ما چه بودیم

گاهی هنگام مطالعه در تاریخ اسلام متوجه می‌شویم که ما چه بودیم و چه شدیم. کتاب «الاحکام السلطانیه ماوردی» از معتبرترین کتاب‌های اسلامی است، نظامات اجتماعی اسلام را در حدود هزار سال پیش گفته است. ببینید در دنیای اسلام چه نظاماتی بوده و اصلا امر به معروف و نهی از منکر آنجا چه معنی‌ای داشته و چه می‌کرده! از آن مهمتر کتاب «معالم القربة فی احکام الحسبة» است که در قرن نهم نوشته شده است. «حسبه» آنجا یعنی امر به معروف و نهی از منکر، اصطلاحی بوده که از قرن دوم هجری امر به معروف و نهی از منکر را «حسبه» می‌گفته اند. «محتسب» که شما می‌بینید که در اشعار ما آمده است یعنی آمر به معروف و ناهی از منکر «قاضی ار با ما نشیند برفشاند دست را، محستب گر می‌خورد معذور دارد مست را». وقتی که آدم این کتاب را مطالعه می‌کند که اصلا این امر به معروف و نهی از منکر چه مفهومی داشته، می‌بیند تمام زندگی را می‌گیرد. این ما بودیم که چنان روزی داشتیم و این ما هستیم که امروز به چنین روزی گرفتار هستیم. [شهید آیت الله مطهری، حماسه حسینی، جلد ۱، صفحه ۲۹۰، ۲۹۱]