طرح‌های قرآنی فعلی استعدادگزینی است نه استعدادیابی/ مسابقات؛ تخریب‌گر استعدادها
گروه مسابقات: قاری بین‌المللی کشورمان ضمن ارائه توضیحاتی پیرامون استعدادیابی در هنر تلاوت قرآن معتقد است که مسابقات در این زمینه بیشتر نقش تخریبی را ایفا می‌کند و بسیاری از طرح‌ها مانند طرح اسوه و شوق تلاوت نیز استعدادگزینی است و نه استعدادیابی.
امین پویا، قاری بین‌المللی کشورمان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به ضرورت استعدادیابی بیان کرد: خداوند هر موجودی را که خلق می‌کند توانایی‌های ویژه‌ای را به او می‌دهد و انسان هم از این قاعده مستثنا نیست، استعدادیابی نیز موضوع روز دنیا است و در همه جوامع به این مسأله می‌پردازند. شناسایی عوامل موفقیت، همیشه راه را برای رسیدن به مدارج عالی هموار می‌کند، این که مشخص بشود یک نفر چه ویژگی‌هایی دارد، کمک می‌کند در آن ویژگی‌هایی که ذاتاً خداوند به او داده موفق باشد، البته به شرط اینکه روی آنها سرمایه‌گذاری و به درستی هدایت شوند و این که چه عواملی است که یک فرد نخبه را از یک فرد معمولی متمایز می‌کند، استعداد است که کار نیز در این زمینه بسیار دشوار است.
وی در ادامه افزود: این که عرض کردم کار مشکلی است، منظور این است که مشخص شدن ویژگی‌هایی که باعث تمایز یک فرد نخبه از یک انسان معمولی می‌شود، مشکل است و اساسا فلسفه استعدادیابی رسیدن به قله موفقیت و دستیابی به اوج افتخار است.
قاری بین‌المللی کشورمان تصریح کرد: هنر تلاوت قرآن به عنوان یک هنر مقدس و سخت که به نظرم سخت‌ترین هنر تنغیمی دنیا است، قطعا نیاز به استعدادیابی دارد تا برای آن افرادی انتخاب شوند که استعداد این کار را داشته باشند؛ چراکه اگر نداشته باشند به مدارج عالی نیز نخواهند رسید.
پویا بیان کرد: خیلی از والدین علاقه دارند که فرزندشان را در هنر تلاوت قرآن موفق ببینند و خیلی‌ها هم دوست دارند که فرزندشان در سطح جهانی، قرآن را تلاوت کنند و این هم طبیعی است که پیشرفت از پایین‌ترین درجات تا سطح نخبگی فرآیند سخت و پیچیده‌ای دارد و این فرآیند نیازمند شناسایی افرادی است که این استعداد را داشته باشند.
این مدرس قرائت قرآن در ادامه گفت: هر کسی استعداد ویژه‌ای دارد، جمله مشهوری منسوب به انیشتین است که همه نابغه هستند، اما اگر بخواهیم ببینیم که استعداد یک ماهی چطور است و در موردش قضاوت کنیم، نباید مجبورش کنیم که روی درخت بپرد، چون توانایی و استعداد آن کار را ندارد و در تمام عمرش خیال می‌کند، شکست خورده است، لذا افرادی که در تلاوت قرآن ورود می‌کنند لزوما در این هنر مستعد نیستند و ممکن است در هنرهای دیگری مانند نقاشی و ... استعداد داشته باشند که باید به همان استعداد بپردازند و خانواده‌ها نیز نباید فرزندانشان را مجبور کنند که حتما قاری قرآن شوند.
وی بیان کرد: بسیار این مطلب جالب است که هر کسی ناخودآگاه نسبت به آن چیزی که استعداد دارد، علاقه هم دارد، این یک باور عمومی درست است که هر کسی وقتی یک کاری را دوست دارد و واردش می‌شود، هم شرایط بهتری دارد و هم موفق‌تر خواهد بود.
پویا با اشاره به یکی دیگر از فواید استعدادیابی تصریح کرد: یکی دیگر از فواید استعدادیابی هم این است که مربی کار و انرژی کمتری را باید صرف کند تا آن قاری با سرعت رشد کند و این امر اعتماد به نفس قاری را بالا می‌برد؛ چرا که چون استعداد دارد با تمرین، خیلی سریع نسبت به دیگران پیشرفت می‌کند.
وی بیان کرد: بحث استعدادیابی نیز در مرحله اول از خانواده شروع می‌شود و والدین باید علایق فرزند را ببینند و اجازه دهند، بچه‌ها خودشان علاقه‌شان را نشان دهند، از همان دوران بچگی هم این علایق مشخص می‌شود، از طرفی علاقه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است چنان که اگر کسی علاقه‌مند باشد زحمات آن کار را متوجه نمی‌شود و با عشق کار را دنبال می‌کند.
پویا تصریح کرد: دومین جایی که استعدادها را کشف می‌کند و در تمام دنیا روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، مدرسه است، به شرط اینکه سیستم آموزشی صحیح عمل کند و معلمان هر رشته و درس متخصص باشند، در اینجا است که یک معلم قرآن می‌تواند استعداد قرآنی را کشف کند، البته در سیستم‌های آموزشی روز دنیا این استعدادها به خانواده واگذار نمی‌شوند، بلکه در مدرسه ساعات اضافه‌تری را برای آنها اختصاص می‌دهند و حتی برای دروسی که یک مستعد در آن توانایی دارد، استاد جداگانه دعوت می‌کنند.
وی در ادامه افزود: اما از آنجا که ما در این سیستم آموزشی این سیستم را نداریم، بسیاری از استعدادهای هنری و علمی هدر می‌روند و فقط خود شخص و خانواده او هستند که با برنامه‌‌ریزی‌های جدا از سیستم آموزشی، فرزاندشان را در مسیر موفقیت می‌گذارند.
این قاری و مدرس قرآن با اشاره به پارامترهایی که یک مستعد قرآنی باید داشته باشد تصریح کرد: یک مستعد در تلاوت قرآن باید هوش موسیقایی خوبی داشته باشد و هنگامی که یک شعر یا آوازی پخش می‌شود به راحتی بتواند با چند بار گوش دادن آن را بخواند، همچنین صدای زیبا و علاقه‌مندی نیز یکی از پارامترها است.
پویا در پاسخ به این سؤال که استعدادیابی باید از چه سنی آغاز شود؟ بیان کرد: شروع هر موفقیتی از دوران کودکی است و این استعدادیابی باید زود انجام شود، یعنی تا زمانی که فرد بخواهد به نوجوانی برسد باید استعدادش کشف شده باشد، هر چقدر که استعداد یک فرد از زمان کودکی انجام و به سمت خود هدایت شده باشد، موفق‌تر خواهد بود، البته استثناهایی هم وجود دارد که از سن 12 یا 13 سالگی شروع کرده‌اند و موفق بوده‌اند، اما اگر این استعدادها از سن 7 سالگی مشخص شوند، موفق‌تر خواهند بود.
وی در ادامه افزود: فرآیند تلاوت قرآن در کشور ما، طولانی مدت است، چون کار بسیار سختی است، هنری است که جزء فرهنگ ما نیست، بلکه جزء فرهنگ کشور مصر است و در مصر شاید حدود 1000 سال قدمت دارد در حالی که در کشور ما قدمتش از یک قرن کمتر است، زبان مادری آنها عربی است و ما داریم کار بسیار سختی را انجام می‌دهیم و خیلی از چیزهایی که در مصر فرهنگ عامه است، قاریان ما به خوبی در آنها آموزش نمی‌بینند، در نتیجه این که انتظار داشته باشیم که قاری ایرانی مثل یک قاری شاخص مصری تبدیل به یک اسطوره شود، نشدنی است. مثل این می‌ماند که ایرانیان در هنر مینیاتور استاد هستند، اما توقع داشته باشیم که یک نفر غیر ایرانی به سطح استاد فرشچیان برسد که نشدنی است.
قاری بین‌المللی کشورمان در مورد پروسه پرورش یک استعداد به ایکنا گفت: یک قاری، از زمانی که شروع به روخوانی و روان‌خوانی، تا زمانی که تقلید کردن را بیاموزد و تلاوت‌های مختلف را یاد بگیرد و بعد از آن نیز در تجوید و صوت و لحن به پختگی برسد، باید یک پروسه 10 ساله را طی کند، البته الآن فرآیند یادگیری تلاوت کوتاه‌تر از قبل شده، یعنی شاید اگر قبلا یک نفر 15 سال تلاوت می‌کرد، تبدیل به یک قاری خوب می‌شد، در حال حاضر شاید یک نفر اگر به موقع استعدادیابی شود و یک استاد مجرب هم داشته باشد ظرف مدت شش سال می‌تواند تلاوت‌های خوبی را ارائه کند.
پویا در پاسخ به این سؤال که جلسات قرآن و اساتید جلسات چه نقشی در استعدادیابی دارند؟ بیان کرد: جلسات قرآنی هم می‌توانند استعدادیابی کنند، اما شیوه عملکرد آنها به دانش ستاد جلسه مربوط می‌شود، بعد از این که استعداد یک فرد را شناسایی کردند باید درست هدایتش کنند، متاسفانه به دلیل راهنمایی‌های غلطی که توسط برخی از اساتید در کشورمان صورت گرفته خیلی از استعدادها هدر می‌روند و این امر لازم است که اساتید جلسات قرآن ما یک دوره در مورد کشف استعدادها و هدایت آنها آموزش ببینند تا اشتباهی صورت نگیرد.
قاری بین‌المللی قرآن در ادامه تصریح کرد: هنر تلاوت قرآن آمیخته با لحن و نغمه است در تقلیدهایی که یک فرد ارائه می‌کند، مشخص می‌شود که چقدر استعداد موسیقایی دارد و ذهن او گیرا و خلاق است که بتواند تلاوت‌هایی که می‌شنود، بخواند، بعضی‌ها هستند ک دوبار یک لحنی را می‌شوند می‌خوانند و برخی‌ها باید 10 بار گوش کنند تا بتوانند آن را اجرا کنند، اینها کاملا برای استاد جلسه مشهود است و متوجه می‌شود که آیا این فرد مستعد است یا خیر، البته باید در انتخاب تلاوت‌ها نیز برای نوآموز دقت شود و نباید در ابتدا کار سخت از آنها خواست.
وی در جمع‌بندی این بحث که ویژگی‌های یک مستعد در تلاوت قرآن کدام است گفت: در نتیجه یک مستعد باید استعداد موسیقایی داشته باشد و دستگاه تکلم آن فرد نیز ایرادی نداشه باشد، برخی‌ها از نظر تکلم دچار مشکل هستند، لذا آناتومی فک و دهان بسیار مهم است، چون خواندن کاملا با دستگاه تکلم سروکار دارد.
پویا در مورد پیامدهای نپرداختن به استعدادها بیان کرد: ورزش والیبال در کشور ما سال‌ها بود که حرفی برای گفتن نداشت، اما با استعدادیابی و برنامه‌ریزی تبدیل به یک قدرت جهانی شده است، اما در فوتبال و هندبال اینقدر قوی نیستیم، اما این بدان معنا نیست که نیروی خوب نداشته باشیم بلکه مانند والیبال استعدادیابی نکرده‌ایم، در نتیجه وقتی استعدادیابی انجام نشود رسیدن به اوج موفقیت غیر ممکن است.
مدرس بین‌المللی قرآن در مورد قاریانی که بعد از انقلاب از طریق استعدادیابی شناسایی شده‌اند تصریح کرد: استعدادیابی انجام شده، اما توسط خانواده‌ها بوده است، فکر کنید چقدر استعداد هستند که به آنها نرسیده‌اند و هدر رفته‌اند، شاید از هر 100 نفر یک نفر، دو نفر و یا نهایتا پنج نفر وارد این عرصه شده‌اند.
وی در ادامه افزود: اگر استعدادیابی انجام می‌شد، مطمئنا پیشرفت‌های بیشتری در این حوزه داشتیم، آنهایی که در جلسات قرآن موفق شدند، کسانی بودند که خانواده‌های آنها به دلیل علاقه‌ای که به این فضا داشتند، متوجه استعداد فرزندانشان شدند.
پویا در پاسخ به این سؤال ایکنا که آیا برای کشف و پرورش استعدادهای برتر قرآنی آکادمی نیز تأسیس شده است یا خیر؟ بیان کرد: از این موضوع اطلاعی ندارم، شاید هم موسسات و جلسات قرآنی باشند که به صورت عمومی فعالیت می کنند و هر کسی می‌تواند در این جلسات ثبت نام کند، اما این که به صورت تخصصی استعدادیابی صورت گیرد، تاکنون ندیده‌ام.
وی در ادامه گفت: موسسات قرآنی هستند که تدریس می‌کنند، اما کارشان استعدادیابی نیست، می‌توانند استعداد گزینی کنند، استعدادیابی با استعدادگزینی تفاوت دارد، استعدادیابی یعنی این که توانایی فرد را شما از صفر اندازه بگیرید و یک پارامترهایی را مشخص کنید و متوجه شوید که این توانایی‌ها با این پارامترها می‌خواند و شاید روح آن فرد هم از این مسأله خبر نداشته باشد، اما کسی که در موسسات قرآنی شرکت می‌کند یعنی علاقه‌مند است، خیلی از علاقه‌مندان استعداد نیز دارند، حالا به آنها می‌گویند استعداد بیشتری دارید و اگر تمرین کنید موفق‌تر خواهید بود و در واقع استعدادگزینی می‌کنند.
قاری بین‌المللی قرآن با اشاره به خوراک‌های آموزشی لازم برای استعدادها در هنر تلاوت تصریح کرد: آموزش‌ها باید نظر موضوعات فنی و اخلاقی کامل باشد، هر جا آموزش آمده، پرورش هم آمده و هر کجا در قرآن تعلیم آمده، تربیت نیز هم آمده، پس اصول اخلاقی بسیار مهم است که یک هنرمند متعهد و با اخلاق به وجود آید.
وی در مورد وضعیت استعدادیابی در کشور مصر بیان کرد: در کشور مصر فضا را باز گذاشته برای قاری و تمام مساجد قاری دارند، یعنی مصری‌ها فرزندانشان را برای آموزش قرآن و یادگیری تلاوت قرآن و حفظ می‌فرستند، بعد از این که حافظ شدند، علاقه‌مندانی که دوست دارند فعالیت کنند فضاهایی برای یادگیری تلاوت قرآن وجود دارد و بعد از این مرحله نیز قاری به امان خدا رها نمی‌شود.
پویا تصریح کرد: هر قاری در مسجد خودش تلات می‌کند و بعد از یک مدتی شناخته می‌شود، به همین دلیل تعداد زیادی از قاریان مصری هستند و تلاوت‌های خوبی هم دارند، اما یکدیگر را نمی‌شناسند، در مصر جایگاه ارائه وجود دارد و کرسی‌های تلاوت به عنوان یک فرهنگ عمومی جا افتاده است.
مدرس بین‌المللی قرآن در مورد طرح‌هایی نظیر «اسوه» و «شوق تلاوت» بیان کرد: این طرح‌ها خوب هستند، البته اینها هم استعدادیابی نیستند بلکه استعدادگزینی تلقی می‌شوند، این عزیزان می‌بینند کدام استعداد گل کرده و آن فرد را دعوت می‌کنند تا آموزش‌های بعدی را ببیند، البته کارشان بسیار خوب است و اگر استعدادیابی نمی‌کنند، حداقل استعدادکُشی نیز نمی‌کنند.
وی در ادامه افزود: این استعدادها را جمع می‌کنند و پرورش می‌دهند، برای اینها اساتیدی می‌آوردند و اردوهای مختلفی نیز در نظر می‌گیرند، مطمئن هستم که اینها نتیجه می‌دهد که اگر همین کار نیز انجام نشود، شاهد از بین رفتن استعدادها خواهیم بود.
پویا با اشاره به نقش رسانه ملی در این زمینه بیان کرد: از رسانه ملی توقع داریم کسانی که در رشته تلاوت قرآن دارای مدارج عالی می‌شوند، از طریق شبکه‌های مختلف به جامعه معرفی کنند و صرفا کار روی دوش شبکه قرآن نیفتد، اگر این اتفاق بیفتد الگوسازی نیز صورت گرفته است و تعداد بیشتری به فضای تلاوت قرآن راغب می‌شوند.
قاری بین‌المللی قرآن در پاسخ به این سؤال که از مسابقات چه توقعی باید داشت؟ بیان کرد: مسابقات، مسابقه بین استعدادها است، یعنی کسانی که مسابقه شرکت می‌کنند افراد مستعدی هستند که در زمینه تلاوت قرآن رشد کرده‌اند و با یکدیگر رقابت می‌کنند، حالا این استعدادهای برتر لزوما کسانی نیستند که اول هستند، ممکن است کسانی که اول می‌شوند تمرین‌های زیادی را نسبت به یک استعداد معمولی انجام داده‌اند و استعدادهای زیادی هم هستند که به دلیل شرایط مسابقه، اصلا موفق نیستد.
وی در انتهای صحبت‌های خود تصریح کرد: مسابقه بیش از این که نقش سازنده در ساخت استعدادها را داشته باشد، نقش تخریبی دارد، استعدادیابی با مسابقه انجام نمی‌شود به این دلیل که باید در یک شرایط آرام و به دور از اضطراب این کار صورت گیرد، افرادی هستند که استعداد خوبی دارند ولی به خاطر استرس اصلا راغب نیستند که در مسابقات شرکت کنند، یا این که چند بار شرکت می‌کنند، اما به دلایل مختلف از دور خارج می‌شوند، حتی موضوعاتی مثل نوع داوری‌ها و سلایق و معیارهایی که یک قاری را در مسابقات شاخص می‌کند، ممکن است که با معیارهای استعدادیابی همخوانی نداشته باشد، به همین دلیل مسابقات شیوه مناسبی برای استعدادیابی نیست و مسابقات خیلی از موارد موجب تخریب شده است.
