Materializm və qiyamətə inamsızlıq
Tövrat ən fundamental dini təlimlərdən biri, yəni məad haqqında tamamilə susmuş və bu barədə heç nə deməmişdir. Tədqiqatçıların fikrincə, Əhdi-Ətiq mətnində vurğulanan və sədəqə və xeyirxahlıq edənlərə bu haqda müjdə verilən savab, əsasən, buğda və əkinçilik məhsullarının artması, üzümün çoxalması (əlbəttə ki, şərab!), yağın artması və yəhudilərin ənənəvi bərəkəti yəni salvi kimi dünyəvi savablardır.
Eyni şəkildə İsrail oğullarının cəzası da aclıq, köçkünlük, xəstəlik, müharibə, düşmənçilik kimi bu dünyaya yönəlmiş məsələlərdir. Buna görə də, bütün Əhdi-Ətiqdə açıq və aydın şəkildə axirətdə mükafat və ya cəzaya heç bir paraqraf belə həsr olunmur və bu səbəbdən yəhudiliyin böyük saduqilər firqəsi əsasən Qiyamət günü və ölülərin toplanmasına inanmırdı.
Əlbəttə ki, Qurani-Kərimin ayələrində yəhudilər arasında qiyamətə inancın mövcudluğu açıqlanır. Yəni yəhudilər arasında qiyamət inancı geniş yayılmışdır və bu barədə onların müqəddəs kitablarında da bəhs edilir. Bu məzmunda Quran ayələrini üç kateqoriyaya bölmək olar; Həzrət Musanın (ə) kitabında əzab və mükafat və axirət dünyası haqqında bəhs edilən ayələr; Musa peyğəmbərin(ə) axirət aləmindən bəhs etdiyi ayələr və yəhudilərin axirət dünyası ilə bağlı nəql etdikləri ayələr.
O cümlədən belə buyurulur: "Həqiqətən Allah möminlərin canlarını və mallarını onlardan Cənnətin onların olması bahasına alıb. (Bu malın verilmək tərzi belədir ki, onlar) Allah yolunda vuruşurlar, beləliklə, öldürürlər və öldürülürlər (və öz mallarından Allah yolunda xərcləyirlər). (Bu alver) Onun öhdəsində olan – (Onun əzəli elmindən başqa, həm də Lövhi-Məhfuzda qeyd olunmuş və alver sənədi kimi) Tövrat, İncil və Qur’anda (yazılmış) haqq bir vəddir. Allahdan başqa kim öz əhdinə daha vəfalıdır?! Buna görə də etdiyiniz bu alverə şad olun. Budur böyük uğur və qurtuluş!" (Tövbə, 111). Yaxud “Əla” surəsinin son ayələrində oxuyuruq: "Lakin (siz o nicatın sorağına getmirsiniz), əksinə, siz dünya həyatını üstün tutursunuz. Halbuki axirət daha xeyirli və daha baqidir. Həqiqətən, bu (deyilənlər: mənəvi paklıq və nicat, öyüd – nəsihət və namaz, dünyanı axirətdən üstün tutma) bütün keçmiş səmavi kitablarda yazılmışdır. İbrahimin və Musanın kitablarında" (Əla,16-19).
Buna görə də materializm yəhudi təfəkküründə və onların dini mətnlərinin təlimlərində köklü şəkildə yer almışdır. O qədər ki, onlar hətta Allahı digər maddi cisimlər və insanlar, hətta qəribə bir varlıq kimi təsəvvür edirlər. Tanrı, insanların imkanları və qabiliyyətləri ilə məhdudlaşır. Məsələn, belə oxuyuruq: “Onun (Allahın) burnundan tüstü çıxdı, ağzından od çıxdı və ondan közlər yandı və o, səmaya əyildi və endi, ayaqları altında qalın bir zülmət var idi. keruvlar üzərində uçan və küləyin qanadlarında göründü. (2 Şamuel / 9-12-22). Fövqəluca Allahın təcəssümündən asılı olmayaraq, hisslərə təslim olmaq onları heç bir sözü qəbul etməməyə vadar etmişdir, əgər hisslər bunu təsdiqləməsə, hisslər onu təsdiq və ya inkar etməsə, həqiqət olsa belə, qəbul etmirlər.
