقرآن‌الکریم کشور، در همایش تجلیل از مفاخر قرآنی دانشجویی استان تهران که امروز ۱۸ آذر در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، با بیان اینکه امید دارد این محفل نورانی مورد عنایت حضرت صدیقه طاهره (س) قرار گیرد، اظهار کرد: در این فرصت محدود، نکته‌ای را مطرح می‌کنم که شاید نیازمند گفت‌و‌گو و مباحثات جدی‌تر در میان نخبگان قرآنی باشد. توجه حقیقی به قرآن و جدی گرفتن آن، نقطه آغاز ارتباط با این کتاب الهی است؛ ارتباطی که قرآن، انسان‌ها را در نسبت با آن به دو دسته تقسیم می‌کند.

دو گروه در برابر قرآن: بی‌نیازپنداران و نیازمندان

رئیس سازمان دارالقرآن با اشاره به آیات قرآن، گفت: قرآن کریم از یک‌سو کسانی را معرفی می‌کند که خود را از قرآن بی‌نیاز می‌دانند و بهره‌ای از تذکرات الهی نمی‌برند. خداوند درباره این گروه می‌فرماید: «فَأَنتَ لَهُ تَصَدّى وَمَا عَلَیْکَ أَلا یَزَّکّى»؛ یعنی تو بر آنان مسئولیتی نداری.

وی ادامه داد: اما در مقابل، گروهی هستند که با شوق، خشیت و دل‌سپردگی به قرآن نزدیک می‌شوند؛ درباره آنان می‌فرماید: «وَأَمّا مَن جَاءَکَ یَسعى وَهُوَ یَخشى». این تفاوت در نوع مواجهه با قرآن باید مبنای طراحی فعالیت‌های قرآنی باشد.

ضرورت بازخوانی مفاهیم کلیدی قرآن

تقی‌زاده با تأکید بر اینکه جامعه قرآنی هنوز به اندازه کافی به «هندسه مفهومی قرآن» توجه نکرده است، توضیح داد: در آیه «وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ»، سه کلیدواژه مهم داریم؛ تلاوت آیات، تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت. تفاوت تلاوت با تعلیم چیست؟ تلاوت با ترتیل چه فرقی دارد؟ تدبر در برابر تمسک چه جایگاهی دارد؟ اینها همه مفاهیمی است که خداوند خود در قرآن به کار برده ولی ما به‌طور نظام‌مند به آنها نپرداخته‌ایم.

وی افزود: در ادبیات روزمره فعالیت‌های قرآنی، عباراتی مثل «اُنس با قرآن» فراوان استفاده می‌شود، اما این کلیدواژه در قرآن وجود ندارد. در مقابل، مفاهیمی چون «تمسک»، «تبین»، «تلاوت» و «تعلیم» کلیدواژه‌های قرآنی‌اند و ما باید برنامه‌ریزی را بر اساس آن‌ها استوار کنیم.

ضرورت عمومی‌سازی فرهنگ قرآن

رئیس سازمان دارالقرآن‌الکریم با بیان اینکه در زمینه عمومی‌سازی فرهنگ اهل‌ بیت (ع) موفقیت بیشتری داشته‌ایم، گفت: وقتی ماه محرم فرا می‌رسد، مردم خود وارد میدان می‌شوند؛ نیازی نیست نهاد‌ها مردم را به عزاداری دعوت کنند اما درباره قرآن چنین گستردگی و کنشگری مردمی کمتر دیده می‌شود.

وی افزود: یکی از آیاتی که برای عمومی‌سازی فرهنگ قرآن راهبرد تعیین می‌کند، آیه ۱۸۷ سوره آل‌ عمران است؛ جایی که خداوند از همه کسانی که کتاب به آنان داده شده، میثاق می‌گیرد.

میثاق الهی با تمام اهل کتاب: تببین قرآن

تقی‌زاده با اشاره به این آیه گفت: قرآن می‌فرماید: «لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ»؛ یعنی باید به‌طور قطع کتاب را برای مردم تبیین کنید و آن را پنهان نسازید. این یک میثاق عام است؛ نه فقط متوجه انبیا یا علما. هر فردی که قرآن به او رسیده، حتی نوجوان ۱۵ ساله‌ای که می‌فهمد مخاطب این کتاب است و در برابر این میثاق مسئول است.

تبیین کتاب در برابر تعلیم کتاب

وی سپس تفاوت «تببین» و «تعلیم» را چنین توضیح داد: تعلیم کتاب وظیفه پیامبران و پس از آنان ربانیون است؛ یعنی شرح تفصیلات و جزئیات. اما تبین، بیان چارچوب‌ها، محکمات و اصول بنیادین قرآن است و این مسئولیت بر عهده همه جامعه اهل کتاب گذاشته شده است. رهبر معظم انقلاب نیز فرموده‌اند که حدود 20 مفهوم بنیادی در قرآن باید تبدیل به مسلمات ذهن جامعه شود.

نیاز به بازطراحی فعالیت‌های قرآنی بر اساس قرآن

تقی‌زاده تأکید کرد: ضروری است تمام طرح‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های قرآنی ما «قرآن‌پایه» باشد. وقتی مسئولان، مدیران فرهنگی و فعالان قرآنی خود به قرآن رجوع جدی نداشته باشند، نمی‌توانند جامعه را به این باور برسانند که قرآن کتاب زندگی و راه‌ حل مسائل است.

وی افزود: اگر طراحی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها ما را به این سمت هدایت کند که هر فرد بتواند سهم خود را در تبین کتاب ادا کند، آنگاه فرهنگ قرآن به‌طور طبیعی در جامعه گسترش می‌یابد.

رئیس سازمان دارالقرآن در پایان گفت: امیدواریم خداوند به همه ما توفیق دهد که هم عالم به معارف قرآن باشیم و هم عامل به آن. این مسیر با برکت صلوات بر محمد و آل محمد (ص) روشن‌تر خواهد شد.

به گزارش خبرنگار ایکنا، همایش «تقدیر از مفاخر قرآنی دانشجویی استان تهران» از سوی معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی واحد تربیت مدرس و معاونت فرهنگی ـ اجتماعی شهرداری منطقه ۶ تهران، با حمایت و نظارت سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و همکاری و مشارکت نهادها و سازمان‌های مختلف فرهنگی و قرآنی برگزار شد.