Quranın italyancadan ivrit dilinə tərcüməsi: Yakup ibn Yisrael Halevi (2)
"Təfsir net"-in verdiyi məlumata görə, məqalənin birinci hissəsində yəhudilərin Qurani-Kərim və ibrani əlyazmaları ilə tanışlığını araşdırdıq.
İkinci hissədə Yəkub b. Yisrael Halevi tərəfindən İbranicə Quranın tərcüməsini müzakirə edəcəyik.
Quranın ilk tərcüməsi 1936-cı ildə Yəkub ibn Yisrael Halevi tərəfindən italyan dilindən ivrit dilinə edilib. O, xüsusilə cümlə harmoniyası ilə bağlı linqvistik səhvlərlə doludur.
Halevinin tərcüməsi söz quruluşu və ya orfoqrafiya baxımından kiçik fərqlərlə bir-birinə çox bənzəyən dörd əlyazmada yazılmışdır. Bu kiçik əlyazmalar bunlardır:
A) Quranın 102 səhifəlik nüsxəsi olan Bodleian Əlyazması italyan dilində yazılmış digər əlyazmalarla müqayisədə kiçik bir kitabdır və birinci səhifədə aşağıdakılar var: “Quran kitabı ərəb dilindən müqəddəs İbrani dilinə 1636-cı ildə Venesiyada Halevi ailəsindən Qazi Yəqub tərəfindən köçürülüb”.
B) Londondakı Britaniya Kitabxanasında yerləşən əlyazma 17-ci əsrdə Hindistanda hazırlanmış ibrani hərflərinin köhnə formasında yazılmış 134 səhifəlik əlyazmadır və kifayət qədər təhrif olunmuş və oxunması çətindir.
C) Sankt-Peterburq Şərqşünaslıq Mərkəzinin şərq qrafikası ilə yazılmış, 1653-cü ildə Amsterdamda köçürülmüş oxunaqlı 100 səhifəlik əlyazma. Lakin 4 səhifə (müəllifin səhifələrinin nömrələnməsinə görə 35-dən 38-ə qədər) çatışmır. Bu vəziyyət digər əlyazmalarda da yaşanmışdır.
Tərcümənin birinci hissəsi 13 fəsildən ibarət olan girişdir. İkinci və üçüncü hissələr Quran mətninin tərcüməsi haqqındadır.
Sankt-Peterburq Şərqşünaslıq Mərkəzinin əlyazması 20-ci əsrə aiddir və qərb yəhudi əlifbası ilə yazılmışdır.
İki tədqiqatçı Halevinin ivrit dilinə tərcüməsinin məqsədini müzakirə ediblər. Əvvəlcə holland dilindən İbranicə tərcümənin əlyazmasını araşdıran Feinstein deyir: "Oksford və Londondakı iki əlyazma kimi, Vaşinqtonun İbranicə tərcüməsi də Quranın ərəbcə mətnindən uzaq görünür. Ona görə də bu əlyazmaların hamısı xoş niyyət çatışmazlığını ortaya qoyur və hətta düşmənçilik ruhunun məhsuludur".
Tədqiqatçılardan digəri Hava Lazarus Yaffe də buna bənzər açıqlamalar verir: Quranın ibranicə tərcümələri düzgün deyil, həmçinin Məhəmməd Peyğəmbər (s) və onun həyatı haqqında inandırıcı olmayan təsvirlər ehtiva edir".
4250558
