محمدعلی رجبی، هنرمند نگارگر و مدرس دانشگاه در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) گفت: قرآن آیاتی دارد که خیلی صریح به مضامینی اشاره میکند که خداوند خواسته است آن مضامین بدون شائبه برای مردم آشکار شود. یک سری دیگر از آیات به صورت رمز است که اگر ما با دید رمز به آنها نگاه نکنیم حتما دچار اشکال میشویم و اینها قطعا احتیاج به تفسیر دارد.
وی در ادامه افزود: برخی دیگر از آیات نیز وجود دارد که معانی آنها مستقیما در خودشان نیست، بلکه معانی آنها در کنار سلسلهای از آیات دیگر تعریف میشود. از این بابت باید حتما به مضامین قرآنی نگاه ویژهای داشت تا به صورت سطحی با آن برخورد نشود و موضوعات سطحی برای ارائه کار هنری از آن استخراج نشود تا هنرمندان نیز با اولین درک و نگاه به صورت سطحی شروع به خلق اثر نکنند.
رجبی یادآور شد: مخصوصا تفاسیر عرفانی آیات باید بسیار مورد توجه قرار بگیرد، چون عارفان ما به این موضوع نگاه نمادین و سمبلیک داشتند و به متون آیات توجه میکردند که برای کار هنری بسیار مهم است. از این بابت اگر مورد مطالعه قرار بگیرد و آیات و مضامین و نمادهای قرآن صریح و سطحی به هنرمند داده نشود بهتر است.
این هنرمند نگارگر تصریح کرد: متأسفانه دانشگاههای ما روی این نوع موضوعات به طور اساسی کار نکردند و نه تنها موضوعات قرآنی بلکه به طور کلی دانشجویان هنرمند تربیت شده در دانشگاههای ما به سوی تصویرگری معانی دعوت نشدهاند و برنامهای برای آن وجود نداشته است. در چنین شرایطی اگر موضوعی مثل نماد برای خلق اثر به آنها داده شود آثاری با کیفیت مطلوب از میان آن در نخواهد آمد.
وی در ادامه عنوان کرد: برای همین بهتر است که برای خلق نمادهای قرآنی روی ایدههای ارائه شده مداقه شود و با تصمیمگیری شورایی، افراد متخصص بر روی طرحها و ایدهها نظر دهند. بدین ترتیب چیزی با نام قرآن بر روی دیوارها برده نمیشود که پس از بررسی و تفکر از ارائه آن پشیمان شویم و خدای نکرده به ساحت قرآن کم توجهی شود.
رجبی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: باید افرادی که بر روی مضامین ارزشی کاربردی در زندگی روزمره پژوهش کردند به عنوان کارشناسان کار شناسایی شوند و همچنین افرادی که بر نمادهای قرآنی تسلط نظری دارند دعوت شوند و توسط آنان مضامین قرآن مخصوصا مضامین عرفانی آن تفسیر و بررسی شود. بعد از آن مجموعه نتایج فعالیت آنان به هنرمندان متعهد و با اهلیت که تجربه خلق آثار معنایی دارند، سپرده شود.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: همچنین شورایی هم باشد که اتودها در آن بررسی شده و هنگام اجرا نیز بر آن نظارت باشد. دلیلی هم ندارد که تعداد آثار بالا باشد. آثار با تعداد کم ولی با کیفیت مطلوب و ساختارمند و هدفمند میتواند قابل قبول باشد تا در این میان ساحت قرآن حفظ شود.
وی در مورد وضعیت کنونی نمادها در فضای شهری گفت: نماد خاصی که اثرگذاری آن ملموس باشد را به یاد نمیآورم. هر آنچه که در شهر دیده میشود خطنوشتههایی است که اگر این خطوط با ترکیبات خوشنویسی زیبا ارائه شود بر تصاویر و نقاشی ارجحیت دارد. در بسیاری موارد تصاویری نقاشی میشود که هنرمند خالق برداشت درستی از آن مضمون نداشته است و در نتیجه آن تصویر کارایی و اثرگذاری مطلوب را ندارد و بهتر است که اجرا نشود. نوشتن آیات کلامالله با ترکیبات خطی و رنگی زیبا همراه با ترجمه بر نقاشیهای این چنینی ارجحیت دارد.