دنیاگرایی

درحالى که رویکرد اول چشم و دلش را با هم به دنیا گشوده بود و رویکرد دوم، هم چشم و هم دلش را بر دنیا بسته بود، رویکرد سوم چشمش را به دنیا می‌گشاید و دلش را به دین و اهداف دین و مسئولیتی که آن اهداف تعیین می‌کند، معطوف می‌دارد. این رویکرد به هر دو نگرش گذشته اعتراض می‌کند: منطق، معیار و پایه عمل و رفتار رویکرد اول را نقد می‌کند و می‌گوید : […] این فقط برای متدینی معمولی است که می‌خواهد زیر پرچم [دین] زندگی کند، نه برای کسی که می‌خواهد پرچم دین را به دوش بکشد و امانت را ادا کند و مسئولیت‌های دین را انجام بدهد. [شهید محمدباقر صدر، کتاب حوزه و بایسته‌ها، ص٢۴-٢۶]

رویکرد دومی هم وجود دارد که کاملاً در تضاد با رویکرد اول است و تماماً در برابر آن قرار می‌گیرد. کسانی که این رویکرد را دارند، از بالا و از قله کوه، به دنیا نگاه می‌کنند؛ برای همین به‌وضوح به محدودیت و پوچی و تهی بودن دنیا اشاره می‌کنند. آن‌ها از بالا به دنیا نگاه می‌کنند و خودشان را از نفوذ محرک‌های دنیا و پذیرش دعوت‌های آن و تسلیم شدن در برابر جذابیت‌ شدید آن در همه میادین و عرصه‌ها، مصون می‌دارند. بر این اساس، نسبت به دنیا موضع سلبی می‌گیرند و دنیا را کَمّیت بی‌ارزش‌ومقدار می‌دانند که همت آن‌ها مصروف به آن نمی شود و شأن و منزلتشان در پایۀ آن نیست. زیرا آن‌ها در فضایی با خدا زندگی می‌کنند که آکنده از مناجات و رهایی معنوی و ارتباط همیشگی با پروردگار متعال است؛ فضایی که آن‌ها را از پرداختن به این چیزهای پوچ و پست بازمی‌دارد. [شهید صدر، کتاب حوزه و بایسته‌ها، ص٢١]

رویکرد اول، اصل مصلحت شخصی را به‌ عنوان روشی همیشگی، پایه و اساس تصمیم‌گیری برای انجام دادن یا ندادن یک عمل قرار می‌دهد. این دسته از متدینان می‌گویند: انسان متدین به‌عنوان فردی دین‌دار، از جانب شرع تنها به ترک محرمات صریح و انجام واجبات صریح، ملزم شده است و در خارج از چهارچوب واجب و حرام، یعنی در چهارچوب مباحات عامه (همه چیزهایی که خارج از محدوده واجب و حرام است) از آزادی عمل برخوردار است و می‌تواند در آن حیطه، هر کاری را انجام بدهد یا ندهد و در هر دو صورت اشکالی بر او وارد نیست. [شهید سید محمدباقر صدر، کتاب حوزه و بایسته‌ها، ص٢٠]

نویسنده کتاب «نگرانی‌های پیامبر(ص)» در این باره که رسول خدا در حقیقت نگاهی به اولویت‌هایی در زندگی دارند که اشخاص خود، آن را انتخاب می‌کنند، گفت: پیامبر(ص) برای مردم حقیقت زندگی، مرگ و جهان آخرت را بیان کرده تا امت او به دنیا به مثابه وسیله و به آخرت به منزله حقیقت عقلی نگاه کنند.

رویکرد اول، اصل مصلحت شخصی را به‌عنوان روشی همیشگی، پایه و اساس تصمیم‌گیری برای انجام دادن یا ندادن یک عمل قرار می‌دهد. این دسته از متدینان می‌گویند: انسان متدین به‌عنوان فردی دین‌دار، از جانب شرع تنها به ترک محرمات صریح و انجام واجبات صریح، ملزم شده است و در خارج از چهارچوب واجب و حرام، یعنی در چهارچوب مباحات عامه (همه چیزهایی که خارج از محدوده واجب و حرام است) از آزادی عمل برخوردار است و می‌تواند در آن حیطه، هر کاری را انجام بدهد یا ندهد و در هر دو صورت اشکالی بر او وارد نیست. [شهید محمدباقر صدر، کتاب حوزه و بایسته‌ها، ص٢٠]

عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران، گفت: کسانی که دنیا را معبر می‌دانند، به دنبال گردآوری توشه‌ای برای آخرت هستند و این نگاه، همان نگاه اسلامی است.

نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی گفت: بدترین جریانی که در یک جامعه دینی، انقلابی و توحیدی مانند جامعه ما به‌وجود می‌آید و مانع رشد مردم و توسعه دین، انقلاب و اسلام می‌شود، جریان قدرت و ثروت و به نوعی همان دنیاگرایی است.

گروه اجتماعی: امام جمعه قزوین گفت: قرار گرفتن مدیران ناکارآمد در مسئولیت‌ها، مصداق بارز دنیاگرایی است و این اقدام فرصت‌های رشد و توسعه کشور را از میان می‌برد.

گروه سیاسی: وقتی حوادث عاشورا را مطالعه می‌کنیم، قراینی می‌یابیم که این‌هایی که در برابر سیدالشهدا قرار گرفتند، حتی به سطحی از علاقه‌مندی و احتمالاً باور به سیدالشهدا نیز رسیده بودند، اما این علاقه‌مندی تحت‌الشعاع عواملی دیگر قرار گرفت و باعث شد نتوانند اردوگاه امام حسین(ع) را برگزینند.

گروه اندیشه: یک کارشناس دینی با اشاره به این‌که یکی از موانع خودسازی حب به دنیاست، گفت: بزرگترین مانع و سرچشمه همه گناهان دنیاگرایی است.