تهدیدات قرآن باعث ایجاد تفکر در وجود انسان می‌شود

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان، استاد حوزه در پنجمین روز ماه محرم در هیئت ام ابیها(س) با موضوع «چرا اخلاص تنها راه تقرب است؟» به سخنرانی پرداخت که متن سخنان وی در ادامه می‌آید:

 

امنیت بزرگترین نعمت است و وقتی‌که انسان، خصوصاً امنیت را از دست می‌دهد ارزش آن را می‌فهمد. این موضوع هم در روایات تصریح شده و هم در فهم عمومی مردم جاری است. خدای متعال از این طریق بندگان را به سوی خودش جلب می‌کند بدین شیوه که به آنها می‌گوید شما امنیت ندارید و اگر در پناه من قرار نگیرید زندگی ناامنی در دنیا و آخرت خواهید داشت. آیات فراوانی در قرآن کریم وجود دارند که به این موضوع اشاره کرده‌اند.

شیوه‌ای که خدای متعال برای استفاده از مقوله امنیت به کار می‌گیرد تا ما را به خود جلب کند شیوه استرس‌زایی نیست و اینگونه نیست که بلافاصله در اثر رفتار غلط ما ناامنی ایجاد کرده یا بلافاصله پس از رفتار درست ما امنیت ایجاد کنند. مثلاً اینگونه نیست که اگر نماز نخوانیم طی بیست و چهار ساعت آینده خانه ما را دزد بزند بلکه خدای متعال فرصت‌هایی برای تفکر و رشد به انسان می‌دهد؛ فرصت‌هایی که زیبا و فریبا هستند.

وقتی انسان به زندگی افرادِ خوب نگاه می‌کند که چقدر احساس ناامنی می‌کنند به این نتیجه می‌رسد که موضوع بسیار جدی است. اگر بتوانیم ادعیه و سخنان اولیای الهی را مرور کنیم بسیار با ارزش است و این حس ناامنی را به خوبی در زندگی و رفتار آنها مشاهده می‌کنیم. امیرالمؤمنین(ع) موقع اذان رنگشان می‌پرید و اینگونه حس ناامنی خود را نشان می‌دادند و می‌گفتند نمی‌دانم خدا با من چگونه رفتار خواهد کرد. درست است که ناامنی بلافاصله نیست اما انسان عاقل، خودش را در ظرف ناامنی قرار می‌دهد. لازم به ذکر است که خدای متعال کاری می‌کند که ما این ناامنی را با تفکر و تعقل دریافت کنیم. 

 

حال اگر زندگی را بدون خدا به شکل ناامن در نیابیم در دنیا از هر عامل دیگری خواهیم ترسید. سهمیه ناامن شدن برای همه وجود دارد بنابراین اگر از خدا نترسیم خدا ما را از همه چیز خواهد ترساند و اگر کسی از خدا بترسد دیگر از هیچ چیز و هیچ کس نمی‌ترسد. لذا بهتر است سهمیه‌ای که برای ترسیدن داریم را خرج خدا کنیم.

اگر با امنیت زندگی کنیم بسیار قدرتمند و شکوفا خواهیم شد لذا برای اینکه از کسی یا چیزی احساس ناامنی نکنیم باید تعلق به دنیا را از بین ببریم تا دیگر بابت از دست دادن آنها ترسی نداشته باشیم. البته قبلاً بیان شد که حب دنیا را از دل خارج کردن برای انسان بسیار سخت است. حضرت علی(ع) در همین رابطه می‌فرمایند مردم فرزند دنیا هستند و نمی‌توان کودک را از مادر جدا کرد. لذا اگر قرآن را بخوانیم به این نتیجه می‌رسیم که روش تربیتی آن با کتاب‌های اخلاقی مرسوم متفاوت است و خدا از طریق ناامن کردن، انسان را به سمت تفکر عمیق و تعقل می‌کشاند و در این‌صورت با تعقل به سمت خداوند می‌روند.

خداوند همچنین تهدیدهایی دارد و به پیامبر(ص) می‌گوید که تهدیدهای من را به مردم بیان کن. پایگاه میل به تقرب، احساس ناامنی است و اگر کسی با وجود احساس ناامنی به سمت خدا نرفت خدای متعال این حق را دارد که او را به سمت جهنم ببرد. خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «أَفَأَمِنُوا أَنْ تَأْتِيَهُمْ غَاشِيَةٌ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ؛ آیا (مردم کافر) ایمن از آنند که عذابی از (قهر) خدا بر آنها احاطه کند یا آنکه ساعت مرگ و قیامتشان ناگهان فرا رسد که در آن حال غافل باشند؟» (یوسف/ 107) اگر بلایی فراگیر زندگی انسان را فراگرفت یا ساعت مرگ وی فرا رسید آیا وی احساس امنیت می‌کند؟ برخی گمان می‌کنند که خداوند روش خاصی برای اداره جامعه و تعلیم و تربیت ارائه نمی‌کند در حالی‌که همین‌ موارد، اصول تربیتی قرآن کریم هستند.

 

اگر قرآن تهدید می‌کند همین تهدید هم به جای ایجاد ترس و استرس در وجود انسان باعث تفکر وی می‌شود. کاش در مدرسه و خانه و اداره‌ اینگونه رشد کنیم و مدیریت در سطوح مختلف باید همین‌گونه باشد. از سوی دیگر اگر کسی از جانب خدا احساس ناامنی کرد مجبور می‌شود با وی ارتباطی برقرار کند و اگر کسی نترسد خداوند چنین توفیقی را به وی نمی‌دهد.

وقتی تفکر کنیم در اینکه خداوند چه قدرتی دارد و می‌تواند زندگی ما را زیر و رو کند مجبوریم به در خانه وی رفته و به وی هم اعتماد کنیم. خداوند بارها در قرآن فرموده هرکسی به من اتکا کند امور وی را هدایت خواهم کرد.

در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که می‌فرماید؛ خدا به داوود، وحی فرستاد که اگر کسی به من تمسک بجوید و سراغ کس دیگری نرود و من این را در نیت وی ببینم آسمان‌ها و زمین هم بخواهند با وی دشمنی کنند من او را از وسط همه این کینه‌ها نجات می‌دهم. ترس پدیده عجیبی است اما باید بدانیم که ما غیر از خدای متعال کسی را نداریم. از شما می‌خواهم که همیشه به حرم و به روضه امام حسین(ع) بروید و به اباعبدالله بگویید که ما به شما پناه آورده‌ایم. اهل بیت(ع) نیز گاهی اوقات به یاران خود می‌گفتند که به سمت حضرت اباعبدالله الحسین فرار کنید. 

 

اباعبدالله الحسین گاهی اوقات در کربلا، ترس‌های تعقلی ایجاد می‌کرد اما برخی همانند عمر سعد به حرف وی توجهی نکردند ولی حُر، فکر کرد و به سوی امام حسین(ع) آمد. امام حسین(ع) آنقدر مهربان بود که حُر را هم به راحتی پذیرفت و حتی نیازی به عذرخواهی وی نبود. این نشانه لطف و کرم اوست. اما به شما می‌گویم اگر با ترس به سمت حرم امام حسین(ع) بروید اباعبدالله این ترس را از دل شما خارج می‌کند. امام حسین(ع) اولین کاری که با سپاه یزید به فرماندهی حر کرد این بود که گفت به آنها آب بدهید و حتی درخواست کردند که به اسب‌های آنها هم آب بدهند اما آنها واقعاً نامردی کردند و پاسخ خوبی‌های امام حسین(ع) را با نامردی دادند. امیدواریم خدای متعال به خاطر محبت امام حسین(ع) به همه ما رحم کند.