تلاوت‌هایی که بوی معرفت می‌دهد + صوت
گروه فعالیت‌های قرآنی: تلاوت‌های استاد محمدصدیق منشاوی بیانگر تسلطش بر قرائات سبعه و عشره است که وی را به عنوان یکی از بهترین اساتید این فن در جهان اسلام مطرح کرده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، بی شک بسیاری از قاریان، نام استاد محمد صدیق منشاوی را شنیده‌اند. استادی که با وجود برحذر کردن طبیبان معالجش از تلاوت، اما باز هم او به تلاوت‌هایش ادامه داد و معروف به شهیدالقراء شد. تلاوت‌های او بدون هیچ رنگ گذشته‌ای هنوز زینت‌بخش بسیاری از محافل و مراسم و همچنین پرورش‌دهنده استعداد‌های نهفته در این مسیر است. تلاوت‌هایی که بوی معرفت می‌دهد و حکایت از تسلط او بر جذب مخاطبان به آیات الهی دارد و شنوندگان را به وجد می‌آورد.
امروز 46 سال از درگذشت این قاری مصری می‌گذرد. منشاوی متولد سال 1299ه.ش از شهر منشاه مصر است. پدرش شیخ صدیق منشاوی یکی از قاریان صوفی منش بود که هرگز در مسیر تلاوتش اجر و پاداشی طلب نکرد. لذا فرزندش محمد را نیز با چنین علایقی پرورش داد.
او با تشویق و تعلیم پدرش به آموزش معارف قرآنی و تعلیم قرائت‌های مختلف پرداخت. مرحوم استاد منشاوی از همان ابتدا به حفظ کامل قرآن پرداخته و از 9 سالگی تا جوانی در ماه مبارک رمضان، مراسم شب‌ها قرائت قرآن برگزار می‌کرد.
پس از مدتی با ورودش به رادیوی عربی مصر و پخش تلاوت‌هایش به شهرتش افزوده شد تا آنکه به عنوان یکی از اساتید و قاریان مشهور مصر معرفی شد. او مسلط به قرائات سبعه و عشره و راویان قاری است. ابتکار خلق الحان گوناگون، سبک تلاوت، صوت زیبا، لحن گرم و حزین، تلفظ صحیح و بیان قوی کلمات از مختصّات قرائت مرحوم منشاوی است.
او که تنها 49 بهار زندگی کرد به محافل قرآنی کشورهایی چون سوریه، کویت و برخی از کشورهای شیخ نشین حاشیه خلیج فارس دعوت شده بود. سرانجام استاد منشاوی به دلیل بیماری در سال 1348 ه.ش(1969م) در شهر قاهره دار فانی را وداع گفت.
نظر اساتید ایرانی درباره استاد مصری
نشست تحلیل تلاوت قرآن استاد «محمد صدیق منشاوی» از سلسله نشست‌های تحلیل تلاوت قرآن قاریان بنام جهان اسلام که 21 تیرماه سال 89 با حضور استادان عباس سلیمی، حبیب مهکام و محمد ستوده‌نیا و جمعی از علاقه‌مندان در سالن شورای خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
در ابتدای این نشست عباس سلیمی با اشاره به تاریخچه کوتاهی از زندگینامه استاد محمد صدیق منشاوی تصریح کرد: این استاد بزرگوار در سال 1299 هجری ـ قمری دیده به جهان گشود و در سن 9 سالگی حافظ کل قرآن کریم شد، چیرگی و تسلط وی در قرائت قرآن کریم به‌عنوان یک مبتکر سبب شد در جایگاه ستاره درخشانی از ستارگان تلاوت قرآن کشور مصر بدرخشد و اگر‌چه عمر او کوتاه و تنها 49 سال بود اما از شهرت و مقبولیت خاصی برخوردار است.
حبیب مهکام با اشاره به مختصات قرائت استاد منشاوی اذعان کرد: صوت زیبا و دلنشین، لحنی گرم و حزین، بیان قوی و دارای اتقان و استحکام، سبک تلاوت سهل و ممتنع(به معنای آنکه هر قاری دیگری از وی تقلید کند به زودی نتیجه می‌گیرد و پیشرفت می‌کند ولی همانند منشاوی نمی‌شود زیرا قدرت صوت این قاری بزرگ جهان اسلام در بم‌خوانی پرحجم و قوی است) از ویژگی‌های بارز تلاوت‌های استاد منشاوی است.
مهکام در ادامه خضوع و خشوع در تلاوت آیات قرآن را از دیگر خصایص تلاوت این استاد ممتاز قرائت قرآن عنوان کرد و افزود: استاد منشاوی حروف و کلمات قرآنی را بدون تکلف، ساده، زیبا و آسان تلفظ می‌کند و در مجموع تلاوت‌هایش دارای نوعی روانی، سلامت و سرعت است. هنگام تلاوت آیات قرآن با صدای استاد منشاوی گویی آیات در حال نزول است و مستمع را در صحنه قرار می‌دهد و این اتفاق در تلاوت‌های وی از سوره‌هایی چون؛ انفطار، یوسف، واقعه و توبه به وضوح احساس می‌شود. استاد منشاوی در مدیریت صوت و لحن به قدری مهارت دارد که با ابهت، عظمت و کیفیت خاصی مستمع را با عالم ملکوت مرتبط می‌کند همچنین تلاوت‌های وی از منظر قواعد فن تجوید و رعایت دقیق اصول و قواعد وقف و ابتدا ممتاز و قابل تقلید است.
در ادامه این نشست ستوده‌نیا، کارشناس قرآنی اظهار کرد: حزن فوق‌العاده و لطافت در تلاوت‌های استاد منشاوی موجبات جذب مستمعان را فراهم می‌آورد و این قاری بزرگ در تلاوت‌هایش قدرت و لطافت را جمع کرده به صورتی که هنگام تلاوت لطیف دل انسان را می‌برد و زمانی که قدرتی می‌خواند صلابت و اقتدار بالایی را به نمایش می‌گذارد.
وی تلاوت‌های قرآن استاد منشاوی را مردم‌پسند عنوان کرد و ادامه داد: من تجربیاتی از پخش صدای قاریان شهیر قرآن کریم برای افراد مختلف و ناآشنا با این قاریان دارم و به اتفاق مشاهده کرده‌ام که اکثر مستمعان از سبک تلاوت‌های استاد محمدصدیق منشاوی بسیار لذت می‌برند و این نشان از مردمی بودن تلاوت‌های وی دارد و این مهم باید مد‌نظر قاریان قرآن کریم باشد و با نکته‌برداری و بررسی دقیق تلاوت‌های ایشان به نکات کلیدی و رموز موفقیت در این عرصه پی‌ببرند.
نظر مؤلف دانش‌نامه قاریان مصری درباره استاد منشاوی
محمود جابر، مؤلف و گردآورنده دانش‌نامه قاریان مصری و مدیر مرکز قرآنی «النور» نیز درباره استاد منشاوری گفت: یکی از ابعادی که قرائت شیخ محمد صدیق المنشاوی را برجسته می‌کند، تأثیر وی از مرحوم پدرش «شیخ صدیق المنشاوی» است که مسلط به روش‌های کلاسیک الحان مصری بود و بُعد دیگر، محیطی است که این قاری در آن پرورش یافته است. همانطور که می‌دانیم ایشان متولد «صعید» شهری در جنوب مصر است، مردم این منطقه خود دارای صدای نازک و نرم هستند و این نوع صدا را می‌پسندند که در مصر به صدای «نحاسی» معروف و در آن رگه‌هایی از زنگ و رنین دیده و باعث به وجد آمدن شنونده می‌شود، این نوع صدا موردپسند مردم جنوب مصر است و تلاوت‌های شیخ محمد صدیق المنشاوی این ویژگی صدایی را دارا بود که آن را از طریق دو عامل محیط و پدر مرحومش استاد صدیق المنشاوی فرا‌گرفته بود. در حقیقت تمام قاریان بزرگ مصر از هیچ سبکی تقلید نکرده و خود مدارس قرائت‌های قرآنی را ابداع کردند.
شیخ در سبک قرائتی خویش از قراء دیگر تقلید نکرده است و خود صاحب سبک خاص قرائتی بود. تاکنون تلاوت‌های استاد به‌طور کامل مورد تحلیل و مطالعه دقیق گونه‌های صدایی و مقامات موسیقایی قرار نگرفته است امید است که در آینده‌ای نزدیک گونه‌های صدایی و مقامات موسیقایی که شیخ محمد صدیق المنشاوی و همچنین قاریان دیگر که در تلاوت‌های خویش به کار می‌بردند، مورد کنکاش متخصصین این امر قرار گیرد ـ البته در کتاب «اعلام قراء مصر» به این مسأله در قسمت سیره شخصی قاری پرداخته شده است ـ و ویژگی‌های صدایی که شیخ و دیگر قراء را برجسته ساخته در این تألیف مورد بررسی قرار داده شده است از جمله تلاوت‌های استثنائی استاد محمد صدیق المنشاوی که تمام دوستداران صدای ایشان این تلاوت‌ها را می‌شناسند، تلاوت ایشان در دو سوره «قصص» و «یوسف» است که از گونه‌های استثنایی جهان تلاوت قرآن شمرده می‌شود ایشان سوره یوسف را با صدایی بسیار نرم و لطیف قرائت کرده‌اند و در حقیقت راز ماندگاری قرائت این سوره این است که در زمان قرائت آن، استاد به التهاب حنجره دچار بود و این سوره را با حنجره‌ای که درجاتی از التهاب در آن دیده می‌شود تلاوت کرده است، همین امر رنگ برجسته و متمایزی به تلاوت ایشان بخشیده و حتی گونه‌ای از ابداع شمرده می‌شود. بسیاری از متخصصان صدایی نظرات بسیاری را پیرامون تلاوت شیخ از سوره یوسف اظهار کرده‌اند و به خواست خداوند به صورت تطبیقی تلاوت همین سوره و با همین کیفیت صوتی توسط ایشان تکرار شد تا به عنوان نمونه‌ای برای آموزش قراء نسل بعدی باشد. از جمله قاریانی که در تلاوت خویش از استاد المنشاوی تأثیر پذیرفته‌اند مرحوم «شیخ محمد اللیثی» و «شیخ محمود علی البناء» را می‌توان نام برد. امروزه جریانی برای از بین بردن این سبک ریشه‌دار، بزرگ و اصیل وجود دارد و باید نسبت به این امر توجه ویژه‌ای داشت، حتی غیرمسلمانان التفات خاصی نسبت به این سبک قرائتی دارند، سبکی که الحان اعتقادی را با الحان عرفانی پیوند داد، این سبک تلاوت، وجدی عرفانی را برای شنونده ایجاد می‌کند، آغاز این سبک در مصر است و محبوب نومسلمانان است.
بخشی از تلاوت استاد محمد صدیق منشاوی از آیات ۱تا ۲۷ سوره مبارکه یوسف ارائه می‌شود.
روحشان شاد و قرین رحمت واسعه الهی باد.