سیاست نهاد کتابخانه‌ها در امر ترویج، بر کودک و نوجوان استوار است

به گزارش ایکنا؛ نشست خبری «روز کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار؛ ذیل برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور همزمان با سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، روز یکشنبه، 18 آبان، با حضور آزاده نظربلند، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سیامک محبوب، دبیر «هفته کتاب» نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به میزبانی این نهاد برگزار شد.

نظربلند در ابتدای این مراسم با اشاره به آغاز دهه سوم فعالیت مستقل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به رویکردهای تازه تعریف شده ذیل ارتقای تنوع برنامه‌ها و ارتقای دسترسی در قالب برنامه‌های جدید نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور خبر داد و گفت: تمام فعالیت نهاد بر این مهم استوار است تا در قامت فضاهایی که در اختیار نهاد قرار دارد بتواند بیشترین ارتقای تنوع خدمات و دسترسی گسترده را برای کاربران تحت پوشش خود فراهم کند.

وی به بازآفرینی نقش سنتی کتابخانه‌ها و مراکز فعال فرهنگی و اجتماعی که از آن به‌عنوان «مدیریت نسل چهار» تعریف می‌شود اشاره کرد و افزود: تلاشمان بر آن است که در این شیوه مدیریتی جدید کتابخانه‌ها تنها پذیرنده اعضای و یا محیطی برای در اختیار دادن کتابها نباشند. بلکه در مسیر ارتقای خلاقیت؛ آموزش مستمر و تعامل فرهنگی با جدیت و بالاترین نقش‌آفرینی در جامعه حضور داشته باشند.

ارتقای سطح ارائه خدمات در راستای عدالت فرهنگی

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، باز طراحی فضاهای فیزیکی برای استفاده مؤثر و کارآمد را از دیگر نقاط متمایز مدیریت جدید این نهاد دانست و یادآور شد: با تعریف جدیدی از کتابخانه به «نقطه خدمت» تلاش کردیم تا نهاد را مرکز ارائه دهنده خدمت به همه مردمان قرار دهیم. مردمانی که مطالبه آنها دریافت خدمات در حوزه کتاب و تعاملات فرهنگی است.

وی ادامه داد: تمام تلاش خود را بر آن داریم تا مفهوم کتابخانه در حوزه نگاه ترویجی آن مبتنی بر گسترش فعالیت‌های ترویجی برای هر سن، جنس،‌مذهب، تحصیلات و طبقات اجتماعی مردم باشد تا شکل عدالت فرهنگی در ارائه خدمات توسط نقاط خدمت (کتابخانه‌ها) به بهترین شکل ممکن به عموم مردم صورت گیرد.

نظربلند تمرکز بر تحول دیجیتال که از برنامه‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هنگام سکان‌داری این وزارتخانه بود را از دیگر پیشانی‌نوشت‌های فعالیت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در مسیر گام‌های تحول‌آفرین دانست و تصریح کرد: ایفای نقش مؤثر در حوزه فرهنگ عمومی، ترویج کتابخوانی و تأکید بر جریان‌سازی و فرهنگ‌سازی امر کتاب‌خوانی با محوریت کودک و نوجوان به‌ویژه نیازهای نوجوان امروز کشورمان؛ نیز بازتعریف فعالیت‌های خود در قالب سیاستگذاران فرهنگی از ناشران و کتاب‌فروشان تا قانون‌گذاران امر فرهنگ برای رفع مشکلات نهاد از دیگر اقداماتی است که طی 10 ماه از مدیریت جدید این نهاد مورد توجه قرار گرفته شده ‌است.

ارائه خدمات 4229 کتابخانه در سراسر کشور

فصل دیگری از صحبت‌های نظربلند؛ مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بر تشریح ظرفیت‌ها و فرصت‌های این نهاد استوار بود.

وی با اشاره به آنکه 4229 نقطه ارائه خدمت(کتابخانه) در کشور وجود دارد گفت: از این میان 2741 کتابخانه عمومی و پیش‌خوان در شهرها؛ 800 کتابخانه عمومی و پیش‌خوان در روستاها؛ 500 نقطه ارائه خدمت در نقاط دورافتاده مرزی یا کمتر برخوردار که توسط 67 خودروی کتابخانه سیار ارائه خدمات می‌شود و نیز 188 سالن مطالعه؛ امکانات سخت‌افزاری نهاد کتابخانه‌ها در کل کشور است.

نظربلند با اشاره بر آنکه همواره بر این مهم تأکید داشته‌ایم کتابخانه فضای تعامل و گفت‌وگو است و براساس امکانات کتابخانه‌ها باید این فضا را تعریف کرد، گفت: نگاهمان به کتابخانه‌های عمومی به فضاهای بالای 200 مترمربع است و برای فضاهای زیر 200 مترمربع لفظ «پیش‌خوان» را در نظر گرفته‌ایم؛ که امانت دادن کتاب و عضویت در همه‌ آنها مشترک است اما در کتابخانه‌ها و نه پیشخوان‌ها فعالیت‌های گسترده دیگری با رویکرد جدید مدیریت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور انجام می‌شود.

از میان 14میلیون عضو؛ 2 میلیون و 500 هزار نفر فعال هستند

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به آنکه از آغاز فعالیت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تا به امروز 14 میلیون نفر به‌عنوان اعضای کتابخانه‌ها ثبت‌نام کرده‌اند اما از این میان دو میلیون و پانصد هزار نفر عضو فعال هستند یادآور شد: در خط مقدم ارائه خدمات و مسئله ترویج کتاب‌خوانی 7500 نیروی انسانی در نهاد کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور مشغول فعالیت هستند.

وی همچنین بخش مهمی از خدمات نهاد کتابخانه‌ها را به افراد دارای ویژگی‌های خاص متمرکز کرد و افزود: 62 بخش تخصصی برای اعضای نابینا و کم‌بینا؛ 30 بخش تخصصی برای اعضای ناشنوا و کم‌شنوا؛ همچنین برنامه‌های ویژه برای سالمندان در نظر گرفته‌ایم. امروز مسئله سالمندی به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های کشور در حوزه سیاست‌گذاری از جمله سیاست‌های فرهنگی بدل شده و از این روی این مهم ذیل توجهات نهاد همواره قرار داشته و با جدیت آنها را پیگیری می‌کنیم.

عدالت فرهنگی و محرومیت‌زدایی؛ پیشانی فعالیت نهاد کتابخانه‌ها

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مسئله محرومیت‌زدایی، عدالت فرهنگی و در دسترس قرار گرفتن کتاب برای همه مردم حتی آنهایی که در نقاط صعب‌العبور مرزی یا کمتر برخوردار حضور دارند را از دیگر رسالت‌های این نهاد برشمرد و اظهار کرد: برنامه‌هایی چون «کوله کتاب»، «کتاب‌خانه سیار» و همچنین برنامه جدید «پیک کتاب» برای ارسال کتاب به همه این نقاط کمتر در دسترس از دیگر فعالیت‌های جدید نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به شمار می‌رود.

وی ثبت‌نام بیش‌ از 5 هزار نفر از کتابداران سراسر کشور در حوزه آموزش و ارتقای دانش آنها در حوزه کتابداری، ایجاد دو «مدرسه طراحی خدمت» در تهران و همدان برای بهره بردن تمامی کتابداران سراسر کشور و نیز آموزش بر خط برای همه کتابداران را از دیگر اقدامات مدیریتی نهاد در 10 ماه جدید فعالیت آن دانست و افزود: بر این مهم به جد اعتقاد داریم که آموزش و توانمندسازی کتابداران می‌تواند آنها را به مربیانی بدل کند که در حوزه ارتقای فرهنگ کتاب‌خوانی و محقق ساختن آن به امری فرهنگ‌ساز و جریان‌ساز خاصه با محوریت کودک و نوجوان نقشی بسیار مهم در ارتقا و تعالی فرهنگی جامعه را برعهده دارد.

نظربلند تعامل با دستگاه‌های اجرایی با هدف کاستن از مشکلات نهاد کتابخانه‌ها، تأمین منابع مالی پایدار و قرارداد نیروی انسانی را از دیگر برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور طی 10 ماه فعالیت آن در دوره جدید مدیریت دانست و تصریح کرد: همچنین در حوزه اقدامات بین‌المللی؛ تمدید حضور نهاد کتابخانه‌ها در مؤسسه بین‌المللی کتابخانه‌های جهان، حضور در مؤسسه فرهنگی و اقتصادی اکو، دیدار با رؤسای کتابخانه‌های مرکزی ترکیه و عراق در راستای روزآمد کردن امکانات و گسترش دانش کتابداری از دیگر اقداماتی است که در بُعد بین‌المللی مورد توجه و انجام قرار گرفته است.

افزوده شدن 24 کتابخانه به سرانه کشور

نظربلند افزوده شدن 24 باب کتابخانه طی یک‌ سال اخیر به کتابخانه‌های سراسر کشور، همچنین باز طراحی و بهینه‌سازی 40 کتاب‌خانه در 14 استان که کار آنها به پایان رسیده، باز طراحی و بهینه‌سازی 32 کتابخانه در هشت استان که تمام بخش‌های آن در حال انجام است، را از دیگر اقدامات در مسیر توسعه زیرساخت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برشمرد.

وی اظهار کرد: خرید یک میلیون و 200 هزار نسخه کتاب به مبلغ 200 میلیارد تومان، همچنین تجمیع آنها با کتاب‌های اهدایی توسط خیران جهت تجهیز کتابخانه‌ها و نیز تهیه 78هزار نسخه از 157 نشریه و ارسال آن به کتابخانه‌های سراسر کشور؛ گامی دیگر در راستای نوسازی و ارتقای منابع کتابخانه‌ها در سراسر کشور بود.

افزایش 100درصدی بودجه خرید کتاب استان‌ها

دبیرکل نهادکتابخانه‌های عمومی کشور با بیان آنکه در کنار آن تلاش کردیم تا بودجه خرید کتاب‌های هر استان را 100درصد افزایش دهیم تصریح کرد: تأکید ما بر آن است تا قسمت عمده خرید باید در بخش کودک و نوجوان متمرکز شود. همچنین مدیران نهاد کتابخانه‌ها در سراسر کشور را مکلف کنیم تا مبتنی بر نیاز فرهنگی و زبانیِ اقلیم استان مدنظر خود به تهیه کتاب و خرید اقدام کنند.

نظربلند در پایان حمایت از نیروی انسانی علی‌رغم منابع محدود دولت و مسئله بزرگ «اقتصاد فرهنگ» در شرایط امروز را که به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های دولت بدل شده را از دیگر برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های کشور دانست و تأکید کرد که افزایش حقوق و همچنین اقدامات حمایتی در حوزه نیروی انسانی از اردیبهشت امسال برای تمامی کتابداران سراسر کشور انجام شده ‌است.

اهدای جایزه و نشان ملی «همخوان»

در ادامه این نشست سیامک محبوب؛ دبیر «هفته کتاب» نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز در تشریح برنامه‌های «روز کتاب؛ کتاب‌خوانی و کتاب‌دار» که به شکل مستقیم، روزِ اختصاص‌یافته به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ایام هفته کتاب جمهوری اسلامی است گفت: اهدای جایزه ملی «همخوان» و «نشان همخوان» که بیانیه‌ای در راستای ترسیم چشم‌انداز حرکت کتاب‌خانه‌های عمومی کشور به سمت توسعه است را طی این هفته شاهد خواهیم بود. همچنین تقدیر از همکاران خود به شکل جمعی با رویکرد فعالیت‌ها، تأثیرگذاری و اثرگذاری آنها در امر ترویج کتاب‌خوانی از دیگر برنامه‌هایی است که نهاد در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران آن را به انجام خواهد رساند.

محبوب، رونمایی از سه اثر تقریظ شده مقام معظم رهبری به میزبانی تهران و پخش آن در سراسر کشور را از جمله کتاب «خانوم ماه» و «همسفر آتش و برف» را از دیگر برنامه‌های نهاد در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران دانست و تأکید کرد: رویکرد نشست‌های علمی و برگزاری آنها در شاخه «خانه‌ای برای خواندن» با تأکید بر نقش خانواده در ترویج امر کتاب‌خوانی و نیز «انتقال تجربه کاربران و کتابداران عمومی» و در اختیار قرار دادن دانش آنها برای تمامی کتابداران از دیگر برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود.

محبوب همچنین به برگزاری مراسم بزرگداشت صد سالگی کتابخانه اهر، پویش اهدای کتاب و بیش‌ از 17هزار برنامه در تمامی استان‌ها، توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تمرکز بر حوزه کودک و نوجوان را از دیگر برنامه‌های این نهاد در هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران در گام سی‌وسوم خود دانست.

نقدهای ایکنا وارد و در حال رفع آنها هستیم

بخش دیگر این نشست به پرسش‌وپاسخ خبرنگاران بازمی‌گشت.

خبرنگار ایکنا با تشریح دو مؤلفه؛ دو پرسش را با دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مطرح کرد.

مؤلفه نخست آنکه؛ براساس آمار کشوری استان‌های ایلام و کهگیلویه و بویراحمد به‌ترتیب دارای بیشترین افراد ناشنوا و کم‌شنوا و استان‌های خوزستان و کرمان‌جنوبی به ‌ترتیب استان‌های دارای بیشترین افراد نابینا و کم‌بینا در کشور شناخته می‌شوند. در حالی ‌که هیچ ‌کدام از کتابخانه‌های این چهار استان به ارائه خدمات ویژه برای این افراد دسترسی ندارند. دلیل این امر چیست؟

مؤلفه دوم؛ مسئله انتقادِ بسیاری از کتابداران در حوزه مؤلفه‌های معیشتی و اقتصادی است که با وجود اقدامات صورت‌گرفته هنوز رضایت آنها را در حوزه گذران زندگی برطرف نساخته است.

نظربلند درباره سؤال نخست ایکنا مرتبط با ارائه خدمات به افراد ناشنوا؛ کم‌شنوا؛ نابینا و کم‌بینا در چهار استان یاد شده گفت: کتابخانه مرکزی استان خوزستان در حال باز طراحی و در حال حاضر تعطیل است. همچنین در برخی از استان‌ها مشکلات ساختمانی و فرونشست کتابخانه‌ها را داریم که آنها نیز منتج به تعطیلی کتابخانه‌ها شد و به‌همین سبب در ارائه خدمات به افراد نابینا و کم‌بینا در این استان‌ها معترف به نقد مطرح‌شده هستیم.

وی همچنین ورود نهاد کتابخانه‌ها به حوزه ارائه منابع برای افراد ناشنوا و کم‌شنوا را به‌سبب دایره لغات محدود آنها و ارائه کتاب‌های تخصصی امری دانست که نهاد به‌تازگی به آن ورود کرده و گفت: با تمام این‌ها تلاش می‌کنیم تا در ساحت ارائه خدمات نوپا و جدید در 10 مرکز مشخص؛ نیازهای ناشنوایان و افراد کم‌شنوایی کشور را در حوزه مناسب‌سازی و دسترسی آنها به کتاب‌های مد نظرشان با جدیت بیشتر پیگیری کنیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور همچنین در حوزه مشکلات معیشتی با اذعان به وجود این مشکلات نه ‌فقط برای جامعه کتابداران که برای تمامی فعالان عرصه فرهنگ یادآور شد: شأن کتابداران را نباید فقط در حد مسائل معیشتی پایین بیاوریم. این منصفانه نیست. مواردی مانند ارتقا و بهبود منابع کتابخانه‌ای، ارائه خدمات بهتر، باز طراحی کتابخانه‌ها و افزودن امکانات از مهمترین دغدغه‌های کتابداران است و تنها دغدغه کتابداران را نباید به مسئله معیشت فروکاست.

وی همچنین به دغدغه دولت چهاردهم و رئیس‌جمهور در حوزه تعیین تکلیف قراردادها، منابع انسانی و رفع مشکلات نهاد کتابخانه‌ها در حوزه سازمان استخدامی کشور و ثبت قرارداد استخدامی نیروهای انسانی خود اشاره کرد و افزود: بخش مهمی از این اقدام‌ها صورت‌گرفته و اکنون از میان بیش‌از 5 هزار نفر نیروی انسانی فعال در کتابخانه‌ها و کتابداران کشورمان بخش اعظمی از آنها تعیین تکلیف شده و فقط هزار و 200 نفر باقی مانده‌اند که آنها نیز تا پایان سال قراردادشان رسیدگی خواهد شد.