لزوم حضور متخصصان دینی در ثبت آئین‌های عاشورایی/ مراقب باشیم به خرافات دامن نزنیم
گروه اجتماعی: رئیس مرکز میراث ناملموس تهران در خصوص ثبت آئین‌های عاشورایی به عنوان میراث ناملموس کشور، با تأکید بر لزوم حضور متخصصان دینی در کنار کارشناسان میراث فرهنگی، گفت: باید مراقب بود به خرافات دامن نزنیم.
یدالله پرمون، رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی (تحت نظارت یونسکو) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در خصوص اینکه آیا پرونده ثبتی آئین‌های عاشورایی که در دولت قبلی با عنوان پرونده باز تشکیل شد، در دولت جدید نیز مورد توجه مسئولان بوده و ثبت آئین‌های عاشورایی ادامه خواهد داشت، گفت: تعیین یک عنوان برای ثبت در ابعاد ملی و جهانی به شورای سیاست‌گذاری ثبت باز می‌گردد که در سازمان میراث فرهنگی و تحت ریاست رئیس این سازمان فعالیت کرده و ترکیب آن در دوره‌های مختلف متفاوت بوده است.
وی با تأکید بر اینکه شورای سیاست‌گذاری ثبت باید دوباره احیاء و کار خود را از سر بگیرد، اظهار کرد: در حال حاضر مسئولان در حال انتخاب ترکیب تخصصی تجدید برای این شورا هستند.
پرمون در خصوص ثبت آئین‌های عاشورایی در فهرست میراث ناملموس کشور، عنوان کرد: بحث آئین‌های عاشورایی تحت عنوان مجموعه آئین‌ها، مراسم و گردهمایی‌ها قرار می‌گیرد و تردیدی نیست که در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی ما جایگاه مهمی داشته و نیاز به پاسداری مطلوب دارند اما این پاسداری مراحلی دارد که شامل: شناسایی، اولویت‌بندی، مستند‌سازی، پژوهش، ثبت و در مرحله نهایی اقدامات مربوط به ترویج و احیاء است.
شماره ثبتی نوعی التزام برای ارگان‌های متولی
وی تصریح کرد: ثبت فقط یکی از مراحل پاسداری است و اینکه صرفاً یک شماره ثبتی به یک عنصر داده شود به این معنی نیست که از آن عنصر پاسداری شده بلکه دادن شماره ثبتی نوعی التزام برای ارگان‌های متولی ایجاد می‌کند تا با قدرت پاسداری از میراث ناملموس را انجام دهند.
آئین‌های محرم پویا بوده در اکثر موارد نیاز به پاسداشت ندارد
ریاست پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این سؤال که آیا برای حمایت و ترویج آئین‌های ثبت شده تاکنون کاری انجام شده است؟ گفت: پاسداشت آئین‌های محرم ویژگی‌های خاص خود را دارد، آئین‌های محرم پویا و خودجوش بین مردم وجود داشته و در اکثر موارد نیازی به حفاظت و پاسداشت ندارند و به شکل پویایی در حال حیات هستند.
به خرافات دامن نزنیم
وی ادامه داد: البته مواردی هم هست که به دلایل مختلف از جمله خالی شدن برخی روستاها و شهرها از جمعیت به نوعی در حال فراموش شدن و رنگ باختن هستند از سوی دیگر حساسیت ثبت و حفاظت از آئین‌های عاشورایی بالا بوده لازم است نظر سازمان میراث فرهنگی با نظر متخصصان علوم دینی به ویژه جامعه روحانیت همراه باشد تا در بحث پاسداری به برخی از مباحث خرافی دامن نزنیم.
پرمون به مسئله تغییر غیر قابل اجتناب برخی از ویژگی‌های ظاهری فرهنگ ناملموس نیز اشاره و عنوان کرد: ذات فرهنگ ناملموس این است که با عبور از یک برهه زمانی و ورود به یک برهه زمانی دیگر تغییر ماهیت می‌دهد اما در باطن هسته اصلی خود را حفظ می‌کند، مثل موسیقی تعزیه که اکنون آلات موسیقی جدید به آنها اضافه شده و جا افتاده‌اند.
وی تصریح کرد: سازمان میراث فرهنگی در شورای ثبت خود باید به این تجمیع برسد که بعد از مرحله ثبت باید اقداماتی برای پاسداری از آن میراث را نیز برنامه‌ریزی کنیم.
ریاست پژوهشکده مردم شناسی در پایان افزود: برخی عناوین که به عنوان میراث معنوی قبلاً انتخاب و ثبت شده‌اند ــ به ویژه در حوزه مسائل اعتقادی و مذهبی ما ــ دقیقاً به معنی میراث معنوی ناملموس نیستند و امکان ثبت جهانی آنها وجود ندارد، مثلاً کتاب را نمی‌توان به عنوان میراث ناملموس ثبت کرد.
