«مساحت صوت» ملاک کاملی برای تشخیص فرد مستعد تلاوت نیست/ اهمیت توانایی تجزیه و تحلیل آواها

شناسایی استعداد‌های افراد نیازمند کشف، پرورش از مجرای صحیح و تبدیل آن از بالقوه به بالفعل است، چیزی که نیازمند شناخت راه‌های صحیح برای رشد این استعداد‌ها به‌ ویژه در حوزه قرآن برای قاری و حافظ شدن است. از این رو برپایی جلسات قرآن، وجود اساتید زبده و پیشکسوت قرآنی، هدایت دستگاه‌های قرآنی کشور برای جهت‌دهی به پرورش صحیح این استعدادها قابل تأمل است. لذا به منظور واکاوی موضوع استعدادیابی قرآنی با علی قاسم‌آبادی، قاری و مدرس و معاون نظارت شورای عالی قرآن به گفت‌وگو نشستیم. در این زمینه نیز با دیگر اساتید چون حسین اخوان‌اقدم، محمود لطفی‌نیا، بهروز یاریگل، غلامرضا شاه‌میوه، امین پویا، حسین طرقی، محمد بنیادی، سیدمحسن موسوی‌بلده، علی‌اکبر توپچی، کریم دولتی، سیدعباس میردادماد، نسرین نافذکلام، هاشم روغنی، مجید خدایاری، ولی‌الله پوراحمدی و ... گفت‌وگو داشتیم. مشروح گفت‌وگوی ایکنا با این مدرس و قاری قرآن را می‌خوانید.

ایکنا ــ آیا در زمینه هنر تلاوت قرآن، استعدادیابی لازم و ضروری است؟
هر فردی ممکن است براساس علاقه خود برای فراگیری هنری اقدام کند، اما باید توجه داشت که علاقه‌ کافی نیست، بلکه باید استعداد آن هنر نیز در فرد مستعد شناسایی شود؛ در غیر این صورت فرد به کمال مطلوب در آن هنر یا عرصه نخواهد رسید. بنابراین برای فراگیری فن تلاوت قرآن کریم، استعدادیابی امری اجتناب‌ناپذیر هست. همچنین هر فردی بالقوه توانایی تلاوت قرآن را دارد، اما اینکه چطور بالفعل شود، فرایندی را می‌طلبد که استعدادیابی در این فرایند قابل تبیین است.

ایکنا ــ نقش جلسات قرآن در این زمینه چه میزان است؟
از دیرباز جلسات قرآن منازل و مساجد با عنوان دوره قرآن، دوره مقابله قرآن و جلسه قرآن در جامعه فعال بوده و کارکرد زیادی داشته‌اند و قریب به یقین بیشتر قاریان کنونی محصول این جلسات هستند و تمام اساتید نیز به این موضوع اذعان داردند.

در جلسات قرآن جدای از بیان مسائل مفاهیم و تدبر و تفسیر، افرادی که استعداد بهتری در زمینه تلاوت دارند، فرصت بیشتری را برای عرضه هنر خود پیدا می‌کنند و اصولاً محل عرضه تلاوت اصیل، همین جلسات سنتی قرآن است؛ چرا که مخاطبان آنها کمّی نیست، بلکه کیفی است که همین امر موجب رشد و بالندگی استعدادهای برتر در عرصه قرآن است.

ایکنا ــ استعدادیابی در جهت پرورش یک قاری برجسته باید از کجا و از چه سنی آغاز شود؟
معتقدم کشف استعداد مربوط به سن خاصی نیست، بلکه ممکن است در تمام مقاطع زندگی فرد بروز کند. قاریان برجسته‌ای هستند که از دهه 20 یا 30 زندگی‌شان یا بیشتر استعدادشان در این زمینه بروز کرده است، اما به طور معمول هنر تلاوت افراد مستعد از دوره کودکی بروز می‌یابد. مؤلفه‌های مختلفی سبب بروز این امرمی‌شود که عمده‌ترین آن مذهبی بودن خانواده، ایجاد فضای معنوی با رویکرد تمرکز بر تلاوت و تشویق‌های بجا و مؤثر است.

چنانکه طی سال‌های 65 تا 75، یعنی نیمی از دهه 60 و نیمی از دهه 70 توجه خاصی به تلاوت قرآن شد. جلسات با شور و هیجان برگزار می‌شد و مردم در این جلسات حضور پیدا می‌کردند و همین‌ها موجب شد تا خیلی‌ها زمان بگذارند و در زمینه تلاوت قرآن کار کنند و استعدادهای زیادی طی آن سال‌ها کشف شد.

ایکنا ــ درباره معیارهای لازم برای اینکه یک فرد مستعد در هنر تلاوت قرآن شناخته شود بگویید.
مهمترین معیار برای تشخیص فرد مستعد این است که شخص گوش دراکه‌ای(قوه دریافت‌کننده فهم و عقل و شعور) داشته باشد. به این معنا که فرد توانایی تجزیه و تحلیل آواهایی را که به گوشش می‌رسد داشته باشد. به تجربه ثابت شده افرادی که گوش شنوایی خوبی دارند در عرصه اجرای آواهای تنغیمی موفق‌تر بوده‌اند. البته مؤلفه‌های دیگری نیز برای سنجش میزان کارآیی صوت فرد نیز هست. بسیاری نیز معتقدند اگر فرد مساحت صوت یا ارتفاع صوت خوبی داشته باشد، استعداد دارد، در حالی که این یکی از مؤلفه‌هاست و لزوماً فردی که مساحت صوت زیادی داشته باشد، به آن استعداد نمی‌گویند. به عبارت دیگر مساحت صوت ملاک کاملی برای تشخیص فرد مستعد نیست.

ایکنا ــ مراحل پس از کشف یک استعداد چیست و پس از اینکه یک استعداد کشف شد باید چگونه پرورش داد؟
به نظر می‌رسد راهبری فرد مستعد برای رسیدن به کمال در زمینه هنر تلاوت مهم است. این راهبری از سوی استاد حاذق و کاردان و همچنین خانواده پیگیر انجام می‌شود. خانواده و حضور استاد و مربی دو بازویی هستند که پس از کشف استعداد می‌توانند به شکوفاسازی استعداد کمک کنند. ایجاد یک مرکز استعدادیابی با مسئولیت یکی از نهادهای مرتبط از ضروریات استعدادهای قرآنی است.

ایکنا ــ چه میزان جای خالی آکادمی قرآن در این امر احساس می‌شود؟
در حال حاضر مجموعه‌هایی هستند که فعالیت‌هایی به صورت موازی انجام می‌دهند اما چناچه همه اینها در یک ظرف قرار بگیرند و با یک سیاست واحد پیش روند، اثرات و نتایج بهتری خواهند داشت. حتی برای ایجاد چنین مرکزی باید تمامی جوانب امر سنجیده شود تا حداکثر راندمان را داشته باشد.

ایکنا ــ در کشور ما طرح‌هایی مانند اسوه و شوق تلاوت در حال برگزاری است که مسئولان آنها مدعی‌اند فعالیتشان گامی در جهت استعدادیابی است. این طرح‌ها چقدر موفق بوده‌اند؟
اینها هر کدام در جای خود موفقیت‌هایی داشته‌اند. ان شاءالله در آینده نزدیک ثمره دوره‌های آنها نمایان می‌شود، اما سؤال این است که چرا همه این طرح‌ها و مجموعه‌ها با یک سیاست واحد و در یک مجموعه پیش نرفت؟ هرچه آزمون‌ها و خطاهای این طرح‌ها بررسی شود و یک مجموعه کارا و ارزشمند تشکیل شود و چتر حمایتی خودش را بر سر مستعدین این دوره بگشاید، به لطف خداوند شاهد وضعیت بهتری خواهیم بود.

ایکنا ــ درباره نقش مسابقات قرآن در این زمینه بگویید.
در زمینه مسابقات نیز معتقدم تا سن مثلاً 25 سالگی می‌تواند به شکوفا شدن استعداد فرد منجر شود و پس از آن استعدادها رو به زوال می‌رود، زیرا ظرف مسابقات محدود و استعدادها بیش از این ظرف است. در ادامه فرایند مسابقات به مجموعه طرح‌هایی نیاز است که بتواند به استعدادها کمک کند و آنها را ارتقا دهد و جایگاه خوبی به این استعدادها دهد، چون طرح ارزیابی قاریان و مدرسان به حمایت خاص مسئولان نیاز دارد.
اینکه در مسابقات و در طرح ارزیابی چه میزان هزینه می‌شود اصلاً قابل قیاس نیست. افرادی که در طرح ارزیابی برگزیده می‌شوند، از چه جایگاه اجتماعی برخوردار هستند و افرادی که در مسابقات حائز رتبه می‌شوند چه جایگاه اجتماعی دارند؟
بنابراین این‌ها می‌تواند از جمله طرح‌هایی باشد که به بروز استعدادها در جامعه کمک کنند تا در زمینه تلاوت قرآن در جامعه از سطح بهتری برخوردار باشیم.
انتهای پیام