دلایل رفتار دوگانه قاریان در قبال مسابقات قرآن / اهداف رویداد «اولی القبلتین» + فیلم
نفر سوم مسابقات مجازی کشور لبنان با تأکید بر اینکه برخی چارچوب‌های مسابقات باعث آسیب رساندن به روح تلاوت شده است، گفت: قاریان بسیاری را می‌شناسم که خوب می‌خوانند، اما هیچ‌گاه نمی‌توانند در مسابقات خودی نشان دهند. همچنین مسابقاتی خواندن در حال ترویج است و می‌تواند به روح تلاوت آسیب بزند.
مجید عنان‌پور، قاری ممتازی است که اخیراً با حضور در مسابقات مجازی قرآن، که در لبنان برگزار شد، رتبه کسب کرد. او متولد سال 1365 در تهران و فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی‌ارشد در رشته معارف اسلامی و اقتصاد از دانشگاه امام صادق(ع) است.
عنان‌پور تا کنون رتبه‌های متعددی کسب کرده که یکی از مهم‌ترین آنها کسب رتبه برتر از نگاه مردم در مسابقه تلویزیونی «انّ للمتقین مفازا» شبکه الکوثر بوده است. او را به عنوان یک دعاخوان ممتاز نیز می‌شناسند و در این رشته موفق به کسب رتبه اول مسابقات دعاخوانی در مسابقه تلویزیونی «اسراء» شده است. البته اوج کارش کسب رتبه سوم در مسابقات لبنان است، مسابقاتی که به صورت مجازی برگزار شد و به گفته این قاری ممتاز، از ایران 12 نفر حضور یافته بودند. او سطح این مسابقات را بالا می‌داند، زیرا تعداد زیادی از قاریان شناخته‌شده ایرانی موفق به عبور از مرحله مقدماتی آن نشدند و علاوه بر آن قاریان صاحب‌عنوانی رتبه‌های او و دوم آن را به دست آوردند. در ادامه با این قاری ممتاز گفت‌وگو کردهایم تا علاوه بر کیفیت اجرای او در مسابقات لبنان، با بخش‌های دیگری از زندگی‌اش نیز آشنا شویم.
ایکنا – تاکنون در چه مسابقاتی شرکت کرده‌اید و نتیجه این حضور کسب چه رتبه‌هایی بوده است؟
قبل از هر چیز باید بگویم که در مسابقات نمی‌توان توانمندی خود را به خوبی نشان داد، چراکه اضطراب ناشی از رقابت مانع از نمایش توانمندی افراد می‌شود. در مسابقات به حدی دچار اضطراب می‌شوم که مانند یک شرکت‌کننده مبتدی تلاوت می‌کنم، زیرا مسابقات فضای بسته‌ای دارد که توان ارائه توانمندی را از افراد سلب می‌کند. بنابراین بیشتر در مسابقات ترتیل از مرحله شهرستانی تا کشوری حضور داشته‌ام. البته در رشته تلاوت نیز حضور داشته‌ام که بیشتر در سطح مسابقات دستگاهی و دانش‌آموزی بوده است و موفق به کسب رتبه‌هایی هم شده‌ام.
بهترین رتبه من متعلق به مسابقات بین‌المللی قرآن «ان للمتقین مفازا» است که در آن مسابقات بهترین تلاوت از نگاه مخاطبان را به خودم اختصاص دادم. پس از این رتبه فصل جدیدی در تلاوت من ایجاد شد و انگیزه دوچندانی پیدا کردم تا بتوانم با اعتماد به نفس بیشتری در مسابقات حضور یابم. علت موفقیتم هم در آن مسابقات مجازی بودن آن بود، زیرا مسابقات مجازی مقداری از اضطراب شرکت‌کننده می‌کاهد.
ایکنا ـ در مورد نحوه ورودتان به عرصه فعالیت‌های قرآنی بگویید.
خانواده‌ام مذهبی هستند. پدرم از صدای خوبی برخوردار بوده است و از قدیم هر وقت جلسه ختمی برگزار می‌شد از ایشان برای تلاوت دعوت می‌شد، هرچند به صورت حرفه‌ای تلاوت نمی‌کرد، اما صدای خوبش حرفه‌ای نبودنش را زیر سایه خود می‌برد. مادرم هم سال‌ها جلسه آموزش روخوانی و تجوید قرآن کریم داشت و خواهرانم نیز در سطوح مختلف فعالیت‌های قرآنی حضور داشته‌اند. وقتی اقبال مردم به صدای پدرم را دیدم، انگیزه برای آمدن به سمت تلاوت پیدا کردم. در مسجد محل ما استاد «خلیل دلپاک»، که نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن ایران در رشته حفظ است، جلسه آموزش داشت و حضور من در آن باعث افزایش انگیزه‌ام شد. حدود سال 73 یا 74 در مراسم جزءخوانی ماه مبارک رمضان حضور یافتم که آغاز رسمی فعالیت‌های قرآنی من بود.
ایکنا ـ شاکله تلاوت شما نزد چه اساتیدی و چگونه شکل گرفت؟
خدمت اساتید زیادی حضور داشته‌ام؛ از جمله استاد «علی درستکار» سرپرست گروه «طه النبی» و حجت‌الاسلام «محمدرضا اعوانی»، همچنین از جلسات استاد «احمد ابوالقاسمی» بهره‌مند شدم و بعد از این جلسه نگرش جدیدی در تلاوتم ایجاد شد.
ایکنا – در مسابقات بیشتر در رشته ترتیل شرکت کرده‌اید، در حالی که به عنوان قاری شناخته می‌شوید. علت حضور نیافتن شما در مسابقات رشته تحقیق به دلیل سخت بودن رقابت در آن عرصه است یا دلیل دیگری دارد؟
بله، بیشتر در مسابقات ترتیل حضور داشته‌ام، اما اینگونه نبوده که کلاً در رشته تحقیق در هیچ مسابقه‌ای شرکت نکنم و بیشتر مسابقات تحقیق، که در آنها حضور داشته‌ام، دستگاهی و دانش‌آموزی بودند و رتبه‌هایی نیز کسب کرده‌ام. یکی از دلایل کمتر حضور یافتنم در مسابقات تحقیق این بوده که توان تلاوت در مسابقات در زمان برگزاری رقابت‌ها سلب می‌شود.
ایکنا – به نظر می‌رسد در سال‌های ابتدایی حضور در مسابقات اضطراب طبیعی باشد، اما با وجود تجربه‌‌تان، مقداری غیرطبیعی به نظر می‌رسد. اضطراب ناشی از چه چیزی است و به دنبال چاره‌ای برای آن بوده‌اید؟
اضطراب و استرس عامل مهمی در ارائه توانمندی قاری در مسابقات است. اینکه چارچوبی به شما بدهند و بگویند طبق آن یک برنامه‌ریزی عجیب و غریب داشته باش برای من اضطراب‌آور است. گاهی هم داوری‌های سلیقه‌ای سبب می‌شود که اضطرابم بیشتر شود. مثلاً در رقابتی یک ملودی را اجرا و نمره‌ای دریافت کرده‌ام و در رقابت دیگری همان ملودی را برای همان داوران اجرا و نمره دیگری دریافت کرده‌ام.
ایکنا – در یکی دو سال اخیر شاهد تلاش برگزارکنندگان مسابقات برای دور کردن رقابت‌ها از چنین فضایی بوده‌ایم. پرداختن به بحث ساماندهی داوران، تغییر آیین‌نامه مسابقات و انتشار قرعه تلاوت‌ها چند هفته قبل از برگزاری مسابقات نشان می‌دهد که برگزارکنندگان به دنبال ایجاد شرایطی برای تغییر وضعیت تلاوت‌ها در مسابقات هستند. آیا تغییراتی از این دست باعث شده تا مسابقات روند مطلوب‌تری را طی نکند؟
روند در حال بهتر شدن است، اما چرا یک قاری، که مجلسی‌خوان حرفه‌ای است، هیچ‌گاه در مسابقات عنوانی را به دست نمی‌آورد؟ آیا آن فرد قاری خوبی نیست یا چارچوب‌ها ایراد دارد؟ شاید برخی به سخره بگیرند که چرا در مسابقات قرآن قاری مصری که کشورش مهد تلاوت در دنیاست رتبه نمی‌آورد، اما قاری ایرانی همیشه رتبه اول را کسب می‌کند. ما در مسابقات یک چوب‌خط‌ها و اصولی داریم که خیلی دست و پاگیر است. آیین نامه تغییر می‌کند اما در حدی نیست که منجر به تغییر وضعیت شود. مثلاً در یک سال نمره وقف و ابتدا از 40 به 30 یا نمره صوت از 15 به 20 می‌رسد و تغییرات در این سطح است. قاریان بسیاری را دیده‌ام که بسیار خوب می‌خوانند اما نمی‌توانند در مسابقات خودی نشان دهند. همچنین مسابقاتی‌خواندن در حال ترویج است و این امر می‌تواند به روح تلاوت آسیب بزند.
ایکنا ـ چه کنیم که مسابقات بر جریان تلاوت تأثیر نگذارد و تلاوت مسابقاتی خواندن به کل جریان تلاوت رسوب نکند؟
سال‌هاست در مسابقات تلاوت زیبا نشنیده‌ام، تلاوتی که روح قرآن در آن باشد و هویت و زیبایی قرآن را داشته باشد. جشنواره تلاوت‌های مجلسی تلاش کرده است که با اضافه کردن نگاه مردمی برای انتخاب نفرات برتر، مقداری خطوط مسابقه‌ای خواندن را بشکند و این مورد می‌تواند یکی از گزینه‌های تغییر مسیر مسابقات باشد، اما مسابقات یک گزینه ایده‌آل نیست و باید شیوه‌های برگزاری متفاوت مسابقات در هم تلفیق شود و بعد میزان استقبال مردم از آن روش را بسنجیم.
مسابقات به گونه‌ای طراحی شده است که اگر یک نفر در مسابقات امسال رتبه اول را کسب کند، سال بعد محال است که به همان رتبه دست یابد و چه‌بسا در مرحله مقدماتی حذف شود. باید کمیته‌ای شاخص‌های نمره‌دهی را طراحی کند تا تلاوت به سمت زیباخوانی پیش برود و تلاوت زیبا مورد سنجش قرار گیرد. در مسابقه‌ای شخصی بسیار زیبا خواند و تنها تلاوتی بود که توانست حاضران را تحت تأثیر قرار دهد اما داوران نمره بالایی ندادند.
ایکنا ـ برای مثال گاهی در مسابقه فوتبال یک تیم بسیار خوب بازی می‌کند، اما نمی‌تواند پیروز میدان شود و سپس به قوانین اعتراض کند. مسابقات قرآن نیز همین‌گونه‌اند. یک نفر زیبا و گوش‌نواز می‌خواند اما چارچوب‌ها را رعایت نمی‌کند. آیا زیبا خواندن می‌تواند به شرکت‌کننده حق بدهد که به نتیجه اعتراض کند؟
تلاوت موضوعی است که می‌خواهد در جامعه تأثیرگذار باشد و مستمع از آن متأثر شود و مطمئناً تلاوت مسابقه‌ای نمی‌تواند اثرگذار باشد، زیرا تلاوتی خشک و چارچوب‌بندی‌شده داریم. البته در مسابقات برخی دیگر از تلاوت‌ها به لحاظ زیبایی از طرف دیگر بام افتاده‌اند و الحان و ملودی‌هایی آنها در شأن تلاوت قرآن کریم نیست. من و برخی دوستان قاری بارها مستمعانی را دیده‌ایم که گفته‌اند در زمان تلاوت به فکر فرورفته‌اند اما مسابقات مانع از به تفکر واداشتن مستمعان است. البته روحیات فرد در تلاوت تأثیر می‌گذارد.
ایکنا ـ کسی که در مسابقات حضور می‌یابد به صورت ضمنی اعلام کرده که فرایند آن را قبول دارد و در غیر این صورت می‌تواند در مسابقات حضور نیابد. بارها انتقاد از مسابقات را شنیده‌ام اما هر سال شاهد حضور منتقدان هستم و هیچ رقابتی را از پایین‌ترین تا بالاترین سطح از دست نمی‌دهند. آیا این رفتار دوگانه توجیه دارد؟
قاری چاره‌ای جز شرکت در مسابقات ندارد. فرایند شناخته شدن قاری و بسیاری دیگر از مسائل از طریق مسابقات محقق می‌شود و اگر قاریان بر روی این امر تمرکز کنند، بهتر به نتیجه خواهند رسید. همچنین طی سال‌های گذشته پویش تغییر به نفع مسابقات هم شکل گرفت که به نتیجه مطلوبی نرسید. البته با حضور آقای قره‌شیخلو و گروه ایشان تغییرات خوبی در حال رقم خوردن است. مشکل مسابقات این است که خروجی آن در هر دوره فقط یک نفر است.
ایکنا ـ امسال در مسابقات سراسری(مرحله شهرستانی) حضور داشتید؟ این مسابقات با چه کیفیتی برگزار شد؟
در رشته قرائت تحقیق در مرحله شهرستانی در شهر تهران حضور داشتم و تلاوت‌ها خشک و همراه با چارچوب بود. گاهی تلاوت‌ها به حدی مسابقاتی است که به عنوان مستمع کلافه می‌شوم. شیوع کرونا هم به این وضعیت دامن زده و کیفیت تلاوت‌ها افت کرده است.
ایکنا ـ به مسابقات لبنان بپردازیم. این مسابقات به چه صورت برگزار شد و چگونه با آن آشنا شدید؟
لازم می‌دانم از خبرگزاری ایکنا به دلیل انتشار اخبار مربوط به برگزاری رویدادهای مختلف قرآنی قدردانی کنم. از طریق خبری که ایکنا منتشر کرده بود با این مسابقات آشنا شدم و تلاوتم را ارسال کردم. پیش از این، چندین بار قصد شرکت در مسابقات بین‌المللی را داشتم و همیشه مسابقات بین‌المللی سایر کشورها را دنبال می‌کردم اما همیشه برای شرکت جا می‌ماندم. مسابقات لبنان از سطح بسیار بالایی برخوردار بود و از هر کشوری هر تعدادی می‌توانستند شرکت کنند و حدود 320 قاری از 40 کشور حضور داشتند.
ایکنا ـ از ایران قاری دیگری هم حضور داشت؟
بله، قاریانی در تراز بین‌المللی حضور یافته بودند که در مرحله مقدماتی حذف شدند.
ایکنا ـ به نظر می‌رسد رقابت‌ها سطح بالایی داشت. لطفاً اسم دیگر قاریان ایرانی را می‌گویید.
شاید به ذکر نامشان راضی نباشند. تا جایی که اطلاع دارم 12 نفر از ایران شرکت کردند و چند نفر قاری ممتاز بودند. یکی از دلایل بالا بودن سطح آن حضور قاریان مطرح ایرانی بود. همچنین افرادی که در این مسابقات رتبه کسب کردند افراد عنوان‌داری هستند. نفر اول، «اسامه عبدالله کربلایی»، رتبه اول مسابقات بین‌المللی قرآن کشور مالزی را در کارنامه دارد و چندین بار دیده‌ام که در محافل مختلف در ایران حضور یافته است. نفر دوم هم «محمد قاسم» از کشور لبنان بود که در مسابقات بین‌المللی قرآن ایران در سال گذشته رتبه سوم را کسب کرد. قانون مسابقات به این صورت بود که از هر کشور یک نفر که بالاترین امتیاز را کسب کرده بود می‌توانست به مرحله نهایی راه یابد. 18 داور از حدود 9 کشور حضور داشتند و از ایران استادان مهدی دغاغله و مهدی سیف حضور داشتند.
ایکنا ـ فرایند برگزاری مسابقات به چه صورت بود و چند مرحله داشت؟
مسابقات ابتدا یک مرحله پیش‌مقدماتی داشت که سطح تلاوت شرکت‌کننده را مشخص می‌کردند. در ادامه یک مرحله مقدماتی و مرحله نهایی برگزار شد و از بین 320 شرکت‌کننده 50 نفر به مرحله نیم نهایی راه پیدا کردند.
ایکنا ـ این مسابقات پخش تلویزیونی داشت؟
به صورت گلچین شده و در قالب دو برنامه 75 دقیقه‌ای از شبکه صراط پخش شد. جمعیت قرآنی توجیه و ارشاد لبنان، که برگزارکننده مسابقات بود، نیز از طریق شبکه‌های اجتماعی مسابقات را پخش کرد. اهمیت مسابقات هدایت آن از سوی دبیرکل حزب‌الله لبنان بود و حتی قرار بود دبیرکل حزب‌الله در اختتامیه مسابقات حضور یابد اما نماینده ایشان حاضر شد. عنوان مسابقات، «اولی القبلتین»، هوشمندانه بود و قبله مسلمین و فلسطین را پررنگ می‌کند و حاوی پیام رویکردی جدید در مسابقات قرآن است. پیش‌بینی می‌کنم که این مسابقات در سال‌های آینده با شکوه بیشتری برگزار و بیشتر دیده شود.
ایکنا ـ کسب رتبه در مسابقات لبنان باعث افزایش اعتماد به نفس شما شده است و نتیجه آن بیشتر دیده شدن شما در مسابقات خواهد بود؟
به حدی از مسابقات آسیب دیده‌ام که بعید می‌دانم اتفاقی بتواند به من کمک کند. مسابقات باعث می‌شود که تلاوت به خوبی انجام نشود.
ایکنا ـ برنامه آینده‌تان چیست؟
هیچ‌گاه برای تلاوت و مسابقات برنامه‌ریزی نکرد‌ه‌ام و بیشتر بر بحث ترویج فرهنگ قرآن و گسترش محافل قرآنی تمرکز کرده‌ام. همچنین در این راستا یکی از کارهایم، برپایی بیش از 50 کرسی تلاوت قرآن در منطقه 17 تهران با عنوان «هر مسجد یک کرسی تلاوت» بود. در همان مساجد افرادی در محافل حضور پیدا می‌کردند که تاکنون محفل قرآنی ندیده بودند. همیشه تلاش کرده‌ام که قرآن به متن جلسات برود و از اینکه قرآن در ابتدای جلسات و برای تبرک پخش می‌شود آزرده می‌شوم و بحث تدبر، تفسیر و عمل به قرآن هدف نهایی ترویج قرآن است.
ایکنا ـ سخن پایانی.
از پدر و مادر و همسرم قدردانی می‌کنم، زیرا بسیار همراهی کردند و امیدوارم که گوشه‌ای از زحمات آنها را جبران کرده باشم.
انتهای پیام
