Qurani-Kərimin bolqar dilinə ilk akademik tərcüməsi
"İQNA", " Əl-Cəzirə"-yə istinadən xəbər verir ki, Bolqarıstanın ərəb məktəbində Sofiya Universitetinin ustadı, ustad Tzotan Teofanovun xüsusi yeri var.
Teofanov 1952-ci ildə Sofiyada anadan olub. O, yeniyetmə tələbə olanda təsadüfən kitab mağazasında ərəbcə kitab görüb. Ərəb hərflərini və sözlərini gördükdən sonra bu dili öyrənməyə onda həvəs yarandı. Bu səbəbdən illər sonra, 1972-ci ildə ərəb dilini öyrənmək üçün İraqın Bağdad Universitetinə getdi.
O Bağdad Universitetindən qayıtdıqdan sonra Sofiya Universitetində ustad oldu. Qədim və müasir ədəbiyyatı, fəlsəfəni və ərəb sivilizasiyasını öyrəndi və ərəb dilindən bolqar dilinə müxtəlif əsərləri tərcümə etdi. Teofanov Moskvada Şərqşünaslıq İnstitutunda doktorluq dərəcəsi alıb. O, 1992-ci ildə Sofiya Universitetinin Şərq Mədəniyyəti və Dilləri Mərkəzinin direktoru olub. O, Qurani-Kərimin bolqar dilinə tərcüməsi ilə məşğul olduğu 1998-ci ildə İslamı qəbul edib və elə həmin il Sofiya Ali İslam İnstitutunun şöbə müdiri seçilib. Hazırda Amerika Şərqşünaslar Cəmiyyətinin və Britaniya Yaxın Şərq Araşdırmaları Cəmiyyətinin üzvüdür.
Teofanov Qurani-Kərimi tərcümə etmək üçün Bolqarıstandakı nəşriyyata dəvət alıb. Qurani-Kərimin tərcüməsi təklifi Bolqarıstanın kommunist hakimiyyətinin bu ölkədə müsəlmanların dini fəaliyyətlərini məhdudlaşdırdığı bir vaxtda irəli sürülüb, lakin Bolqarıstan Kommunist Partiyası Qurani-Kərimin tərcüməsi işini dini əsər əsər kimi deyil, etnik əsər kimi müəyyən edib. Bu şərtlərlə Quranın tərcüməsi işi 1987-ci ildə başlamış və üç il davam etmişdir. Lakin ictimai və şəxsi dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq o, Qurani-Kərimi yenidən tərcümə etdi və 10 ildən sonra ərəb dilindən tərcümə edilən Qurani-Kərimin mənalarının ilk bolqarca mətnini təqdim etdi.
Teofanovun Qurani-Kərimin tərcüməsi zamanı qarşılaşdığı problemlərdən biri də ərəb dili və İslam dininə aid bəzi isim, söz, termin və ifadələrin əvəzedici sözlərini tapmaq, eləcə də Qurani-Kərim ayələrinin müxtəlif mənaları arasından ən yaxşı mənanı seçmək olub.
Teofanovun etdiyi tərcümə Qurani-Kərimin bolqar dilinə ilk tərcüməsi deyildi. 1944-cü ildə kommunistlər hakimiyyətə gəlməzdən əvvəl Qurani-Kərimin mənalarının ilk tərcüməsi Bolqarıstanda nəşr olundu ki, bu da ingiliscə mətnin linqvistik və səthi tərcüməsi idi. Bu səbəbdən bəzi söz və terminlər səhv başa düşülürdü.
Teofanov Qurani-Kərimi tərcümə etmək üçün rus, ingilis, fransız və alman dillərindən tərcümələrə diqqət yetirib və Quran anlayışlarına yaxın tərcüməni təqdim edib. Buna görə də Teofanovun tərcüməsi bolqar dilində ilk akademik tərcümə və Bolqarıstan Müsəlmanlarının Ümumi Darul-Fətvası tərəfindən tanınan yeganə tərcümədir.
