سوره «الناس»؛ بیانگر اهتمام قرآن کریم به اصلاح جامعه بشری

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، آیت‌الله سید علی شفیعی، در هجدهمین جلسه از سومین دوره تفسیر قرآن که شب گذشته 13 مردادماه تشکیل شد، ضمن تبریک ولادت حضرت معصومه(س)در ادامه تفسیر سوره «الناس»  گفت: این سوره 7 آیه دارد و نقطه حساس آن از نظر عملی پناه بردن به خدا از شر وسوسه‌های شیطان جن و انس و خیالات و افکار واهی و شیطانی است.

وی گفت: این موضوع به قدری مهم است که به پیامبر(ص) می‌فرماید: «قل اعوذ برب الناس»: بگو من به خدا پناه می‌برم. لازمه این مسأله این است که شیطان شناس باشید؛ هم شیاطین انس را بشناسید و هم شیاطین جن را بشناسید وسوسه‌های آنها را درک کنید تا بتوانید خود را از شر آنها به خداوند بسپارید.

آیت‌الله شفیعی با بیان اینکه مسأله دیگر در رابطه با این سوره جبر است، گفت: با نظر به اینکه خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید: از شر شیطان جن و انس به خدا پناه می‌برم. بهترین دلیل است بر اینکه جبر در اسلام محکوم است. اگر ما در کارهایمان مجبور بودیم، دلیلی نداشت به خدا پناه ببریم. پناه بردن از چیزی دلیل بر این است که دنبال کردن آن اختیاری است. امام صادق(ع) می‌‌فرماید: «لاجبر و لا تفویض بل امر بین الامرین». لهذا وقتی به تاریخ مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که بنی‌امیه و در رأس آنها معاویه برای تخریب عقیده مسلمین مسأله جبر را پیش کشیدند و آن را در قلب عالم اسلام جای دادند و بسیاری را گمراه کردند.

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن افزود: خداوند در این سوره می‌فرماید: ای پیامبر بگو من از شر وسواس خناس به خدا پناه می‌برم. پس می‌توانیم از شر وسواس خناس فاصله بگیریم و گرنه پناه بردن دلیلی نداشت. حال که می‌توانیم فاصله بگیریم معلوم است، جبری در کار نیست. از نظر معنوی فرموده‌اند: این سوره مهم‌‌ترین سوره‌ای است که به انسان شناخت می‌دهد که انسان خناس را بشناسد، وسوس گران انس و جنس را بشناسد و با آنها مبارزه کند و خود و دیگران را از آنها حفظ کند. اگر شناخت نباشد مبارزه کردن با آنها معنا ندارد.

این محقق دینی در رابطه با کلمه «ناس» گفت: در این سوره 5 بار کلمه «ناس» تکرار شده است. گاهی تکرار مفید و به حُسن و بلاغت کلام می‌افزاید. از نظر علمای شیعه تکرار اگر برای تأکید باشد هیچ اشکالی ندارد. هر چند علمای سنت برای هر تکرار معنا و وجهی ذکر کرده‌اند.

آیت‌الله شفیعی ادامه داد: کلمه «ناس» چنانکه گفته شد جمعی است که مفرد ندارد و اشاره به عامه مردم دارد؛ و این دلیل بر این است که نظر قرآن بر عامه مردم و جامعه است. وقتی جامعه‌ای درست شد، افراد هم درست می‌شوند چون جامعه از افراد تشکیل می‌شود و به عکس اگر جامعه خراب شد افراد هم خراب می‌شوند و خرابی افراد باعث خرابی جامعه می‌شود. لذا خداوند متعال روی کلمه «ناس» اهتمام دارد.

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن با بیان اینکه کلمه«الناس»  240 بار در قرآن آمده است؛ خاطرنشان کرد: این دلیل بر آن است که نظر خداوند متعال بر توده مردم و جامعه بشری است. نظر خداوند متعال این است که جامعه را هم می‌توان اصلاح کرد. هر کسی باید هدف خود را در زندگی اصلاح جامعه قرار دهد از این سوره اهتمامی را که خداوند متعال به جامعه و اصلاح جامعه دارد متوجه می‌شویم.