نگاه شرع به ضمان طبیب/ ضرورت برائت، وجوب و اذن از بیمار

حجت‌الاسلام والمسلمین عباسعلی واشیان، مسئول کمیسیون فقه پزشکی جامعة‌المصطفی(ص) العالمیه در گفت‌‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در تبیین معیارها و مسائل مرتبط با ضمان طبیب به مباحث برائت‌نامه‌ها، وجوب و اذن از بیمار اشاره کرد و گفت: در خصوص مباحث مطرح در حوزه اجازه و برائت‌نامه‌ها پرونده‌های پزشکی هم اکنون بدون اینکه به بیمار اطلاع رسانی کافی شود در بدو پذیرشش در بیمارستان برگه‌ای را در مقابل شخص قرار می‌دهند و امضا می‌کند ولی فردی که می‌خواهد به عنوان عامل حال چه جراح، پزشک و یا پرستار به مداوای فرد بپردازد مکلف است تا از نظر شرعی هر اقدامی درمانی را که می‌خواهد برای بیمار انجام بدهد به او توضیح بدهد.

پزشک براساس اطلاعاتی که به بیمار می‌دهد باید از او برائت بگیرد

حجت‌الاسلام والمسلمین واشیان ادامه داد: بنابراین براساس اطلاعاتی که تیم درمانی به بیمار می‌دهد باید از فرد برائت و اجازه بگیرد که این موضوع در قوانین ما دیده نشده است، مستند به همین موضوع هم هر خطای که اتفاق بیفتد برای پزشک و تیم درمان برائت جاری می‌کنند چون قبلا از بیمار اجازه گرفته است.

وی به مقوله وجوب اقدام درمانی نیز اشاره‌ای کرد و افزود: در بسیاری از مناطق کشورمان علیرغم اینکه مردم نیاز بسیاری به اقدامات مناسب درمانی دارند ولی متخصصان مختلفی که برای گذراندن طرح در این مناطق حضور دارند از معالجه بیمار خودداری می‌کنند.

امتناع برخی از متخصصان از انجام اعمال جراحی سنگین به دلیل هزینه‌های ناکافی

مسئول کمیسیون فقه پزشکی جامعة‌المصطفی(ص) العالمیه تصریح کرد: در چنین شرایطی اگر خطری متوجه بیماران یا مردم شود از نظر قضایی می‌توان فرد را مورد بازخواست قرار داد، به طور مثال فرد می‌تواند عمل جراحی‌های سنگین را انجام بدهد ولی به بهانه‌ اینکه منطقه محروم است و پول خوب و زیرمیزی نمی‌دهند از انجام اقدامات درمانی امتناع می‌کند.

زمانی که بیمار خود توانایی اذن را دارد دیگران اختیار صدور انجام اقدامات درمانی را برای فرد ندارند

حجت‌الاسلام والمسلمین واشیان در بخش دیگری از سخنان خود به مسائل مرتبط با مقوله اذن از بیمار پرداخت و گفت: اذن روی بحث خود بیمار و یا ولی اوست که اگر بیمار خود توانایی اذن را داشته باشد کسی دیگری نمی‌تواند از طرف او این اختیار را داشته باشد که اجازه انجام فلان اقدام درمانی را صادر کند.

وی اضافه کرد: ممکن است فردی خود حاضر به عمل جراحی خاصی نباشد ولی دیگران تصمیم می‌گیرند که این کار را برایش انجام بدهند، به طور مثال پدر و مادری کهنسال علیرغم اینکه خود مخالف با انجام عمل جراحی سنگین هستند ولی فرزندان مشورت می‌کنند که همچنین عملی باید انجام شود و آن جراح هم می‌داند با توجه به مشکلات کهنسالی و امراض قلبی و ریوی که این بیمار دارد از دنیا می‌رود ولی چون هزینه جراحی را در نظر می‌گیرد قاعدتا فرد را به زیر عمل جراحی می‌برد و منجر به فوت فرد می‌شود.

در مواردی که اثر اذن به نفر دوم بازمی‌گردد اذن دو طرف لازم است

مسئول کمیسیون فقه پزشکی جامعة‌المصطفی(ص) العالمیه در تکمیل این بخش از سخنان خود خاطرنشان کرد: در بسیاری از موارد اذن خود بیمار کفایت می‌کند ولی در مواردی همچون مسائل جنسی که اثر آن به نفر دوم (همسر و خانواده) باز می‌گردد اذن دو طرف را می‌طلبد.

در صورتی که اتفاقی برای بیمار بر اثر توصیه پزشک بیفتد طبیبش ضامن است

حجت‌الاسلام والمسلمین واشیان ادامه داد: در بحث‌های درمانی بیمار زمانی که برای مداوا مراجعه می‌کند پزشک توصیه‌های را ارائه می‌کند که بیمار به شخص اعتماد می‌کند، قاعدتا در چنین شرایطی اگر بر اثر انجام توصیه این پزشک اتفاقی بیفتد این طبیب ضامن و ضمانش هم ضمان مالی است و باید جبران خسارت کند.

بسیاری از پزشکان توصیه‌های خود را ارشادی می‌دانند

وی در پایان عنوان کرد: این موضوع در حالی است که اغلب پزشکان عنوان می‌کنند که ما یک نظر ارشادی داده‌ایم و صرفا به فرد پیشنهاد کرده‌ایم که فلان دارو را مصرف و یا اقدام جراحی را انجام بدهد و اگر اتفاقی هم بیفتد خود فرد اختیار داشته پس ما دیگر مکلف نیستیم در حالی که از نظر قوانین حقوقی و فقهی این فرد چون به واسطه این توصیه‌ای که کرده سبب یا مباشر در بروز این اتفاق قرار گرفته پس ضامن خواهد بود.