حل مسائل تامین اجتماعی از طریق ابزارسازی فقهی
گروه اقتصاد: مسئله تامین اجتماعی مشکلی نیست که تنها مربوط به جامعه ما باشد، بلکه نیازی است که با مقیاس‌های متفاوت در تمام جوامع بشری احساس می‌شود؛ نکته مهم این است که ما بر اساس نیازهای جامعه خودمان این ابزار را تعریف و ایجاد کنیم تا بر پایه قواعد فقهی بتوان نسبت به آن پاسخ‌گو بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در رابطه با موضوع تامین اجتماعی در قالب بیمه در فقه اسلامی به عنوان یک موضوع مستحدثه گفت: بحثی که الان در خصوصو بیمه‌های به شکل نظری وجود دارد این است که در زمینه بیمه‌ای اجتماعی تا حد زیادی ساده‌انگاری شده و فقها آنطور که باید در این مسئله ورود پیدا نکرده‌اند. اگر در این مورد تلاش‌های جدی در راستای نظر فقه در مورد بیمه و ماهیت امر تامین اجتماعی در اسلام صورت می‌پذیرفت مطمئنا نتایج علمی و عمیق‌تری در این رابطه پدید می‌آمد.
فقدان نظریه منسجم در خصوص بیمه اسلامی
مولف کتاب «نظام درآمد هزینه دولت اسلامی» در ادامه خاطرنشان کرد: اینکه می‌بینیم در برخی موارد با مشکلاتی روبرو هستیم که پاسخ علمی و فقهی مشخصی برای آن نمی‌توان صادر کرد به این دلیل است که از اساس در رابطه با این موضوع تلاش‌های ساختاری در جهت بایسته‌های فقهی آن صورت نگرفته و قوانین و ابزارهای مرتبط با آن طراحی نشده است، این امر سبب شده تا عملا حوزه‌های بسیار وسیعی در خصوص شناخت مسئله تامین اجتماعی در اسلام مغفول بماند و این امر حاکی از این است که راه طولانی و دشواری در راستای شناخت الزامات تامین اجتماعی در اسلام پیش رو داریم.
مسئله تامین اجتماعی مشکلی نیست که تنها مربوط به جامعه ما باشد
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به فراگیر بودن موضوع تامین اجتماعی در دنیای امروز افزود: البته مسئله تامین اجتماعی مشکلی نیست که تنها مربوط به جامعه ما و دیگر جوامع درحال توسعه باشد و این امر نیازی است که با اشکال و با مقیاس‌های متفاوت در تمام جوامع بشری احساس می‌شود. نکته مهم این است که ما بر اساس نیازهای جامعه خودمان این ابزار را تعریف و ایجاد کنیم تا بر پایه قواعد فقهی بتوان به آن پاسخ‌گو بود.
حجت الاسلام حسینی با اشاره به برخی معضلات مربوط به بیمه تامین اجتماعی در کشور گفت: عمده مشکل ما در زمینه تامین اجتماعی عدم پوشش بخش قابل توجهی از مردم جامعه است. بیمه‌ها در ارتباط مستقیم با موضوع اشتغال هستند و ساز و کار آن نیز به این ترتیب است که بخشی از حق‌الزحمه نیروی کار در قالب پس‌انداز و حق بیمه در اختیار شرکت‌های بیمه قرار می‌گیرد و در مقابل خدماتی را بیمه شدگان ارائه می‌دهند، این در حالی است که در کشور ما بر اساس آمار موجود نزدیک به 30 درصد افراد جامعه تحت پوشش هیچکدام از بیمه‌ها نیستند.
حمایت بیمه‌ای از طریق نهادهای نظیر کمیته امداد امام خمینی(ره)
کارشناس مسائل اقتصاد اسلامی با اشاره به این نکته که باید در زمینه پوشش بیمه‌ای افراد نیازمند اقدامات جدی صورت گیرد افزود: فردی که در حال حاضر نیز بیکار است و سابقه شغلی نداشته و این بیکاری به هردلیلی اعم از عدم توانایی فردی یا مشکلات ساختاری جامعه در امر رونق بازار کار رخ داده و اکنون نیازمند امور تامین اجتماعی است، باید مورد حمایت نهادهای خدماتی بیمه‌ای قرار بگیرد و سازوکار فعلی نمی‌تواند راهکار عملی در راستای تحت پوشش قرار دادن این افراد در صنعت بیمه و حمایت از افراد ارائه دهد. از این منظر نظام بیمه ما نیازمند تعریف و طراحی راهکارهای بیمه‌ای برای حل نیازهای اقشار نیازمند است.
وی در خصوص راهکاری که می‌توان در خصوص پوشش اقشار کم‌درآمد یا فاقد درآمد در زمینه تامین اجتماعی گفت: در جوامع توسعه یافته به واسطه ساختارهای به نسبت مطلوب‌تر اقتصادی نرخ بیکاری نیز بسیار چشمگیر نیست و جمعی که از آنها با عنوان اقشار کم‌درآمد یا فقیر نام برده می‌شود به واسطه وجود نهادهای حمایتی خاص و همینطور قرار گرفتن بخشی از درآمدهای مالیاتی به عنوان حق بیمه آنها با مشکلات آنچنانی مواجه نیستند، این مسئله در کشور ما نیز از طریق نهادهای نظیر کمیته امداد امام خمینی(ره) نیز طرح‌ریزی و پیگیری شده اما قدر مسلم اینکه ریشه‌کن کردن این مشکل در ابتدای امر نیزمند شناخت حوزه‌های مختلف بیمه از نظر اسلام و ابزارسازی مبتنی بر فقه در این زمینه و سپس توجه به توسعه زیرساخت‌های اقتصادی مبتنی بر مبانی نظری بیمه اسلامی است.
