شروط هدایت انسان چیست؟

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا؛ آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدتقی مدرسی از مراجع معظم تقلید شیعیان در کربلای معلی در دومین جلسه تفسیر و تدبر سوره مبارکه ابراهیم در ماه مبارک رمضان که روز گذشته، 9 اردیبهشت‌ماه از برنامه «زلال سخن» شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد، با بیان اینکه انسان از سرای ظلمت به سرای نور منتقل شده است، گفت: خداوند متعال بشر را از سرای عدم و هیچی به قدرت لامتناهی خود به عالم وجود منتقل فرمود، این تحول در مراحل مختلف و مرحله به مرحله انجام شد؛ خداوند متعال در آیه 14 سوره نوح فرمود «وَقَدْ خَلَقَكُمْ أَطْوَارًا؛ و حال آنكه شما را مرحله به مرحله خلق كرده است.»

وی ادامه داد: آن سرا، سرای ظلمت و این سرا، سرای نور است. نور بشر در مراحلی تکامل پیدا می‌کند که یکی از ابعاد تکامل نور بشر این است که بشر از ظلمت‌های جهل، جهالت، کِبر، خودخواهی، تعصب و خودبینی به نور اخلاق حسنه هدایت می‌شود و به این دلیل خداوند سبحان تعالی پیامبران را با کتاب فرستاد؛ یعنی با قرآن مجید و به اضافه خود خالق. خداوند به‌وسیله لطف خود اجازه داده و اذن می‌دهد، که بشر هدایت شود. بنابراین هدایت از جانب خداوند است اما این هدایت دو شرط دیگر نیز در دین ما دارد که عبارت است از قرآن مجید و پیغمبر(ص).

مفسر تفسیر هدایت با اشاره به دو مسئولیت پیغمبران در هدایت بشر، اظهار کرد: پیغمبران دو مسئولیت بزرگ را ایفا می‌کنند، یکی از مسئولیت‌ها این است که بشر را از جهالت، خودخواهی‌ها، حسد، کبر و تمام اخلاق رذیله نجات می‌دهند که همان تزکیه است و بعد از تزکیه او را به راه حق هدایت می‌کنند، که تعلیم است. اگر بشر از ظلمت‌های جهالت رهایی نیابد، ممکن نیست به نور علم الهی مزین شود؛ از این رو خداوند متعال در آیه ۱۶۴ سوره آل عمران فرموده است «...وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ»

وی افزود: بشر در حجاب‌های مختلفی است؛ بشری که غیر از خودش چیزی نمی‌بیند و توجه به واقعیت‌ها ندارد و همیشه در محیط مصالح و منافع شخصی است؛ این بشر نمی‌تواند حقایق عظیم را درک کند. در اینجا نکته مهم این است که این ظلمت‌هایی که بشر به آن مبتلا است، باید به‌وسیله یک جهش و کوشش جدی به سمت نور منتقل شود.

این مرجع عالیقدر تقلید با اشاره به حروف مقطعه در ابتدای سوره ابراهیم، گفت: برخی از مفسرین گفته‌اند که این حروف یک کلماتی است که به ما ربطی ندارد و اشاره‌ای بین خداوند و اولیای اوست. اما ما عرض می‌کنیم در تمام قرآن اشاراتی است که فقط و فقط اولیاء‌الله آن را درک می‌کنند و مخصوص این حروف نیست. نظریه دیگر اینکه برخی گفته‌اند که این حروف به آن معناست که ای بشر، قرآن از همین حروف متشکل شده است، اما ببینید چه وجهی دارد.

---

وی ادامه داد: برخی این‌چنین گفته و پنداشته‌اند که قرآن مجید یک نوع الهامات پیچیده‌ای است که به بشر القا شده است و این یک وسوسه شیطانی است، چراکه این کلماتی که در قرآن آمده است و با این حکمت‌ها و فصل‌الخطاب‌هایی که در آن است، فقط یک رویا و خواب و الهام پیچیده نیست؛ علاوه بر اینکه این حروف الف لام میم واضح است، تمام قرآن نیز این چنین واضح است و تمام کلماتی که وحی شده کلمات بسیار روشن و واضح و بدون هیچ نوع از پیچیدگی است.

مفسر تفسیر هدایت بیان کرد: علت معجزه بودن قرآن این است که یک حرف هم در این کتاب الهی نمی‌تواند تغییر پیدا کند. اگر یک حرف، یک الف لام میم و حتی یک حرکت از حرکات کلمات قرآن تغییر پیدا کند، کل معنا تغییر می‌کند و این دلیل معجزه بودن و باقی ماندن قرآن است.

آیت‌الله مدرسی با اشاره به آیه اول سوره ابراهیم و وظیفه پیغمبر(ص) نسبت به هدایت بشر از ظلمت به نور، گفت: در آیه اول سوره ابراهیم آمده است «لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ» که خطاب قرآن به پیغمبر(ص) است. این آیه کریمه خیلی دقیق است و می‌فرماید ای پیغمبر(ص) وظیفه و مسئولیت داری که مردم را از ظلمات به نور منتقل کنی و آنها را از ظلمات نفس اماره به سوء، خودخواهی، کبر، حسد، عصبانیت و جهل نجات‌ دهی و به مرحله تکامل نور برسانی.

وی ادامه داد: حائز اهمیت است که خداوند در اینجا فرموده است «لِتُخْرِجَ النَّاسَ»، به معنای اینکه این قرآن برای همه مردم است، نه فقط برای همان کسانی که اطراف پیامبر(ص) و یا در جزیره‌العرب و عرب‌ها بودند.

آیت‌الله مدرسی افزود: در ادامه‌ این آیه خداوند می‌فرماید «بِإِذْنِ رَبِّهِمْ»؛ ای پیغمبر(ص) این کارعظیم و بیرون آوردن مردم از ظلمات به سمت نور، باید باذن الله باشد، و هیچ کس به حقیقت هدایت نمی‌رسد مگر باذن الله و لطف خفی خداوند.

مفسر تفسیر هدایت در پایان گفت: حالا بعد از این هدایت ما را به کجا می‌رسانند؟ که در پایان آیه اول سوره ابراهیم می‌فرماید «إِلَى صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ»؛ آن راهی که ما را به خدای عزیز و حکیم می‌رساند. عزیز به معنای عزت، شکست‌ناپذیری و قدرت است. وحمید به معنای موجود حمد است که خدا لطف کرده و لطف او در حکمت او تجلی می‌کند و  در رحمات و نعمات‌های دیگر او تجلی می‌کند.

امیرمحسن سلطان‌احمدی