Təvəkkül sözünün tərifi
“Tokil”, kimisə özünə vəkil etmək və bir iş görmək vəzifəsini ona həvalə etmək deməkdir, lakin bir çox dilçilərin fikrincə, ərəbcə bir işdə acizliyi ifadə etmək və başqasına güvənmək deməkdir. Eyni kökdən olan “vəkl” və “vuklə” kəlmələri işini başqasına həvalə edən aciz adamı, “vəkil” isə qorxaq, aciz, axmaq adamı bildirir.
Rağib və İbn Mənzur da etiqad edirlər ki, əgər vəkal kəlməsi “lam” hərfi ilə işlənsə, vilayəti qəbul etmək, “əla” ilə işlədilsə, acizlik və başqalarına güvənmək mənasına gəlir. Fəxruddin “Məcməul-Bəhreyn” əsərində bildirir ki, təvəkkül işdə acizliyin ifadəsidir və adı təklandır. “Ət-Təvəkkül ələllah” bəndənin məxluqlardan istədiyi hər şeydə məxluqatdan ayrılması və yalnız dır Allah-Təalaya güvənməkdir. Həmçinin deyilmişdir: “Səydən əl çəkmək, insan qüdrətinin gücü çatmayan bir şeyi tərk etməkdir”.
Görünür, bu mənalar sonradandır və Quranın nazil olmasından sonrakı dövrlə bağlıdır; çünki semit məlumatlarına və linqvistik rekonstruksiya üsuluna görə “vəkl” artikli qədim semit dillərində iki məna daşıyır; Bəzi dillərdə (İbrani və Aramey) “vəkəl” bacarmaq və güc sahibi olmaq deməkdir. Buna görə də vəkil müəyyən bir sahədə bacarıqlı və məlumatlı olan şəxsdir. Başqa bir məna (aramey, suryani, akkad və həbəş dillərində) güvənmək və arxalanmaqdır.
Başqa sözlə desək, təvəkkül insanın acizliyini ifadə etməyə deyil, Allahı və Onun kainatdakı rolunu tanımağa əsaslanır. “Təvəkkül” ifadəsi Allaha təvəkkül etmək, insanlardan ümidini kəsmək, Allaha təslim olmaq və yalnız Ona təvəkkül etmək deməkdir. “Məani əl-Əxbar”ın müəllifi “Allaha təvəkkül”ü məxluqun nə zərər vermək, nə də fayda vermək gücünə malik olmadığını, nə vermədiyini, nə də verilməsinə mane ola bilməyəcəyini bilmək hesab edir. Buna görə də Allaha təvəkkül edən qul insanların ümidsiz olduğu halda, Allah-Təaladan başqa heç kəs üçün çalışmaz, Ondan başqa heç kəsə ümid bəsləməz.
