نمایشگاه قرآن‌های کهن در موزه آلمان + عکس

سیدعلی موجانی، رایزن فرهنگی ایران در برلین در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اعلام این خبر گفت: این نمایشگاه هفته گذشته(23 اردیبهشت‌ماه) در سالن تاریخی موزه پرگامون برگزار شد و محققان فرانسوی و آلمانی در آن حضور یافته و سخنرانی کردند.
 
موجانی افزود: در این نمایشگاه نسخه‌هایی از قرآن‌های اول تا پنجم میلادی در معرض دید عموم قرار گرفت و نمایشگاه بعدازظهر 23 اردیبهشت‌ برگزار شد.
 
وی تصریح کرد: مهم‌تر از نمایشگاه جلسه و نشستی بود که در آن دو سخنرانی درباره فعالیت‌های مراکز تحقیقاتی پژوهشی آلمان و فرانسه درباره متون قرآن ایراد شد.
 
گفتنی است، نشست مذکور با عنوان «میان پاریس و برلین در مسیر نیل به یک نقد تاریخی از متون قرآن» برگزار شد و  میشائیل مارکس Michael Marx و پروفسور فرانسوا دروش، نسخه‌شناس فرانسوی از پاریس سخنرانان اصلی این نشست بودند.

در ادامه نیکولتا فاتسیو Fazio Nicoletta از بانوان کارشناس موزه، سخنرانی کوتاهی درباره چگونگی آماده‌سازی مجموعه قرآنی به نمایش گذاشته شده، ارائه کرد، سپس دو سخنران اصلی که تمرکز بر تحقیقات شرق‌شناسان و حکمای اروپایی طی 200 سال گذشته درباره قرآن‌های دست‌نویس بود، به ایراد سخن پرداختند.
 
همکاری قرآنی محققان آلمانی و فرانسوی

میشائیل مارکس با تشریح فعالیت مجموعه کوروپوس کورانیکوم گفت: از سال 2015م یک زیرگروه پژوهشی قرآنی بین آلمان و فرانسه به وجود آمده است تا محققان دو کشور همکاری نزدیک‌تری درباره متون قرآن داشته باشند. این گروه پژوهشی آلمانی ـ فرانسوی نسخه‏های خطی قدیم فسطاط مصر را مورد بررسی قرار داده‌اند و درباره آن نسخه‏های خطی که توسط یک مستشرق آلمانی از فسطاط حدود200  سال قبل تهیه و ابتدا به آلمان انتقال یافته بود، کار مشترکی را آغاز کرده‌اند. نسخه‏‌های یاد شده که اینک در چند موزه و کتابخانه اروپایی چون برلین کمبریج، پاریس، رم و سن پتربورگ توزیع شده‌اند، نسخه‌‏هایی هستند که در فاصله قرن هفت تا ده بعد از میلاد مسیح(ع) کتابت شده‌اند.

میشائیل مارکس در سخنرانی خود از گتلف برگ اشترسرس Sträßers Berg Gotthelf و تحقیقاتش یاد کرد که یکی از نخستین شرق‏‌شناسان در آلمان در زمینه نسخه‏‌های خطی قدیم قرآن بوده است. در نگاه این مستشرق روش نقد قرآن با ایده آپارات کیریتوس Apparatus Criticus آغاز شد. بدین‌گونه که او کوشید با حذف اعراب‌گذاری قرآن، کلمات را براساس رسم الخط بدون آوانگاری استخراج کند، سپس در زبان‌های هم ریشه عربی چون سریانی، آرامی، عبری و ... بکوشد اشکال مشابه این کلمات را پیدا کند.

مارکس افزود: حاصل کار گتلف برگ اشترسرس چاپ یک نسخه قرآنی بود که آن را از نسخه قرآن مصری الگو گرفته بود. در نگاه او معاصرانش رواج یک نوع قرآن به زبان عربی و با خط قاهره (مصری) می‌توانست در نتیجه بخش بودن دامنه شناخت و مطالعات بعدی مهم باشد. تا پیش از این تاریخ، پخش و توزیع چند نوع قرآن چاپ در آلمان انجام شده بود و در جهان اسلام تا آن هنگام 60 - 70 نوع چاپ قرآن با تفاوت‏‌های کوچک وجود داشت که از هفت نوع قرائت پیروی داشتند. از آن هنگام برای تکمیل آنچه دنبال می‌شد موضوع یافتن نسخه‏‌های خطی قدیم هم ضرورتاً به عنوان یک معضل اساسی خود را نشان داد. اشترسرس در آلمان قرآن جمع‌آوری شده و منتشر شده در قاهره را پخش کرده و برای هر نسخه آن دو مارک قیمت گذاشت.
 
تحقیقات شرق‌شناسان اروپایی درباره قرآن

سخنران بعدی پرفسور دوروش از پاریس بود که درباره تحقیقات شرق‌شناسان اروپایی در قرن‏‌های 16 تا 18م سخنرانی کرده و عنوان داشتند اگرچه دسترسی به نسخه‏‌های قرآن‌های خطی قدیم سخت بود، اما اینکار به عنوان یک سنت مورد توجه شرق‌شناسان فرانسوی نیز قرار گرفته بود.
 
وی در سخنرانی خود نوع خط قرآنی را مبنا قرار داده و به مقایسه خط مکی و کوفی پرداخت و این پرسش را مبنای بحث خود نهاد که کدام یک از این دو خط قدیمی‌تر هستند؟ و با استناد به تحقیقات و میراث برجای مانده کتیبه‌ها و موزه‌ها به این نتیجه رسید که خط کوفی قدیمی‏ترین خط عربی نیست. بلکه خط کوفی نه خط عربی قدیم، بلکه یک خط قرآنی باید معرفی شود.
 
وی سپس درباره شرق‏‌شناسی به نام «زیدسر» و تلاش وی سخن گفت که طی قرن 16م در یک مسجد قاهره نسخه‏‌های خطی را خریداری کرده است. این نسخه‏‌ها در قرن 18م به اروپا  آمدند و اکنون در مرکز پژوهش و کتابخانه گتا در آلمان هستند. زیدسر تقریباً 150 ورق از قاهره را همراه خود آورده است.