مسائل صنفی حافظان حلقه مغفول جریان حفظ قرآن

محمدمهدی بحرالعلوم، دبیر ستاد راهبری حفظ قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا با تبیین مهم‌ترین مسائل پیش‌روی جریان حفظ قرآن در کشور اظهار کرد: اگر بخواهیم واقع‌بینانه به وضعیت حفظ قرآن در کشور نگاه کنیم، باید بپذیریم که با وجود تلاش‌های انجام‌شده، هنوز تا تحقق مطالبه راهبردی مقام معظم رهبری مبنی بر تربیت ده میلیون حافظ قرآن فاصله قابل توجهی داریم. ایشان حدود ۱۴ سال پیش این مطالبه را مطرح کردند، اما واقعیت این است که ریل‌گذاری حرکت ما به‌گونه‌ای نبوده که بتواند کشور را به این هدف برساند.

دبیر ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن افزود: در ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن، امروز با نگاه آسیب‌شناسانه و آینده‌نگر، چهار مسئله اصلی را به‌عنوان محورهای بنیادین این جریان شناسایی کرده‌ایم که بدون حل آن‌ها، نمی‌توان انتظار تحول جدی در حوزه حفظ قرآن داشت.

بحرالعلوم نخستین مسئله را افزایش کمی تعداد حافظان قرآن دانست و تصریح کرد: افزایش تعداد حافظان قرآن همچنان یک مطالبه جدی است، اما این افزایش صرفاً با اتکا به آزمون‌ها یا فعالیت‌های جزیره‌ای محقق نمی‌شود. در حال تدوین یک نقشه راه جامع هستیم که در آن، تربیت 10 میلیون حافظ قرآن به‌عنوان یک پروژه ملی تعریف می‌شود؛ پروژه‌ای که لوازم و الزامات خاص خود را دارد.

وی ادامه داد: تحقق این هدف نیازمند همراهی همه ارکان حاکمیت است؛ دولت باید با تمام ظرفیت وارد شود، مجلس شورای اسلامی باید نقش تقنینی و نظارتی خود را ایفا کند، رسانه ملی با همه شبکه‌ها و توان خود باید در میدان باشد و سایر دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی نیز مسئولیت‌پذیر عمل کنند. اگر این عزم ملی شکل بگیرد، می‌توان امیدوار بود که مسیر تحقق این مطالبه هموار شود.

دبیر ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن افزود: در حال نگارش این نقشه راه هستیم تا لوازم تحقق این هدف به‌صورت شفاف مشخص و به محضر مقام معظم رهبری ارائه شود. طبیعتاً پس از ارائه این سند، ایشان می‌توانند با صدور رهنمودها و دستورات لازم، مسیر حرکت را برای دستگاه‌ها روشن‌تر کنند.

نمونه‌هایی مانند تبلیغ حفظ ۵۲ صفحه قرآن در یک روز، یا وعده حفظ چند جزء در مدت‌زمانی غیرمنطقی، نه‌تنها کمکی به جریان حفظ قرآن نمی‌کند، بلکه به اصالت و اعتبار این مسیر لطمه می‌زند

وی با اشاره به شرایط فعلی گفت: حتی اگر فرض کنیم همه این لوازم به‌صورت کامل فراهم نشود، باز هم معتقدیم که اگر مجموعه فعالان، نهادها و کنشگران حوزه حفظ قرآن هم‌افزا شوند و هرکدام گوشه‌ای از کار را به‌درستی بر عهده بگیرند، می‌توان شاهد جهش و توسعه در این حوزه بود. شاید این وضعیت منجر به تحول بنیادین نشود، اما توسعه و جهش قابل توجهی را رقم خواهد زد. تحول اما نیازمند طرحی عمیق‌تر و ساختاری‌تر است که ان‌شاءالله در ادامه مسیر به آن خواهیم پرداخت.

بحرالعلوم دومین مسئله اساسی در جریان حفظ قرآن کشور را «پالایش و پاکسازی» دانست و اظهار کرد: متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد بروز برخی رویه‌های نادرست و حتی عجیب در حوزه حفظ قرآن بوده‌ایم. نمونه‌هایی مانند تبلیغ حفظ ۵۲ صفحه قرآن در یک روز، یا وعده حفظ چند جزء در مدت‌زمانی غیرمنطقی، نه‌تنها کمکی به جریان حفظ قرآن نمی‌کند، بلکه به اصالت و اعتبار این مسیر لطمه می‌زند.

وی افزود: این قبیل رویکردها که بیشتر جنبه نمایشی و تبلیغاتی دارند، با حقیقت حفظ قرآن و فرآیند عمیق انس با کلام وحی هم‌خوانی ندارند. به همین دلیل، کمیته نظارت ستاد راهبری وارد عمل شده و با برخی از این موارد برخورد کرده است و سایر موارد نیز در حال بررسی دقیق هستند.

دبیر ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن تأکید کرد: ما به‌دنبال پالایش جریان حفظ قرآن هستیم تا اصالت این مسیر حفظ شود. حفظ قرآن باید بر پایه کیفیت، تثبیت، فهم و ماندگاری باشد، نه بر اساس اعداد و آمار اغراق‌آمیز و غیرواقعی.

وی سومین مسئله اساسی را مسائل صنفی حافظان قرآن دانست و گفت: موضوعاتی مانند استخدام حافظان قرآن، تسهیل ورود آن‌ها به دانشگاه‌ها، بهره‌مندی از مزایا و امتیازات قانونی و جایگاه شغلی، نقش مستقیمی در جذب افراد به این مسیر دارد. اگر حافظ قرآن احساس کند که سال‌ها تلاش او در ساختارهای رسمی کشور دیده نمی‌شود، طبیعی است که انگیزه عمومی برای ورود به این عرصه کاهش پیدا کند.

بحرالعلوم افزود: سامان‌دهی این مسائل صنفی می‌تواند به‌عنوان یک پیشران جدی، جریان حفظ قرآن را تقویت کند و خانواده‌ها و جوانان را به سرمایه‌گذاری زمانی و ذهنی در این مسیر ترغیب کند.

وی چهارمین محور اساسی را «آورده اجتماعی حافظان قرآن» عنوان کرد و گفت: سؤال مهمی که امروز باید به آن پاسخ داده شود این است که حافظان قرآن چه نقشی در جامعه ایفا می‌کنند و چه آورده‌ای برای مردم و کشور دارند. این پرسش، پرسشی جدی و راهبردی است که نمی‌توان از کنار آن عبور کرد.

دبیر ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن با اشاره به تحولات اخیر منطقه گفت: حتی در مقاطع حساس و سرنوشت‌سازی مانند جنگ ۱۲روزه اخیر، این سؤال مطرح شد که حافظان قرآن کجای میدان هستند. البته باید گفت که در همین ایام، شهدایی از میان حافظان قرآن داشتیم و حافظان مجروحی نیز وجود دارند که نمونه‌ای از حضور عینی این قشر در متن حوادث کشور است.

وی افزود: با این حال، انتظار این است که جریان حفظ قرآن به‌صورت سازمان‌یافته‌تر و پررنگ‌تر در آرایش جدید فرهنگی و اجتماعی کشور نقش‌آفرینی کند. همان‌گونه که مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با مداحان به لزوم آرایش متناسب جامعه فرهنگی و رسانه‌ای کشور اشاره کردند، حافظان قرآن نیز باید جایگاه خود را در این آرایش جدید پیدا کنند.

بدون برنامه‌ریزی، پالایش، انگیزه‌بخشی و تعریف نقش اجتماعی برای حافظان قرآن، تحقق آرمان ده میلیون حافظ قرآن ممکن نخواهد بود

بحرالعلوم ادامه داد: در همین راستا، ایده تشکیل «جبهه مردمی حافظان قرآن» در دستور کار قرار گرفته و ان‌شاءالله نخستین گام‌های این حرکت، اواخر بهمن‌ماه در مشهد مقدس و با میزبانی برخی مجموعه‌ها برداشته خواهد شد. این اقدام می‌تواند آغاز مسیری باشد که در آن حافظان قرآن به‌عنوان یک نیروی اجتماعی فعال، اثرگذار و الهام‌بخش در جامعه حضور پیدا کنند.

وی در جمع‌بندی سخنان خود گفت: در ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن، به‌دنبال تغییر ریل حرکت کشور از حفظ‌های سطحی و پراکنده به سمت تربیت جدی، عمیق و اثرگذار حافظان قرآن هستیم. اینکه دقیقاً چه زمانی به نقطه مطلوب برسیم و چگونه این مسیر را طی کنیم، وابسته به فراهم شدن ملزومات متعددی است که بخشی از آنها در اختیار ستاد و بخشی در گرو تصمیمات کلان کشور است.

بحرالعلوم در پایان اظهار کرد: بدون برنامه‌ریزی، پالایش، انگیزه‌بخشی و تعریف نقش اجتماعی برای حافظان قرآن، تحقق آرمان ده میلیون حافظ قرآن ممکن نخواهد بود؛ اما با هم‌افزایی، صداقت و نگاه راهبردی، می‌توان آینده‌ای متفاوت برای جریان حفظ قرآن در کشور رقم زد.