اختصاص علوم دانشگاهی به حیثیت مٌلکی/علوم‌دینی، جان علوم زمینی هستند
گروه اندیشه: آن‌چه که در دانشگاه‌ها خوانده می‌شود، واجد حیثیت مُلکی علم است نه ملکوتی و به تعبیر آیت‌الله جوادی آملی، «لاشه علم» است و اگر علم بخواهد جان و روح بگیرد، علوم دینی، مخصوصاً در حوزه انسان‌شناسی می‌تواند به مثابه جان و حقیقت این علوم زمینی و طبیعی شناخته بشود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، ضمن بررسی افکار و آثار آیت‌الله جوادی آملی، به بحث از تأثیر آثار ایشان در پرکردن خلاءهای موجود درمنابع دانشگاهی پرداخت و گفت: معمولاً در دانشگاه‌ها به حوزه‌های انسانی و نیازهای بشری به ماوراء‌طبیعت کمتر پرداخته می‌شود؛ در حالی‌که حقیقت و گوهر وجودی انسان که نفس است، دغدغه‌هایی دارد که این‌گونه از علوم نمی‌توانند برای برطرف کردن این دغدغه‌ها کاری انجام دهند و چه بسا این اشتغالات و دغدغه‌ها موجب حیرت و سرگردانی دیگری هم باشند.
خلاء دانشگاه به واسطه بی‌توجهی به مسائل معنوی
وی افزود: عالمان دینی و اندیشه‌ورزانی که در حوزه مسائل دینی و روحانی، آن هم براساس مکتب غنی اسلام و برگرفته از کتاب، سنت، و عترت، تلاش علمی دارند، تولیداتی را براساس زمینه‌های وحیانی ایجاد می‌کنند که برای همه اقشار و طبقات اجتماعی، خصوصاً فضای علمی دانشگاه، مورد نیاز است و دانشگاه، بدون توجه به مسائل معنوی و روحانی دارای خلاء است.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء، ادامه داد: بنابراین اندیشمندان دینی که براساس اصول و قواعد اصلی اسلام که بر مبنای کتاب و سنت، دانش‌هایشان را اخذ می‌کنند، تولیداتی را دارند که این استفاده از این تولیدات برای همه اقشار جامعه از جمله حوزویان و دانشگاهیان ضرورت دارد.
اندیشه‌های شهید مطهری(ره) نقشه راهی در مسیر معنویت و روحانیت است
جوادی‌آملی خاطرنشان کرد: توصیه می‌شود اسلام‌شناسان حقیقی که از اسلام متنزل بهره‌مند هستند، نه از اسلام نازل و آن‌هایی که عقل و برهان عقلی و همچنین نقل معتبر و شواهد قرآنی و روایی را در فهم این حقایق دینی و اندیشه‌ها دخیل می‌دانند، در حوزه‌های علمی و دانشگاهی حضور پیدا کنند و خلاء فکری، روحی و معنوی جامعه و خصوصاً دو قشر حوزوی و دانشگاهی را برطرف کنند.
وی اظهار کرد: شهید مطهری(ره) از جمله کسانی بودند که اندیشه‌هایی در همین مسیر داشتند و همان‌گونه که امام(ره) فرمودند، شهید مطهری(ره) و اندیشه‌هایشان پاک و منزه از خطاست و می‌تواند برای جامعه اسلامی یک نقشه راهی در مسیر درست معنویت، روحانیت و دین محسوب شود. تلاش‌های علمی و همه‌جانبه کشور عزیز اسلامی هم اقتضاء می‌کند که این نوع دانش‌ها توسعه و تعمیق پیدا کند.
تعمیق معنویت، روحانیت و حقیقت دین در آثار آیت‌الله جوادی‌آملی، قابل مشاهده است
وی افزود: رشد، توسعه و تعمیق معنویت، روحانیت و حقیقت دین را می‌توانیم در آثار آیت‌الله جوادی آملی مشاهده کنیم که جشنواره ملکوت عهده‌دار تبیین گوشه‌هایی از این اندیشه‌های وسیع و عمیق است و امیدواریم در فضای دانشگاهی و در میان دانشجویان عزیز، آن‌گونه که شایسته است، مورد استقبال قرار بگیرد.
وی درباره تاثیر آثار آیت‌الله جوادی آملی در پر کردن خلاءهای موجود در منابع دانشگاهی در زمینه علم ودین گفت: علم دینی نظریه‌ای است که آیت‌الله جوادی آملی براساس منزلت عقل در هندسه معرفت دینی بیان داشتند. آیت‌الله جوادی آملی معتقدند که عقل یکی از منابع معرفتی اصیل است و همانند نقل، کاشف از حقیقت وحی است و هرآنچه را که عقل برهانی تولید می‌کند، در فضای دین قابل فهم و بررسی است.
از نظرآیت‌الله جوادی‌آملی، علوم مطابق با عقل برهانی، علم دینی تلقی می‌شود
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: علومی کشف از حقایق الهی می‌کنند که مطابق با عقل برهانی، نظام‌مند و روش‌مندی باشد که براساس علم و قواعد علمی پیش می‌رود. همان‌طوری که علوم حوزوی، کشف از قول خدا دارند، علوم دانشگاهی، کشف از فعل خدا دارند؛ یکی تدوین را و دیگری تکوین را تفسیر می‌کند. البته اگر ضابطه‌مند و با قواعد علمی سازگار باشد و عقل برهانی که اطمینان‌آور است، آن‌را همراهی کند.
وی خاطرنشان کرد: چنین علمی، علم دینی تلقی می‌شود و اگر احیاناً دارای اشتباهی هم هست، در دیگر علوم هم این امکان وجود دارد و آن‌چیزی که از هر اشتباهی مصون می‌باشد، وحی است و عقل ونقل، کاشف وحی هستند که البته تلاش و اجتهاد علمی در حوزه و دانشگاه باید وسیع‌تر و عمیق‌تر باشد تا انسان بتواند چنین توانایی را کشف و خود را از هر نوع خطایی دور کند و آن حقیقت سالم را به‌دست بیاورد.
آثار آیت‌الله جوادی‌آملی، می‌توانند راهگشای رفع شبهات باشند
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء، درباره تأثیری که آثار آیت‌الله جوادی آملی می‌تواند بر رفع شبهات داشته باشد، گفت: اگر انسان، مبانی درست و اصیل را فرابگیرد، کمتر به شبهات برخورد می‌کند. ایجاد شبهات به این دلیل است که فرد مبانی لازم برای رفع این شبهات را در اختیار ندارد؛ مثلا اگر در دانش طب که بر اساس مبانی این دانش پیش می‌رود، شبهاتی پیش بیاید، خود همان مبانی رافع آن شبهات هستند.
وی افزود: از آنجا که آن مبانی اصیل در حوزه مباحث دینی اعم از فلسفه، کلام، فقه، اصول و سایر علوم در اختیار دانشجویان قرار ندارد، سؤالات و ابهاماتی در قالب شبهه پدیدار می‌شود وگرنه برای اندیشمندان و کسانی که در حوزه دین به تلاش علمی می‌پردازند، این‌گونه شبهات که احیاناً در سطوح ابتدایی و متوسط وجود دارد، حل شده است و آثار آیت‌الله جوادی‌آملی می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد و اگر دانشجویان این کتاب‌ها را براساس مبانی، اصول و قاعده بخوانند، با این شبهات مواجه نخواهند شد.
کتاب «صورت و سیرت انسان در قرآن»، یک انسان‌شناسی حقیقی است
این استاد حوزه و دانشگاه به توضیحاتی درباره کتاب «صورت و سیرت انسان در قرآن» اثر آیت‌الله جوادی‌آملی پرداخت و گفت: این کتاب، یک انسان‌شناسی حقیقی است که براساس کتاب الهی و وحی شکل می‌گیرد و طبعاً جهان‌بینی و معرفت‌شناسی کاملاً ممتاز و جداگانه‌ای دارد و این انسان‌شناسی، مبتنی بر معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی است. البته طبیعی است که با جایگاه انسانی که در قرآن ترسیم شده است، مقام و موقعیت خلافت الهی انسان در قرآن به طور روشن و شفاف توضیح داده شده است.
وی خاطرنشان کرد: این کتاب در کیفیت‌بخشی و معنا‌بخشی و جنبه ملکوتی دادن به علوم دینی، می‌تواند بسیار مؤثر باشد. آثار آیت‌الله جوادی آملی نسبت به این مسئله، بیان روشنی دارند که آن‌چه که در دانشگاه‌ها خوانده می‌شود، واجد حیثیت مُلکی علم است نه ملکوتی و به تعبیر ایشان «لاشه علم» است و اگر علم بخواهد جان و روح بگیرد، علوم دینی، مخصوصاً در حوزه انسان‌شناسی می‌تواند به مثابه جان و حقیقت این علوم زمینی و طبیعی شناخته بشود.
رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در پایان عنوان کرد: این‌گونه از علوم، دارای نقش مستقیم به معنای این‌که به‌صورت یک فرمول یا قاعده علم تجربی، عرضه بشود، نیستند، اما برای خود عالم که نفسش را بشناسد و علمش را در مسیر تعالی خودش به‌کار بگیرد، قطعاً مؤثر است و این‌گونه از معرفت‌ها برای استفاده استاد، دانشجو و فضای علمی، کاملاً تأثیر‌گذارخواهد بود.
