Əməkdaşlıq və sosial təminatın nəzəri əsasları

İQNA - Cəmiyyətin kasıb və ehtiyaclı təbəqələrinin əməkdaşlıq və sosial təminatı Qurani-Kərimin ayələrinə və Əhli-beyt (ə) rəvayətlərinə əsasən, mömin davranışının vacib tələblərindən biridir.

Mübarək “Müddəssir” surəsində behişt əhli ilə cəhənnəm əhli arasında olan sual-cavabda, cəhənnəmə düşməyin səbəblərindən biri kimi kasıblara yemək verməmək göstərilir:

«مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ * قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ * وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ * وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ * وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ»

“Sizi Səqərə (cəhənnəmə) salan nədir?” – deyə soruşular. Onlar cavab verərlər: “Biz namaz qılanlardan deyildik, kasıba yemək verməzdik, boş söhbətlər edənlərlə birləşərdik və din gününü yalan sayardıq” (Müddəssir, 42–46).

Bu məsələ yalnız axirətlə bağlı deyil. “Fəcr” surəsində də insanın dünyada alçaldılmasının və Allahın mərhəmətindən uzaq düşməsinin səbəbləri arasında yetimlərə hörmət etməmək və kasıbların yeməklə təmin edilməsinə təşviq etməmək qeyd olunur:

«وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ * كَلَّا بَلْ لَا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ * وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ»

“Əgər Allah onu sınağa çəkib ruzisini azaltsa, deyər: ‘Rəbbim məni zəlil etdi’. Xeyr! Siz yetimə hörmət etmirsiniz, bir-birinizi kasıbları yedirtməyə təşviq etmirsiniz” (Fəcr, 16–18).

“Tukrimunəl-yətim” ifadəsində bir neçə incə məna gizlənir. Əvvəla, yetimin cismini qorumaqdan da önəmlisi onun ruhunu və şəxsiyyətini uca tutmaqdır. Yəni, yetim barədə gözlənilən ilk şey onun şəxsiyyətinə hörmət etməkdir. Allahın insanı kəramətlə yaratması, bizim də yetimlərə eyni şəkildə kəramətlə yanaşmağımıza səbəb olmalıdır.

“Təhəddunə” (تَحَاضُّونَ) isə “bir-birini təşviq etmək” mənasındadır. Bu, təkcə kasıblara yemək verməklə kifayətlənməməli, həm də başqalarını bu işə həvəsləndirmək, bu yolda əməkdaşlıq və yardımlaşmaq lazım olduğunu bildirir. Beləcə, yetimə hörmət etmək və başqalarına yaxşılıqda əməkdaşlıq insanın ruzi və kəramətinin artmasında mühüm rol oynayır.

Qurani-Kərim və sünnə mirasında, cəmiyyətdəki kasıb və məhrumların sosial və iqtisadi problemlərinin aradan qaldırılması üçün yardımlaşma və qarşılıqlı dəstəyə xüsusi önəm verilir. Burada bəzi fəlsəfi əsaslara da toxunulur – məsələn, sərvətin cəmiyyətə məxsusluğu, təbii nemətlərdə hər bir insanın haqqı olması, İslam qardaşlığı və kasıbların varlıların malında pay sahibi olmaları kimi.

Növbəti qeydlərdə əməkdaşlığın bəzi əsaslarına toxunulacaq.

3495043