«افرا» رمانی خوش‌ساخت در ژانر ادبیات انقلاب اسلامی است
گروه ادب: یک منتقد ادبی با بیان اینکه رمان «افرا» خوش‌ساخت و بی‌نقص است و خواننده را در گام اول مجذوب خود می‌کند، گفت: این رمان به شکل خاص بر ژانر ادبیات انقلاب اسلامی قرار می‌گیرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، جلسه نقد رمان «افرا» به قلم حسینعلی جعفری طی امروز یکشنبه، 24 آذرماه در حوزه هنری و با حضور کامران پارسی‌نژاد، منتقد ادبی، راضیه تجار، نویسنده و حسینعلی جعفری، نویسنده کتاب برگزار شد.
کامران پارسی‌نژاد در ابتدای این جلسه با بیان اینکه طی سالهای اخیر در حوزه ادبیات داستانی با افت محسوسی مواجه بودهایم، اظهار کرد: اما این اثر از به وجود آمدن جریان خود‌جوشی در میان نویسندگان شهرستانی خبر می‌دهد که قابلیت جریان‌سازی در این حوزه را دارد.
وی درباره این رمان با بیان اینکه داستان «افرا» بی‌نقص و خوش‌ساخت است، گفت: آثار این نویسنده در جشنواره‌های مختلف و جشنواره ادبیات دفاع مقدس مورد تقدیر قرار گرفت و برگزیده شد و من به دلیل اینکه داوری را در برخی از این جشنواره‌ها به عهده داشتم، با سبک و شیوه کار این نویسنده آشنا شدم و به سبک کاری وی علاقه‌مند هستم.
پارسی‌نژاد با بیان اینکه مؤلفه‌های موجود در این رمان می‌تواند آن را در ژانرهای سیاسی، بومی ـ اقلیمی و اجتماعی قرار دهد، اظهار کرد: این رمان در شکل خاص در ژانر ادبیات انقلاب اسلامی قرار می‌گیرد. این داستان رمان نیست و بیشتر شبیه به داستان بلند است که البته توانایی خیلی بلندتر و تفضیلی‌تر شدن و از سویی توانایی قرار گرفتن در قالب داستان کوتاه را نیز در خود دارد.
وی با بیان اینکه بومی‌گرایی در داستان افرا سبب جذب خواننده می‌شود، ادامه داد: این اثر نمره قابل قبولی را به عنوان یک اثر قوام یافته می‌گیرد. باید توجه داشت که بومی‌گرایی فقط دوری از شهر نیست، وقتی یک نویسنده هم از شهرش می‌نویسد، بومی‌گرایی کرده است. البته بیگانه‌ستیزی و دوری از مدرنیسم هم تعریف درستی از بومی‌گرایی نیست.
این نویسنده پس از اینکه اشاره‌ای به شالوده و محتوای داستان کتاب کرد، گفت: علیرغم اینکه بار اصلی کار بر دوش نویسنده است، اما تا زمانی که حمایت‌های دولتی بر پایه نخبه‌گرایی صورت نگیرد، جریان سالمی در این عرصه به وجود نمی‌آید؛ زیرا باید ارزش و اعتبار نویسنده درک شود.
این منتقد ادبی اظهار کرد: در کشورهای غربی، دولتمردان و سیاستمداران می‌دانند که چه تحولات بزرگی توسط یک داستان در سطح جهانی ایجاد می‌شود و برای همین موضوع سرمایه‌گذاری می‌کنند. کسب تجربه توسط خواننده در حوزه ادبیات داستانی مهم است؛ از این رو خواننده باید با داستان همزادپنداری و حوادث داستان را دنبال کند و در نهایت این احساس در خواننده به وجود آید که چیزی به او اضافه شده است.
این منتقد ادبی با اشاره به اینکه خواننده باید به انسان‌شناسی برسد، اظهار کرد: بعد از انسان‌شناسی، خواننده به خودشناسی می‌رسد. در رمان افرا، شخصیت‌هایی مثل ساسان، خواننده را تحریک می‌کنند تا خود را بشناسند، به این صورت که خواننده از خود بپرسد اگر به جای این شخصیت بود، چه کارهایی انجام می‌داد.
پارسی‌نژاد، آگاهی نویسنده از مباحث علوم انسانی و اجتماعی را ضروری ذکر و تصریح کرد: داستان این رمان در بحبوحه انقلاب اتفاق افتاده است، بنابراین نویسنده باید علاوه بر مطالعه در زمینه روانشناسی، به علوم اجتماعی و به حوزه‌های تاریخی آن زمان نیز آگاهی داشته باشد؛ زیرا داستان، بومی و برای عامه مردم است.
این منتقد ادبی، رمان افرا را یک داستان نیمه‌بلند یا بلند دانست و افزود: افرا ظرفیت تبدیل شدن به یک رمان را دارد؛ از طرفی احساس می‌کنم که قابلیت تبدیل شدن به یک داستان کوتاه را نیز داراست. موضوعی که در این رمان انتخاب شده است، ظرفیت آن را داشته که برخی از عناصر در آن بیشتر پرداخته شود. به عنوان یک خواننده احساس کردم که برخی قسمت‌ها باید بیشتر پرداخته می‌شد.
وی با بیان اینکه داستان افرا صحنه‌های توصیفی خوبی دارد که در گفت‌وگوها خوش درخشیده است، به عناصر بومی متعلق به فضا و فرهنگ داستان اشاره و تأکید کرد: در این داستان، عناصر، چندان در نظام درونی داستان نقش محوری ندارند، مثلاً چشمه آب سرد در این داستان می‌توانست به یک نماد تبدیل شود و به نماد فضای حاکمیت پهلوی تشبیه شود. همچنین برخی از شخصیت‌ها قابلیت اسطوره شدن دارند که چندان به آن پرداخت نشده است.
این نویسنده، داستان افرا را پر از صدا دانست و گفت: در داستان، صداهایی مثل فاخته، دارکوب، باد و ... را به خوبی می‌شنویم که نشان از نکته‌سنجی و اهمیت نویسنده به اطراف در خلق صحنه‌ها برای مخاطب دارد.
پارسی‌نژاد با بیان اینکه امکان اسطوره‌سازی از شخصیت‌های داستان فراهم بوده است و در بخش‌هایی نیز اشاره‌هایی به آن شده، درخت افرا را در این رمان به نوعی نماد انقلاب دانست که در انتهای داستان، درخت خشکی به پای او می‌افتد که تشبیهی از نابودی رژیم قبل و قدرت و صلابت انقلاب است که با ایثار افرادی نظیر «ذکریا» به این صلابت رسیده.
وی در پایان سخنانش به اصرار نویسنده بر تعلیق اشاره و اظهار کرد: نویسنده بر پنهان شدن هویت شخصیت‌ها و بر حالت تعلیق تا نیمه‌های پایانی داستان تأکید دارد که انرژی زیادی از خواننده را صرف خود می‌کند. در عین حال که باعث جذب خواننده برای خواندن ادامه داستان می‌شود، ممکن است در برخی خواننده‌ها ایجاد دلزدگی و حتی گمراهی در داستان داشته باشد.
