از پایبند نبودن پزشکان به مسایل اخلاقی تا نادیده گرفتن کنوانسیون‌های حقوق بشری
گروه سلامت: توجه نکردن به علت بروز مشکلات، تلاش‌های انجام شده برای بر طرف کردن آنها را با ناکامی مواجه می‌کند به طوری که علیرغم تدوین نقشه جامع سلامت کشور شاهد چالش‌هایی اساسی در این حوزه هستیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) توجه نکردن به علت بروز مشکلات، تلاش‌های انجام شده برای بر طرف کردن آنها را با ناکامی مواجه می‌کند به طوری که علیرغم تدوین نقشه جامع سلامت کشور به دلیل عدم توجه کافی به نقصان‌ها و مشکلات اقتصادی حوزه سلامت، همچنان شاهد چالش‌هایی اساسی در این حوزه هستیم.
ضرورت اعتماد مردم به تولیدات و دستاوردهای دارویی داخل کشور
درحالی‌که مردم به دلیل تحمیل هزینههای زندگی شرایط سختی را تحمل میکنند اما به نظر می‌رسد برای بازیابی نعمت سلامتی که پس از گرفتار شدن به بیماری قدر آن را بسیار می‌دانند حاضر هستند هزینههای بسیاری بپردازند تا جایی که تعداد زیادی از مردم به دلیل هزینههای بهداشت و درمان زیر خط فقر می‌روند.
مریم ناصری، فارغ‌التحصیل رشته زبان‌های خارجی و کارمند بخش خصوصی پس از خرید یک داروی گرانقیمت خارجی در پاسخ به اینکه چرا از نمونههای داخلی این دارو استفاده نمی‌کند، گفت: پیش از این از نمونه داخلی این دارو استفاده می‌کردم که با شرایط بدنی من سازگاری نداشته و مسائل متعددی چون سرفه و گرفتگی عضلات بر من عارض می‌کرد و به توصیه پزشک معالج خود مجبور به استفاده از نمونههای مشابه خارجی آن شدم.
وی با اشاره به دستاوردهای علمی ایرانیان در عرصه‌های پزشکی، گفت: بسیاری از پزشکان ایرانی از اساتید بنام جهان هستند به طوری بیماران بسیاری از دیگر نقاط جهان برای معالجه به ایران سفر میکنند و از خدمات آنها در حوزه سلامت بهره‌مند می‌شود و حتی تعداد زیادی از پزشکان ایرانی‌الاصل نیز در دیگر نقاط جهان مرجعیت علمی دارند و شهرت جهانی آنها همگان را به تعظیم وا می‌دارد.
وی در پاسخ به علت اصلی چالش‌های اقتصادی حوزه سلامت به دلیل بالا رفتن هزینههای دارویی، گفت: مردم باید به توانمندی و استعداد هموطنان ایرانی خودمان در عرصه‌های علمی اعتماد کنند و در موارد غیر ضرور که امکان استفاده از محصولات دارویی داخلی به جای خارجی وجود دارد به سمت تهیه داروهای گرانقیمت خارجی نروند تا با صرفه‌جویی از این طریق امکان هزینه کردن کارآمد این موارد غیر ضرور در نظام سلامت فراهم شود.
بنا بر این گزارش، پس از حدود دو دهه اجرای سیاست‌های مبتنی بر بازار، ضمن بهبود دسترسی بیماران به فرآورده‌های دارویی جدید و گرانقیمت خارجی این امر باعث افزایش قابل توجه هزینههای دارویی کشور شده به طوری که هزینههای دارویی کشور از 3/3 هزار میلیارد ریال در سال 1380 به 352 هزار میلیارد ریال در سال 1389 (حدود 107 برابر) رسیده است.
تلاش سازمان‌های بیمه‌گر برای حمایت از بیماران
همچنین عقب ماندگی سازمان‌های بیمه‌گر از ایفای نقش اصلی خود برای حمایت از بیماران از مواردی است که تعداد زیادی از خانواده‌ها و همراهان بیماران را در شرایط سخت روحی و روانی به مراکز و سازمان‌های بیمه‌گر می‌کشاند تا بلکه بتوانند بخشی از هزینههای کمرشکن درمان و دارو را از این بخش‌ها که هر ماهه مبالغ زیادی تحت عنوان حق بیمه پرداخت میکنند باز ستانند.
علی زارعی، بازنشسته یکی از ادارات دولتی، خسته از آمد و شد برای تایید هزینههای درمانی توسط بیمه‌گزار مربوطه، گفت: هزینههای بهداشت و درمان به قدری زیاد است که سازمان‌های بیمه‌گر از ایفای نقش اصلی خود در حفاظت از بیماران در برابر هزینههای غیر قابل پیش‌بینی عقب مانده‌اند و البته بیمه‌ها خود نیز از مشکلات ساختاری فراوانی رنج می برند.
اصلاح ساختار بیمه در کشور
وی با اشاره به سردرگمی بیمه گزاران برای انتخاب سازمان بیمه مناسب، گفت: تعدد سازمان‌های بیمه‌ای و تنوع و پیچیدگی نحوه و کیفیت و کمیت خدمات ارائه شده توسط آنان منجر به سردرگمی می‌شود که در مواردی افراد مجبور می‌شوند خود را در سازمان‌های بیمه‌ای مختلفی بیمه کنند.
به نظر می‌رسد اینها نیز چالش‌هایی در نظام بیمه‌ای کشور هستند که تحت عنوان هم‌پوشانی بیمه‌شدگان و عدم استفاده از ارزیابی‌های اقتصادی برای تحت پوشش قرار گرفتن خدمات بیمه‌ای از آنها سخن رفته و نه تنها ساختار بیمه‌ای کشور را به چالش کشیده بلکه نظام سلامت کشور را نیز با چالش‌های اقتصادی روبرو کرده است.
اصلاح تعرفه‌های بیمارستان‌ها و پزشکان
به منظور جبران کاستی‌ها و ناتوانی‌های این حوزه تعرفه‌های بیمارستانی پائین نگاه داشته می‌شوند تا توان سازمان‌های بیمه‌گر در این زمینه حفظ شود و این امر به پدیده‌ای به نام دریافت‌های خارج از تعرفه از بیمار منجر شده است تا جایی که پدیده‌ای چون زیر میزی و رشوه را به پدیده جدید به نام رومیزی بدل کرده و این امر کم کم از امری قبیح به امری روتین و عادی بدل شده است که هر یک از پزشکان و دست‌اندرکاران نظام سلامت که اغلب با اقشار آسیب‌پذیر مواجه هستند خود را مجاز و محق می‌دانند برای تامین نیازهای خود به این پدیده غیر اخلاقی روی آوردند.
پایبندی پزشکان و دست‌اندرکاران سلامت به اخلاق
داریوش فرهود، عضو کمیته ملی اخلاق زیستی یونسکو با اشاره به دلایل رعایت نشدن مسایل اخلاقی در حوزه پزشکی، گفت: «الناس علی دین ملوکهم: مردم بر دین پادشاهان خود هستند... » به طوری‌که وقتی در سیاست مجلس و ورزش، اقتصاد و .. بی اخلاقی شود انتظاری از دیگر بخش‌های جوامع نمی‌توان داشت بلکه این امر دیگر افراد را برای ارتکاب به بی‌اخلاقی گستاخ می‌کند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به پدیده‌هایی چون رانت‌خواری و فروش غیرقانونی تراکم که هر یک ضرباتی به بخش‌های مختلفی از جامعه وارد می‌آورد، افزود: اگر چه تعرفه‌ها کاذب و دروغین هستند اما نداشتن الگوی مناسب نیز به این امر دامن زده و زیرمیزی را به رومیزی بدل کرده و قبح آن را نیز از بین برده است که این خود برای جامعه اسلامی ما بسیار غیراخلاقی است.
فرهود در ادامه با انتقاد نسبت به پدیده زورگیری در کشور، گفت: تعداد زیادی از افراد در بخش‌های دولتی و غیردولتی اقدام به زورگیری میکنند که نسبت به آنها مسائل غیراخلاقی در حوزه پزشکی کمتر و مصونیت آنها بیشتر است؛ از این سو شاهد گذشت و ایثار در جامعه پزشکی و دستمزد نگرفتن آنان از افرادی مستضعف هستیم.
وی با اشاره به اینکه پایبندی به ارزش‌ها مهم‌ترین عامل برای مصونیت از مسائل غیراخلاقی‌ها در جوامع است، افزود: پایبندی به ارزش‌ها به افراد کمک می‌کند تا علیرغم وجود پدیده‌های غیراخلاقی در جامعه از آنها مصون مانده و از شیوع هر چه بیشتر آنها جلوگیری شود.
ضرورت عدالت در خدمات درمانی و پرداخت هزینه‌ها
در این میان دیدن هر روزه تعداد زیادی از هموطنان عزیزمان که در کنار بیمارستان‌های مهم شهر تهران همچون مرکز قلب بیمارستان شریعتی، بیمارستان امام خمینی و .. شام را به صبح می‌رسانند و سرمای زمستانی و گرمای تابستانی نیز از بیداد خود بر آنها نمی‌کاهد حکایت از فقدان عدالت در بهرهمندی از خدمات درمانی در کشور دارد؛ مراد بیگی، کشاورزی که خانواده و زن و فرزند خود را تنها رها کرده تا پدر خود را برای معاینه قلب تا تهران همراهی کند با در دست داشتن فلاسک خالی چای در شهر غریب به دنبال آشنایی می‌گشت که سر شکایت از بد روزگار برداشت و گفت: به دلیل نبودن مرکز درمانی و بیمارستان مجهز از شهرستان برازجان راهی تهران شدم و اینهمه مصائب را فقط به عشق سلامتی پدر به جان می‌خرم و امیدوارم خداوند لطف خود را شامل حال ما کند اینهمه مشکلات صدقه سلامتی پدر باشد.
وی در ادامه از مراجعات متعدد پدرش به پزشکان عمومی و متخصص در شهرهای اطراف روستایشان گفت و افزود: این مراجعات بیهوده و سردرگمی‌ها موجب شد بیماری پدرم عود یابد به طوری‌که اکنون معالجه او با مشکلات مواجه شده و باید تن به عمل جراحی دهد و و این به دلیل بالا بودن سن او خطرآفرین است و او و ما را دچار نگرانی بسیار کرده است.
جدیت در اجرای کارشناسانه طرح پزشک خانواده
این همان چیزی است که مدیران نظام سلامت با اجرای طرح پزشک خانواده به دنبال آن هستند اما همچنان شاهد چالش‌ها و پیچ‌و تاب‌های متعدد در اجرای این طرح مهم هستیم و لازم است تا با سطح‌بندی خدمات سلامت و اجرای نظام کامل ارجاع، مردم از سردرگمی نجات یافته و عدالت بیشتری در نظام سلامت به اجرا درآید.
سهم زیاد بیماران از پرداخت هزینههای بهداشت و درمان، فقدان عدالت در بهرهمندی از خدمات درمانی و عدالت مالی در پرداخت هزینه‌ها، شانه‌خالی کردن و عقب ماندگی سازمان‌های بیمه‌گر از ایفای نقش اصلی خود برای حمایت از بیماران، اشکالات متعدد نظام ارائه خدمات دارویی ایران، عدم سطح‌بندی خدمات سلامت و اجرای نظام کامل ارجاع، پائین نگاه داشتن تعرفه‌های بیمارستانی، دریافت‌های خارج از تعرفه از بیمار، افزایش هزینههای دارویی به دلیل دسترسی بیماران به فرآورده‌های دارویی خارجی و گران و مشکلات ساختاری بیمه‌ها از جمله مشکلاتی است که حوزه سلامت را با چالش‌های اقتصادی مواجه کرده است.
تدابیر هوشمندانه مدیران سلامت برای بهرهمندی از توریسم سلامت
بخشی از این مشکلات اقتصادی در حوزه سلامت با تدابیر هوشمندانه‌ای چون بهرهمندی از فرصت ترویسم سلامت و همکاری خیران حوزه سلامت که حقیقتا چو عضوی به درآورد روزگار قراری بر آنها نمی‌ماند و دست یاری به سمت نیازمندان دراز میکنند، کاهش می‌یابد اما در این میان نمی‌توان از فروگذاری ده‌ها بیانیه و کنوانسیون حقوق بشری بین‌المللی که به دلیل اعمال تحریم‌های اقتصادی بر ایران تحمیل شده است چشم‌پوشی کرد.
پایبندی به کنوانسیون‌های حقوق بشری بین‌المللی
به طوری‌که چندی پیش سید علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران با ارسال نامه‌ای به بان کی مون، دسترسی آسان به امکانات پزشکی را بر اساس منشور جهانی حقوق بشر حق هر انسانی دانست و از وی خواست تا برای معافیت داروها از تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران وارد عمل شود.
به امید آنکه شاهد روزی باشیم که بیماران جز تحمل درد و رنج ناشی از بیماری مشکل دیگری را تحمل نکنند.
