سازمان فرهنگ متولی نمایش قدرت نرم نظام در خارج از کشور است

به گزارش ایکنا، اولین نشست از سلسله نشست‌های «هم‌افزایی فرهنگی در گام دوم انقلاب اسلامی؛ رویدادی برای ارتباط و همکاری» با حضور جمال رحیمیان، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی؛ علیرضا کلانترمهرجردی، مدیرکل دفتر مطالعات جهاددانشگاهی؛ فریدون محمدی فام، سرپرست اداره کل راهبری فرهنگی جهاد دانشگاهی و ابوالحسن خلج منفرد، مدیرکل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی صبح امروز، 12 تیر در سالن شهید صبوری معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

پرهیز از موازی‌کاری دستگاه‌های فرهنگی

در این نشست جمال رحیمیان، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به عملکرد دستگاه‌های فرهنگی کشور گفت: با وجود عملکرد‌های بسیار خوبی که وجود دارد، برخی مواقع سازمان‌ها و نهاد‌های فرهنگی به صورت جزیره‌وار عمل می‌کنند و موازی‌کاری‌هایی در این راستا انجام می‌شود.

رحیمیان افزود: معتقدم بسیاری از دستگاه‌های فرهنگی‌ چه در عرصه ملی و چه بین‌المللی اگر واقعاً از ظرفیت‌های یکدیگر مطلع شوند، هم برای دستگاه‌ها و هم برای انقلاب و نظام اسلامی ارزش افزوده بالایی خواهند داشت.

همکاری‌های فرهنگی سازمان‌ها فقط امضای تفاهم‌نامه نباشد

در ادامه این نشست علیرضا کلانتر مهرجردی، مدیرکل دفتر مطالعات جهاد دانشگاهی با تأکید بر موضوع تفاهمات فرهنگی بین‌ دستگاه‌های فرهنگی کشور گفت: شاهد هستیم که بین دستگاه‌های فرهنگی کشور گفت‌وگو‌ها و توافقاتی انجام می‌شود اما در انتهای سال و هنگام بررسی متوجه می‌شویم که امضای تفاهم‌نامه آخرین کاری بوده که انجام شده است.

مهرجردی با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی رهبر معظم انقلاب گفت: باید به تجربه  چهل سال گذشته سازمان‌ها و دستگاه‌های فرهنگی به تبع فعالیت‌هایی که داشتند نگاه کرد و این فعالیت‌ها به هم نزدیک‌تر شوند.

وی افزود: یکی از برنامه‌هایی که در جهاددانشگاهی تعریف کردیم، ارتباط با سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی است. جهاددانشگاهی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در اهداف خود با هم قرابت و نزدیکی دارند و هر دو جزء نهادهایی هستند که با انقلاب اسلامی ایجاد شده‌اند.

مدیرکل دفتر مطالعات جهاددانشگاهی ادامه داد: البته جهاددانشگاهی در کارکرد‌های داخلی فعالیت دارد و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در حوزه کشورهای اسلامی مأموریتش تعریف شده است. به دلیل ذات و وظایف این دو نهاد می‌توان انتظار داشت که ارتباط بیشتری بین این دو نهاد برقرار شود. در جهاد دانشگاهی به تبع اینکه سال گذشته در حوزه فرهنگی کارهای زیادی انجام شده است، این ظرفیت وجود دارد که از این کارها در حوزه مأموریت‌های سازمان فرهنگ مورد استفاده قرار بگیرد.

در ادامه این نشست، ابوالحسن خلج منفرد، مدیرکل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در صحبت‌های خود با اشاره به تاریخچه این سازمان گفت: این سازمان از سال 1374 تأسیس شده اما سابقه آن به قبل از انقلاب بازمی‌گردد. رایزنان فرهنگی  در کشورهای همسایه و حوزه تمدنی ایران از اواخر دهه 30 و اوایل 40 شروع به کار می‌کنند و شاید همین الان بهترین رایزنی‌های فرهنگی ایران در همین کشورها باشند. در سال‌های اخیر نیز کارهای بسیار خوبی در حوزه‌های فرهنگی از سوی این رایزنی‌های فرهنگی انجام شده است.

مدیرکل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: بعد از انقلاب به دلیل ماهیت اسلامی بودن انقلاب، حوزه فرهنگی در خارج از کشور گسترش یافت و در دهه اول انقلاب فعالیت‌های این سازمان بسیار رشد پیدا کرد و در کشورهایی مانند فیلیپین و کشورهای آفریقایی توسعه یافت.

وی با ذکر مثالی در مورد فعالیت‌های انقلابی رایزنی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران گفت: کتاب «آیات شیطانی» را نمایندگان ما در انگلستان شناسایی کردند و در مورد آن گزارشی به معاونت بین‌الملل سازمان فرستادند. این گزارش در نهایت به بیت امام خمینی(ره) و به محضر ایشان رسید و حضرت امام براساس این گزارش فتوای خود را در مورد نویسنده این کتاب اعلام کرد.

خلج منفرد تصریح کرد: به دلیل هویت انقلابی نظام، بسیاری از سازمان‌ها در خارج از کشور کار فرهنگی انجام می‌دادند. از سال 1372 این بحث به وجود آمد که به دلیل پراکندگی فعالیت‌ها و موازی‌کاری‌های این سازمان‌ها در خارج از کشور این فعالیت‌ها در یک جا متمرکز شود و در سال 1374 سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تأسیس شد.

مدیرکل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: این سازمان به‌طور رسمی از سازمان‌های وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است اما رابطه‌ای هم با دفتر مقام معظم رهبری دارد. این سازمان یک شورای عالی دارد که هم در انتخاب رئیس سازمان و هم سیاست‌گذاری‌های کلان سازمان نقش اصلی را دارد. اعضای این شورا طوری چیده شده‌اند که ضرورتاً همه نقش‌ها به دولت داده نمی‌شود و معاونت بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری، رئیس جامعة المصطفی(ص) و دبیر کل مجمع تقریب مذاهب و افراد حقوقی از طرف رهبری تعیین می‌شوند.

وی با اشاره به تعداد نمایندگی‌های فرهنگی سازمان گفت: این سازمان در ابتدای فعالیت خود فراز و نشیب فراوانی داشت. ابتدا 4 معاونت و این اواخر 3 معاونت در داخل کشور داشت. معاونت بین‌الملل مسئولیت نمایندگی فرهنگی ما در خارج از کشور را دارد. در حال حاضر 50 نمایندگی فعال در خارج از کشور داریم که این تعداد در گذشته به 70 تا 80 نمایندگی هم رسید اما به دلیل مشکلات سیاسی و کمبود بودجه این تعداد کمتر شد.

خلج منفرد تصریح کرد: رابطه ما با وزارت خارجه به اینگونه است که دفاتر ما در خارج از کشور مستقر می‌شوند و نمایندگی‌های ما با هماهنگی با سفارت‌خانه‌های جمهوری اسلامی ایران فعالیت‌های فرهنگی خود را انجام می‌دهند و در حقیقت از نظر دولت‌های میزبان به عنوان بخشی از سفارت‌خانه‌ محسوب می‌شوند. اما با این همه تفاسیر در داخل کشور توجه مسئولین به این بوده که این سازمان به‌طور مطلق زیر مجموعه وزارت امور خارجه نشود و تحت تأثیر سیاست خارجی قرار نگیرد تا بتواند فعالیت‌های فرهنگی خود را انجام دهد.

مدیرکل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: مأموریت و اهداف سازمان در یک کلمه به گفته مقام معظم رهبری، این است که سازمان حامل اقتدار معنوی نظام در خارج از کشور بوده، تصور من این است که این اقتدار معنوی را بتوان به عنوان ترجمانی از قدرت نرم دانست. در واقع در بُعد بین‌الملل سازمان، متولی به نمایش گذاشتن قدرت نرم نظام در خارج از کشور است.

وی ادامه داد: چنانچه از طریق دیپلماسی فرهنگی و عمومی این قدرت نرم در عرصه بین‌الملل به ظهور بنشیند و هنجارها و ارزش‌هایی که جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور معرفی کند و جا بیندازد و تصویری مثبت به نمایش بگذارد، همان قدرت معنوی است که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی متولی آن است.

خلج منفرد گفت: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به دنبال این است که فرهنگ و تمدن ایرانی را در حوزه بین‌الملل معرفی کند. چه قبل از اسلام که اقتدار ایران را می‌توان مطرح کرد و چه بعد از اسلام که ارزش‌های فرهنگی و تمدنی ایران اهمیت داشته‌اند. فرهنگ و تمدن اسلامی یکی دیگر از مؤلفه‌های قدرت نرم و اقتدار معنوی ما است.

 مدیرکل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: طبیعتاً گفتمان انقلاب اسلامی به معنای عام آن از جمله اندیشه‌های امام خمینی(ره) و اندیشه‌های مقام معظم رهبری و بحث وحدت اسلامی در حوزه بین‌الملل از جمله گفتمان‌هایی است که در حوزه انقلاب اسلامی مطرح است.

سامانه رصد و پایش جریانات فرهنگی و فکری رونمایی می‌شود

خلج منفرد تصریح کرد: پرداختن به وضعیت شیعیان در خارج از کشور و ایرانیان خارج از کشور نیز یکی دیگر از کارهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در حوزه بین‌الملل است. زبان و ادبیات فارسی نیز یک سرفصل خاص و مهم برای فعالیت‌های ما است. اگرچه با تأسیس بنیاد سعدی، حوزه آموزش زبان و ادبیات فارسی به این بنیاد واگذار شده است. با این همه استفاده از ظرفیت‌های زبان فارسی از اولویت‌‌های سازمان است.

وی با اشاره به موضوع رصد و پایش جریانات فرهنگی و فکری در خارج از کشور گفت: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از طریق ایجاد یک سامانه به نام رصد و پایش و با همکاری رایزنی‌های فرهنگی، به بررسی این جریانات فرهنگی و فکری می‌پردازد و قرار است به‌زودی از آن رونمایی شود.

خلج منفرد توضیح داد: از طریق این سامانه، نمایندگی‌های فرهنگی ما که از فرهنگ ما در حوزه بین‌الملل دیدبانی می‌کنند مراکز داخل کشور را با اقدامات و اطلاعات جدید در حوزه‌های فرهنگی آشنا می‌کنند.
مدیرکل همکاری‌های علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: سازمان دو شأن در اساس‌نامه تعریف کرده که یکی شأن قرارگاهی بوده که از همان ابتدا مقام معظم رهبری نظرشان بر این بود که این سازمان به صورت قرارگاه فعالیت‌های فرهنگی ما در خارج از کشور باشد. در حقیقت هم سیاست‌گذاری کلان برای ما تعریف شود و هم هماهنگی‌ها و هم‌افزایی‌ها تعریف و مجموعه ظرفیت‌های دولتی و غیردولتی از این ظرفیت استفاده کنند.
وی افزود: شأن دیگر، تصدی‌گری و اجرایی است که سازمان در بین این دو شأن در فراز و نشیب بوده است. این باعث شده که تا حدی از شأن قرارگاهی سازمان و استفاده از ظرفیت دیپلماسی عمومی غافل شویم.
خلج منفرد تصریح کرد: روزی که این سازمان تأسیس شد در اولین دیدار مقام معظم رهبری با اولین شورای سازمان، دو دغدغه را مطرح می‌کنند. دغدغه اول ایشان این بود که با وجود مجموعه فعالیت‌های خارج از کشور تحت نظر سازمان و جمع شدن همه ظرفیت‌ها نیاز به یک مدیر توانا در این سازمان وجود دارد. دغدغه دوم ایشان این بود که این سازمان دو کار می‌تواند کند: یکی اینکه همه نیروها را زیر دست خود جمع و یک سازمان عظیم درست کنید. اما این کار نکنید ! بروید به دنبال نخبگان سازمان‌ها و یک سازمان کوچک اما نخبگانی تشکیل دهید. در صورت انجام کار اول دغدغه شما پرداخت هزینه‌ کارمندان خواهد بود.

وی افزود: تجریبات گذشته باعث شده که حالا و در زمان ریاست آقای ایمانی‌پور، شأن قرارگاهی سازمان تقویت شود لذا سعی داریم که از ظرفیت‌های دولتی و دیپلماسی عمومی و نهادهای غیردولتی برای کار فرهنگی در عرصه بین‌الملل استفاده کنیم.

وی افزود: تجریبات گذشته باعث شده که حالا و در زمان ریاست آقای ایمانی‌پور، شان قرارگاهی سازمان تقویت شود. لذا سعی داریم که از ظرفیت‌های دولتی و دیپلماسی عمومی و نهادهای غیردولتی برای کار فرهنگی در عرصه بین‌الملل استفاده کنیم.

گزارش تصویری اولین نشست هم‌افزایی فرهنگی در گام دوم انقلاب را در صفحه سرویس عکس ایکنا مشاهده کنید.