سازوکار جمع‌آوری زکات فطره در کشور / ارائه گزارش شفاف هزینه‌کرد
مدیرکل اجرایی زکات کمیته امداد ضمن تشریح سازوکار زکات فطره در کشور، از پیشنهاد ایکنا مبنی بر ارائه گزارش شفاف درباره هزینه‌کرد زکات فطریه استقبال کرد.
حسن ختام ماه مهمانی خداوند، پرداخت زکات فطریه به فقرا و نیازمندان است که در فقه اسلامی، از اقسام زکات واجب محسوب می‌شود. در آستانه عید سعید فطر، با محمد سراب نشین، مدیرکل اجرایی زکات کمیته امداد امام خمینی(ره) به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایکنا ــ در حال حاضر چه سازوکاری برای جمع‌آوری زکات فطریه وجود دارد؟
بر اساس اذن ولی فقیه و قانون زکات کشور، کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان دبیرخانه شورای عالی زکات، مسئول جمع‌آوری و هزینه‌کرد زکات است. کمیته امداد برای ساماندهی و مدیریت این کار مهم، هر ساله در استان‌ها، ستاد زکات فطریه تشکیل می‌دهد که در رأس این ستاد، نماینده معزز ولی فقیه، استانداری، کمیته امداد، نیروی انتظامی و سازمان بهزیستی قرار دارند. کمیته امداد تحت نظارت این شورا و رئیس شورای زکات استان که نماینده ولی فقیه است، به برنامه‌ریزی برای جمع‌آوری و هزینه‌کرد زکات فطریه اقدام می‌کند. همچنین اگر سازمان یا نهادی، متقاضی جمع‌آوری زکات فطریه باشد، در صورتی که صلاحیت لازم را داشته باشد، از سوی ستاد زکات فطریه استان مجوز کسب می‌کند و در جمع‌آوری و هزینه‌کرد زکات فطریه به کمیته امداد، یاری می‌رساند. تمام نهادهایی که در کنار کمیته امداد به جمع‌آوری زکات بپردازند، در پایان کار، گزارش اقدامات خود را به ستاد زکات فطریه استان اعلام می‌کنند.
ایکنا ــ بعضی معتقدند که میزان زکات پرداختی از سوی مردم، به ویژه زکات فطریه، هرساله با کاهش مواجه است. آیا این گمانه‌زنی‌ها صحت دارد؟
به نظر من چنین چیزی صحت ندارد، البته شرایط امسال کاملاً متفاوت است اما من شک ندارم که ملت بزرگ ایران، حتماً و بدون شک در هر شرایطی به واجب و فریضه الهی عمل می‌کند و نسبت به آن حساسیت خاصی دارد. همانطور که استحضار دارید، مردم می‌توانند زکات فطریه را خودشان مستقیماً به نیازمندان و فقرا، حتی همسایه و اقوام نیازمند خود، پرداخت کنند. اما کسانی که در اطراف خود فقیری سراغ ندارند یا به هر دلیلی خودشان توانایی پرداخت مستقیم این زکات را به فقرا ندارند، آن را به جایی که اعتماد دارند، یعنی کمیته امداد، تحویل می‌دهند.
ما سال گذشته حدود 190 میلیارد تومان، زکات فطریه جمع‌آوری کردیم که بخشی از آن‌ها از طریق صندوق‌های کمیته امداد و بخشی دیگر از سوی صندوق سازمان مجوزدار در بحث جمع‌آوری زکات، همچون سازمان بهزیستی، خیریه‌ها و ... جمع‌آوری شد. این مقدار نسبت با سال قبل آن، یعنی سال 97، حدود 40 درصد افزایش داشته است. طبیعتاً فقرا و نیازمندان نیز 40 درصد بیشتر نسبت به سال قبل آن، بهره‌مند شدند.
ایکنا ــ همانطور که مستحضرید، مبلغ زکات فطریه هر سال بر اساس تورم و با نظر مراجع تقلید، تغییر می‌کند، لذا ممکن است افزایش 40 درصدی در سال 98 نسبت به سال 97، حاصل افزایش مبلغ زکات فطریه باشد.
این سؤال را به این شکل می‌توانم پاسخ دهم که در سال 97، دبیرخانه شورای زکات استان‌ها، مجموعاً توانستند حدود 20 یا 21 درصد کل جمعیت کشور را برای اخذ زکات فطریه تحت پوشش قرار دهند، این میزان پوشش در سال 98 به 31 درصد رسید. یعنی مردم با توجه به سازوکارهایی که برای جمع‌آوری زکات فطریه طراحی شده است، حدود 10 درصد، بیشتر مشارکت کرده‌اند. اما باز هم تأکید می‌کنم اگر مردم، زکات فطریه را در اختیار یک صندوق خاصی قرار ندادند، به این معنا نیست که زکات فطریه را پرداخت نکرده‌اند، بلکه شاید آن را مستقیماً به فقرا و نیازمندانی که می‌شناسند، پرداخت کرده باشند.
ضمن اینکه شرایط اقتصادی مردم هم واقعاً در پرداخت زکات فطریه مؤثر است، یعنی ممکن است کسی در سال 98 می‌توانسته زکات فطریه بدهد، اما خودش در سال 99 به عللی، نیازمند شده باشد و نتواند زکات فطریه پرداخت کند. بر عکس این مورد نیز وجود دارد. ممکن است کسی در سال گذشته، استطاعت پرداخت نداشته اما امسال توانایی پرداخت را داشته باشد.
ایکنا ــ به نظر شما اگر درباره مصارف زکات، اطلاع‌رسانی و گزارش شفاف ارائه شود، میزان اعتماد مردم برای پرداخت زکات، به طور خاص زکات فطریه، افزایش نمی‌یابد؟
ما به عنوان دبیرخانه شورای عالی زکات، برای بحث کلی زکات که زکات فطریه هم جزئی از آن است، گزارش دقیقی از مبالغ جمع‌آوری‌شده و هزینه‌کرد در اختیار داریم، یعنی ثبت شده و قابل رصد است. اما معتقدم که برنامه‌های صداوسیما و خبرگزاری‌ها و سایر رسانه‌های عمومی، آنگونه که باید، در این زمینه، تلاش نکرده‌اند و ما هم نتوانسته‌ایم جزئیات را به طور کامل برای ملت شریف ایران شرح دهیم. ولی کمیته امداد هرساله، گزارش دقیق را به شورای زکات کشور و شوراهای زکات استان ارائه می‌کند.
ایکنا ــ اما این گزارش در استان‌ها به مردم ارائه نمی‌شود. برای مثال مردم یک استان محروم در جنوب یا شرق کشور نمی‌دانند که دقیقاً چه تعداد از فقرا و نیازمندان استان محل سکونتشان، چه مقدار از زکات فطریه بهره‌مند شده‌اند.
بنده همین امروز از حضرتعالی و همه اهالی رسانه‌های گروهی این خواهش را دارم که شرایطی فراهم کنند که هر جا و هر زمان که مقدور باشد، خدمت برسیم و گزارش‌ها را ارائه دهیم. اگر این امکان فراهم شود، مدیران کل کمیته امداد در هر استان، به عنوان دبیر شورای زکات استان می‌توانند خدمت مردم بزرگوار گزارش دهند.
ایکنا ــ رسانه قرآن، زکات را به اندازه نماز مهم می‌داند زیرا این دو فریضه الهی و اجتماعی، همواره کنار یکدیگر در قرآن کریم، مطرح شده‌اند. آیا این آمادگی وجود دارد که پس از اتمام فرایند جمع‌آوری زکات فطریه، میزبان جنابعالی برای ارائه گزارش‌های دقیق به ملت شریف ایران باشیم؟
ما یک سیستم جامع مشارکت‌های مردمی زکات داریم که اطلاعات جمع‌آوری‌شده از شهرها و استان‌های مختلف به تدریج در آن ثبت می‌شود و این کار، کمی زمان‌بر است، اما آمادگی داریم تا در اولین فرصت، خدمت شما به ارائه گزارش بپردازیم. به عقیده من، رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در تبلیغ و ترویج زکات و فرهنگسازی درباره آن دارند.
ایکنا ــ طبق برنامه‌ریزی شورای عالی زکات، زکات جمع‌آوری شده از هر روستا، در همان محل هزینه می‌شود و برای آبادانی و توسعه روستا به کار گرفته می‌شود. آیا این اقدام نسبت به زکات فطریه نیزانجام می‌گیرد؟
برنامه ما برای زکات فطریه همین است که دقیقاً در همان شهر یا روستای محل جمع‌آوری، بین افراد نیازمند توزیع شود. یکی از وظایف شورای زکات روستا که در رأس آن، امام جماعت مسجد روستا قرار دارد، توزیع به موقع و عادلانه مبالغ زکات فطریه میان نیازمندان است. در حال حاضر در هر استان، لیست نیازمندان دارای اولویت مشخص است.
انتهای پیام
