اعتبارسنجی و نقد برخی از منابع و مقاتل عاشورایی بررسی شد

به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، آیت‌الله یوسفی غروی، سخنران این مراسم در این نشست علمی ابتدا درباره «هاشمیان در نهضت حسینی» سخن گفت و در ادامه به اعتبارسنجی و نقد برخی از منابع و مقاتل عاشورایی پرداخت.

وی از هاشمیان حاضر در واقعه کربلا با عنوان «طالبیان» یاد کرد و افزود: در واقع خاندان بنی‌هاشمی که در واقعه عاشورا حضور داشته و حضرت اباعبدالله(ع) را یاری کردند همان اولاد حضرت ابوطالب(ع) یا طالبیان بودند، که از میان طالب پسر بزرگ ابوطالب هیچ‌گاه صاحب فرزند نشد، از فرزندان جعفر طیار نیز کسی در عاشورا حضور نداشت. بنابراین بنی‌هاشم حاضر در صحنه کربلا را فرزندان علی(ع) و عقیل(ع) تشکیل می‌دادند که به یاری امام خود پرداختند.

مؤلف کتاب «وقعة الطف لأبی مخنف» در بخش دیگری از سخنان خود برخی از مقاتل عاشورایی را مورد بررسی قرار داد و درباره «مقتل ابی مخنف»، گفت: آخرین نسخه دست‌نویس این مقتل به زمان حکومت مشعشعین حاکم در جنوب ایران و عراق تعلق دارد؛ اما به نظر می‌رسد «ابی‌مخنف» این مقتل را در حدود سال ۱۳۰ هجری یعنی حدود 70 سال پس از حادثه کربلا نوشته است.

وی بیان کرد: پس فاصله زمانی این مقتل خیلی به حادثه عاشورا خیلی نزدیک بوده و ابومخنف از افرادی در این مقتل روایت کرده است که خود در صحنه کربلا حاضر بوده‌اند، اما تعداد این افراد کم بوده است. همچنین برخی گزارش‌ها را نیز با یک یا دو واسطه نقل کرده است و در مجموع آن‌چه از این طریق از مقتل ابی‌مخنف به دست ما رسیده است شامل ۶۴ گزارش تاریخی است و ممکن است مقتل وی بیشتر از این‌ها باشد اما آن مقدار که از طریق تاریخ طبری و ارشاد شیخ مفید و «تذکرة الخواص» به دست ما رسیده است شامل همین مقدار گزارش‌ است.

آیت‌الله یوسفی غروی در ادامه در خصوص یکی از نسخ منسوب به مقتل ابی‌مخنف که با وجود اینکه دارای تحریفاتی است اما هم‌اکنون در بازار نشر و حتی در شهر قم نیز موجود است، گفت: این اثر به طور قطع مقتل ابی‌مخنف نیست و اگرچه برخی از مطالب مقتل ابی‌مخنف در آن وجود دارد اما دارای مجعولات، مطالب افسانه‌ای و اشتباهات و غلط‌های تاریخی زیادی است و به یقین کسی یا کسانی این اثر را بعدها نوشته‌ و به ابی‌مخنف نسبت داده‌اند.

وی که خود مؤلف کتاب «موسوعه التاریخ الاسلامی» است در ادامه درباره کتاب «لهوف» سید ابن طاووس نیز، گفت: این کتاب را می‌توان همان کتاب «مقتل الحسین» خوارزمی دانست چرا که از روی آن نوشته شده و مطلب جدیدی ندارد. علاوه‌بر اینکه خود خوارزمی نیز از «احمد بن اعصم کوفی» نقل کرده که خود منبعی پر اشتباه است.

سخنران این نشست علمی عاشورایی «ارشاد» شیخ مفید را از بهترین منابع واقعه عاشورا دانست و افزود: با این حال تاریخ طبری تنها منبعی در این زمینه است که مرسل نیست بلکه مسند است و اسناد اخبار خود را آورده اما در عین حال ارشاد شیخ مفید ارجح است.

وی همچنین از کتاب‌های «نفس المهموم»، «قره الباصره» و «منتهی الامال» محدث قمی به عنوان منابع مطلوب در واقعه عاشورا یاد کرد.

آیت‌الله غروی در بخش پایانی سخنان خود به ریشه‌یابی تاریخی برخی از موارد مربوط به ایام محرم از جمله تعلق شب هفتم محرم به حضرت اباالفضل(ع) از دیدگاه برخی از مشعشعیان و اعراب ساکن در استان خوزستان و نیز چرایی سفارش ائمه(ع) به تعطیلی کسب و کار و تجارت و امور دنیایی در روز عاشورا پرداخت و سپس اشعاری در مدح حضرت اباالفضل(ع) به زبان‌های عربی و فارسی قرائت کرد که مورد استقبال حاضران در جلسه قرار گرفت و فضای معنوی خاصی بر این نشست علمی حاکم کرد.

یادآور می‌شود، برنامه دیگر جلسات این سلسله نشست‌ها که در دبیرخانه دین‌پژوهان برگزار می‌شود عبارتند از : دو‌شنبه؛ هفتم محرم بررسی آسیب‌های اخلاقی پژوهش‌های عاشورایی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن اسلامی، سه‌‌شنبه؛ ششم محرم بررسی اهداف قیام امام حسین(ع) با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی.